Nagelafwijkingen door geneesmiddelen

Diverse geneesmiddelen kunnen afwijkingen aan de nagels veroorzaken. Meestal is er sprake van acute toxiciteit op de epitheeloppervlakken van het nagelapparaat, zoals bij cytostatica. Doorgaans zijn door geneesmiddelen geïnduceerde afwijkingen zichtbaar in een aantal of alle twintig nagels. De aard van de beschadiging is afhankelijk van welke structuren zijn aangedaan. Sommige nagelafwijkingen verlopen asymptomatisch en zijn alleen cosmetisch storend, terwijl andere geneesmiddelreacties aan het nagelapparaat pijnlijk zijn en normale activiteiten met de handen of het lopen kunnen belemmeren. Het is vaak moeilijk om een oorzakelijke relatie te leggen en te bewijzen tussen een nagelafwijking en het gebruik van geneesmiddelen. Dat heeft drie oorzaken: 1. afwijkingen aan de nagelplaat die hun oorsprong vinden in verstoring van de matrix verschijnen pas veertig (vingers) tot tachtig dagen (tenen) na inname van de geneesmiddelen of beïnvloeding van de nagelmatrix door de medicijnen, vanwege de langzame (uit)groei van nagels; 2. de afwijkingen of symptomen kunnen spontaan verbeteren of zelfs verdwijnen, terwijl de patiënt het geneesmiddel nog gebruikt; 3. wanneer een verdacht geneesmiddel later opnieuw wordt toegediend (bijvoorbeeld als provocatietest), blijft een reactie op de nagel vaak achterwege, ook wanneer het geneesmiddel eerder wel de oorzaak was. In de literatuur zijn dan ook veel geneesmiddelreacties op de nagels beschreven, waarbij twijfel kan bestaan over de causale relatie tussen medicijn en nagelafwijking. In dit hoofdstuk worden alleen die geneesmiddelreacties op de nagel beschreven, die zo vaak geobserveerd en beschreven zijn, dat er geen twijfel bestaat over de oorzakelijke relatie, of waarbij de relatie met een provocatietest werd bevestigd. Ook beperken we ons tot geneesmiddelen die in Nederland regelmatig worden voorgeschreven. Meer informatie over de hieronder te bespreken medicijnen is te vinden in het Farmacotherapeutisch Kompas van het College van Zorgverzekeringen: www.fk.cvz.nl.