Marloes

Marloes tennist al vanaf haar tiende jaar en heeft een behoorlijk wedstrijdniveau behaald. Op de tennisbaan komt ze tot leven; gedreven speelt ze haar spel en ze vergeet alles om haar heen. Eigenlijk heeft ze een beetje moeite met haar ‘niets doende’ studiegenoten. Die vindt ze maar lui en dwaas, maar ze kijkt wel uit om er wat van te zeggen. Marloes is bijna nooit thuis en eenmaal thuisgekomen handelt ze doelgericht haar zaakjes af en gaat vroeg naar bed. “Ik moet zo wel leven: de sport en het examen vragen het uiterste van me. Dat moeten mijn ouders en klasgenoten maar begrijpen.”

Het hoofdthema van deze casus is ‘gezond zijn en gezond blijven’. Gezondheid betekent voor iedereen weer wat anders, het is een relatief begrip. Het heeft niet alleen te maken met je lichamelijke conditie maar ook met andere factoren, zoals psychisch welzijn, toegankelijkheid van de gezondheidszorg en sociaalmaatschappelijke omstandigheden. Niet alleen gezond eten en goed bewegen spelen dus een belangrijke rol bij gezondheid, maar bijvoorbeeld ook zingeving, informatiesystemen, sociale contacten en ontspanning. Door je te verdiepen in het leven van Marloes en de daaraan gekoppelde opdrachten maak je kennis met de verschillende aspecten van gezondheid.

Marloes, een scholiere van achttien jaar, woont bij haar ouders. Ze heeft een broertje: Jasper. Hij is elf jaar. Marloes zit in de examenklas van het VWO; een spannend jaar waarin hard gewerkt moet worden. Haar klasgenoten gaan ieder weekend stappen en hebben veel lol met elkaar. Marloes zondert zich wat af, ze is een fanatiek sportster die al haar vrije tijd in tennistrainingen stopt. Haar sociaal netwerk buiten de school bestaat uit de tennistrainer en de sportgenoten.

Thuis loopt alles ook niet van een leien dakje: de ouders van Marloes hebben de zorg voor hun moeder van 85 jaar erbij gekregen. Ze is wat aan het kwakkelen met haar gezondheid en kan soms erg verstrooid reageren. Vooral de moeder van Marloes is veel met haar schoonmoeder bezig. Hierbij gaat het niet alleen om de praktische hulp maar ook om de geestelijke inspanning. Ze vraagt zich geregeld af: wat is nog verantwoord? Kan ze nog wel alleenwonen en neemt ze haar medicijnen nog wel in?

De griep heeft oma zo te pakken dat ze niet meer voor zichzelf kan zorgen. Ze komt niet meer uit bed, wast zich niet en kleedt zich ook niet meer aan. Ze ziet er wat verwaarloosd uit en zegt: ‘‘Ik heb totaal geen trek’’. Daarom vragen de ouders van Marloes aan oma of ze een poosje bij hen in huis komt. Na enige aarzeling stemt oma in en vader haalt haar met de nodige spullen op. Oma – enigszins opgelucht dat er voor haar gezorgd wordt - installeert zich op een bed in de zijkamer. Iedereen voelt zich wat ontheemd; oma mist haar eigen huis en de gezinsleden voelen zich minder vrij. Gelukkig is het maar tijdelijk. De wijkverpleegkundige wordt ingeschakeld voor de persoonlijke zorg van oma.

Marloes volgt iedere dag met belangstelling de handelingen die de wijkverpleegkundige zo routinematig verricht. Systematisch zet de wijkverpleegkundige de benodigdheden klaar voor het verzorgen van oma. Marloes reageert: ‘‘Dat je nooit eens iets vergeet!’’. ‘‘Oh, in het begin vergeet je ook wel eens wat,’’ zegt de wijkverpleegkundige, ‘‘maar ik heb geleerd om vooraf alles klaar te zetten, want als je steeds iets moet pakken tijdens de verzorging dan is dit hinderlijk voor de zorgvrager. Die moet dan onnodig lang wachten en koelt te veel af.’’

‘‘Het lijkt mij moeilijk om alles volgens die regeltjes te doen,’’ zegt Marloes. ‘‘Je staat er meestal toch niet bij stil hoe je iets doet. Als ik bijvoorbeeld iets laat vallen, buk ik me om het snel weer op te rapen. Ik denk er dan niet aan om door de knieën te gaan om de rug te sparen. Ik heb het al gedaan voordat ik het besef!’’ De wijkverpleegkundige antwoordt dat het ook niet zo gemakkelijk is je oude gewoonten af te leren: ‘‘Dat moet je echt willen en er ook wat voor doen. Het gaat niet vanzelf! Een belangrijke motivatie voor mij is, dat het niet alleen je eigen gezondheid ten goede komt - als je bijvoorbeeld door je knieën gaat bij iets oprapen - maar dat je zo ook aan de zorgvrager laat zien hoe het hoort.’’ ‘‘Verplegen dat is toch wel meer als mensen wassen, aankleden, eten geven, verbinden en spuiten,’’ denkt Marloes bij zichzelf. ‘‘Je moet blijkbaar zelf ook gezond leven en anderen het goede voorbeeld geven.’’

Bij Marloes thuis staat de zorg voor oma al weer een poosje centraal. Oma kan niet alleen zijn en heeft regelmatig hulp nodig bij het eten, drinken en het uit bed gaan. Daarom maken de gezinsleden een lijstje, wanneer iedereen weg gaat naar school, werk en andere activiteiten. Ze spreken af dat er altijd iemand aanwezig is om oma te helpen. De wijkverpleegkundige bemerkt de interesse van Marloes en betrekt haar regelmatig bij de zorg voor oma en in de gesprekken. De wat jongere Jasper wil oma wel een kopje thee brengen of een boodschap doen. Gelukkig is er een buurvrouw die regelmatig kan bijspringen.

Marloes helpt nu al drie weken met de verzorging van oma, samen met haar ouders, broertje, de buren en de huisarts en de wijkverpleegkundige.

Door de drukke werkzaamheden bij oma, voor het examen en op de tennisbaan gaat Marloes op een dag ‘door haar rug’; de huisarts constateert een hernia. Hij zegt dat het wel vaker voor komt op zo’n jonge leeftijd. Stress, het dragen van verkeerde schoenen en onjuiste of overbelasting kunnen de oorzaak zijn. De huisarts adviseert om in bed te blijven zolang de pijn hevig is. Hij zegt dat het allemaal weer goed zal komen en schrijft pijnstillers voor. Marloes heeft ondanks de pijnstillers, zo’n pijn dat ze niet eens uit bed kan om naar de wc te gaan.

Vooral in het begin valt het Marloes niet mee hele dagen in bed te moeten liggen, maar nu ze haar energie weer begint terug te krijgen, heeft ze zin om dingen te gaan doen. Ze kan al weer wat uit bed, want de pijn is al sterk verminderd. Ze moet nog wel een tijdje rustig aan doen. Gelukkig staat er een teveetje bij haar bed: ze zapt wat af. Maar vooral overdag is er niet veel dat haar boeit. De zender die de hele dag videoclips uitzendt, vindt ze nog het leukst, ze is weer helemaal op de hoogte van de nieuwste muziek en mode.

Marloes herstelt voorspoedig van haar rugklachten. De huisarts zegt wel dat ze voorzichtig moet zijn, want haar rug blijft wel haar zwakke plek. Het is eindelijk zomervakantie! Marloes kijkt terug op een bewogen jaar. In haar dagboek schrijft ze het volgende.

Herlees de oriëntatie op de casus en beantwoord de oriëntatieopdrachten onder punt 2. Het doel is er achter te komen of je kijk op gezondheid veranderd is. Ook kun je zo ontdekken of dit onderdeel aan je verwachtingen heeft voldaan. Hierbij komen interactie, basiszorg, GVO, plannen van activiteiten en meningen over de samenleving ook ter sprake.