Top

2006 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Lokale anesthesie in de tandheelkunde

Redacteuren: Drs. J.A. Baart, Dr. H.S. Brand

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Toediening van anesthesie is een frequente handeling binnen de tandheelkundige praktijk. Dit boek geeft veel praktische informatie over de wijze waarop anesthesie kan worden toegediend en over de intraorale gebieden die bij toepassing van de verschillende methoden zijn verdoofd. De betekenis van deze handeling kan nauwelijks worden onderschat. Enerzijds zorgt lokale anesthesie ervoor dat de patiënt comfortabel en pijnvrij een tandheelkundige behandeling kan ondergaan, anderzijds stelt het de tandarts in staat deze behandeling rustig en geconcentreerd uit te voeren. Grondige kennis van de anatomie, de farmacologie en de wijze waarop de verdoving moet worden toegediend, is daarvoor onmisbaar. Ook dient men te beschikken over kennis van de lokale en systemische complicaties en het gebruik van lokale verdoving bij zogenoemde risicopatiënten.Lokale anesthesie in de tandheelkunde is een goed leesbaar praktijkboek met veel kwalitatief hoogwaardige anatomische tekeningen en foto's in kleur. Het is een onmisbaar naslagwerk voor tandartsen en mondhygiënisten. Studenten tandheelkunde en mondhygiëne zullen tijdens hun opleiding veel nut hebben van dit boek.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Pijn en prikkelgeleiding

Samenvatting

Volgens de World Health Organisation is pijn ‘een onplezierige gewaarwording die optreedt bij dreigende weefselbeschadiging’. Fysiologisch gezien gaat het dus om een waarschuwingssysteem. Bij tandheelkundige behandelingen ervaart de patiënt pijn als onplezierig.

L.H.D.J. Booij

2. Anatomie van de nervus trigeminus

Samenvatting

De n. trigeminus is de vijfde hersenzenuw (n. V) en speelt, samen met andere hersen- en ruggenmergzenuwen, een belangrijke rol bij de innervatie van het hoofd-halsgebied. Kennis van de anatomie van deze zenuw is van groot belang voor het correct toedienen van lokale anesthesie.

T.M.G.J. van Eijden

3. Farmacologie van lokaalanesthetica

Samenvatting

Lokaal-anesthetica zijn de meest gebruikte farmaca binnen de tandheelkunde. Zij interfereren reversibel met de totstandkoming van de actiepotentiaal en met de cellulaire impulsgeleiding door een blokkade in de zenuwcel van de natriumkanalen. Hierdoor ontstaat een plaatselijke ongevoeligheid voor pijnprikkels.

A.L. Frankhuijzen

4. Algemene praktische aspecten

Samenvatting

Om patiënten in de tandheelkundige praktijk te kunnen behandelen is vaak lokale anesthesie noodzakelijk. Lokale anesthesie zorgt ervoor dat de behandeling pijnvrij geschiedt, waardoor het comfort voor de patiënt tijdens de behandeling maximaal is, en stelt de tandarts in staat rustig, geconcentreerd en nauwkeurig te werken. Dit komt het eindresultaat en de wijze waarop dit wordt bereikt ten goede. Verder wordt lokale anesthesie gebruikt om moeilijk te achterhalen oorzaken van pijn in het aangezicht op te sporen door selectieve verdoving en soms om kort of ook langduriger postoperatieve pijn te voorkomen.

J.A. Baart

5. Lokale anesthesie in de bovenkaak

Samenvatting

De sensibele innervatie van de bovenkaak is afkomstig van de n.V₂, de n. maxillaris.

J.A. Baart

6. Lokale anesthesie in de onderkaak

Samenvatting

De vestibulaire cortex bij de premolaren en molaren van de onderkaak bemoeilijkt de diffusie van anesthesievloeistof naar de apices van deze gebitselementen, die centraal in het kaakbot zijn gelegen. Bij volwassenen is mandibulaire geleidingsanesthesie noodzakelijk voor een effectieve verdoving. In het gebied van de ondercuspidaat en incisieven is de cortex dunner en liggen de wortelpunten aan de vestibulaire zijde van de kaak. Hier is infiltratieanesthesie effectief.

J.A. Baart

7. Aanvullende anesthesietechnieken

Samenvatting

In de tandheelkunde wordt voor de verdoving van gebitselementen in de bovenkaak meestal gebruikgemaakt van infiltratieanesthesie van de n. maxillaris (hoofdstuk 5). In de onderkaak wordt vooral geleidingsanesthesie van de n. mandibularis toegepast (hoofdstuk 6). In dit hoofdstuk worden enkele aanvullende verdovingstechnieken behandeld, zoals geleidingsanesthesie van de n. maxillaris, n. infraorbitalis, n. nasopalatinus en n. mentalis. Ook wordt een alternatief voor mandibulaire blokkadeanesthesie beschreven, de Gow-Gates-methode.

J.A. Baart

8. Lokale anesthesie bij kinderen

Samenvatting

Natuurlijk zien kinderen op tegen een plaatselijke verdoving. De tandarts kan daar op allerlei manieren mee omgaan. Hij moet het vertrouwen van het kind zien te winnen, een taal spreken die het kind begrijpt, een injectietechniek hanteren die effectief is en die het kind geen pijn doet, complicaties kennen en voorkomen. Tot slot dient de tandarts empathisch met het kind om te gaan.

F.W.A. Frankenmolen

9. Lokale complicaties

Samenvatting

Lokale anesthesie wordt in de tandheelkunde op ruime schaal toegepast en leidt zelden tot ernstige lokale complicaties. Toch is het van groot belang de oorzaak van elke lokale complicatie te onderkennen en – indien noodzakelijk – een juiste behandeling in te stellen. De patiënt dient uitvoerig te worden geïnformeerd en zo nodig gerustgesteld. Het voorval moet tevens volledig worden vastgelegd in het patiëntendossier. Dit geldt vooral als er kans is op langdurige of zelfs permanente verschijnselen.

H.P. van den Akker

10. Systemische complicaties

Samenvatting

Lokaal-anesthetica zijn, mits correct toegepast, veilige middelen. Toch kunnen na toediening van een lokaal-anestheticum ongewenste systemische reacties optreden. De tandarts dient deze bijwerkingen zoveel mogelijk te voorkomen, vroegtijdig te herkennen en adequaat te behandelen.

H.S. Brand, A.L. Frankhuijzen, J.F.M. Fennis

11. Risicopatiënten

Samenvatting

De tandarts wordt steeds vaker geconfronteerd met medisch gecompromitteerde patiënten. In dit hoofdstuk worden ziektebeelden besproken die een (theoretisch) verhoogd risico meebrengen van bijwerkingen bij toediening van lokale anesthesie (tabel 11.1).

H.S. Brand, J.F.M. Fennis

12. Juridische aspecten

Samenvatting

De tandarts doet er goed aan rekening te houden met de mogelijkheid dat hij in bepaalde gevallen voor een rechter verantwoording moet afleggen voor het geven of laten geven van lokale anesthesie. Hij kan hierbij voor verschillende rechters worden gedaagd, die elk op grond van hun eigen criteria naar de zaak kijken. Daarom komen eerst de verschillende instanties aan de orde die de tandarts beoordelen. Vervolgens wordt de bevoegdheid besproken van de tandarts en diens medewerkers om lokale anesthesie te geven. Tot slot wordt aan de hand van verschillende casussen nagegaan met welk soort problemen de tandarts na toediening van lokale anesthesie kan worden geconfronteerd en onder welke omstandigheden deze de tandarts kunnen worden aangerekend en het tot een veroordeling kan komen.

W.G. Brands

Nawerk

Titel: Lokale anesthesie in de tandheelkunde
Redacteuren: Drs. J.A. Baart
Dr. H.S. Brand
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-9375-6
Print ISBN: 978-90-313-4694-3
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-9375-6