Top

2010 | hbo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Signalering in het sociaalagogisch werk

Met het oog op de samenleving

Auteur: Siny Sluiter

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Boekenserie : Sociaal agogisch basiswerk

Over dit boek

Sociaalagogisch werkers werken met doelgroepen die in meer of mindere mate worden beïnvloed door maatschappelijke ontwikkelingen en problemen en mede daardoor behoren tot de kwetsbare groepen van onze samenleving. Daarom is het voor sociaalagogisch werkers noodzakelijk ook ‘een oog op de samenleving’ gericht te houden. Signalering betekent dat zij onderzoeken wat de invloed van de samenleving is op de situatie van hun doelgroepen en welke acties vervolgens mogelijk zijn in het belang van doelgroepen en de samenleving als geheel.Signalering in het sociaalagogisch werk verduidelijkt eerst hoe maatschappelijke ontwikkelingen van invloed zijn op personen, gezinnen en groepen. Daarna wordt de methodiek van signalering uitvoerig uiteengezet met praktijkvoorbeelden. Tevens worden diverse werkwijzen en werkvormen beschreven. Vervolgens bespreekt het boek wat de invoering van de signaleringsfunctie betekent voor de sociaalagogische organisatie en voor managers. Tot slot is er aandacht voor preventie, omdat er vele raakvlakken en overeenkomsten zijn met signalering.Dit boek is de geheel vernieuwde opvolger van Signalering in het maatschappelijk werk dat door vele opleidingen wordt gebruikt. Ook deze nieuwe uitgave is bedoeld voor studenten en docenten van sociaalagogische opleidingen. Het boek is zodanig opgezet dat het goed aansluit bij de huidige onderwijspraktijk. Daarnaast is het van belang voor sociaalagogisch werkers, praktijkleiders, supervisoren, managers en voor mensen die meer willen weten over de signaleringsfunctie in het sociaalagogisch werk.

Inhoudsopgave

Voorwerk

signalering in relatie tot historische en maatschappelijke ontwikkelingen

Voorwerk

1. Signalering als kerntaak voor sociaalagogisch werkers

Samenvatting

Het doel van sociaalagogisch werk is om mensen tot hun recht te laten komen in het samenleven met elkaar. Van Riet geeft aan dat dit tot zijn recht komen op twee manieren op te vatten is: ‘Enerzijds gaat het erom dat mensen als individu, als persoon tot hun recht komen; dan gaat het dus om persoonlijke empowerment. Anderzijds gaat het erom dat mensen als burger tot hun recht komen: dat zij een volwaardige plaats in de samenleving kunnen innemen waarin zij overeenkomstig hun mogelijkheden kunnen leven’ (Van Riet, 2006). De activiteiten van de sociaalagogisch werker zijn dus enerzijds gericht op het beïnvloeden van de wisselwerking tussen personen en anderzijds op personen en hun sociale omgeving

Siny Sluiter

2. De geschiedenis van het sociaalagogisch werk en signalering

Samenvatting

De sociale geschiedenis van een samenleving en de opvattingen in samenleving en politiek over de zorg voor zwakkeren en kwetsbaren, bepalen in hoge mate de vorm, inhoud, mogelijkheden, beperkingen en het draagvlak van sociaalagogisch werk.

Siny Sluiter

3. Maatschappelijke ontwikkelingen en problemen van burgers

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat dieper in op maatschappelijke ontwikkelingen op meso- en macroniveau, die problemen van mensen veroorzaken of hun situatie beïnvloeden. We doen dit aan de hand van een praktijkvoorbeeld.

Siny Sluiter

signalering van begin tot eind

Voorwerk

4. Signalering in de context van sociaalagogisch handelen

Samenvatting

De signaleringsfunctie is een integraal onderdeel van het sociaalagogisch proces. Al vanaf de start van dit proces onderzoeken sociaalagogisch werkers welke factoren een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van de agogische situatie en welke factoren de bestaande situatie in positieve of negatieve zin beïnvloeden. Met andere woorden: zij onderzoeken welke omstandigheden belemmerend werken en welke maatschappelijke en persoonlijke omstandigheden een positieve verandering kunnen ondersteunen.

Siny Sluiter

5. Het initiëren van een signaleringsproces

Samenvatting

In de Hoofdstukken 2 en 3 hebben we gezien hoe maatschappelijke omstandigheden kunnen doorwerken in de omstandigheden en problemen van doelgroepen van het sociaalagogisch werk. We hebben geconstateerd dat dit kan leiden tot grote problemen voor individuen en groepen.

Siny Sluiter

6. Het signaleringsproces

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat over het signaleringsproces. We beschrijven het proces op een ‘ideaaltypische’ wijze, dat wil zeggen, volgens een zogenaamd ideale standaard die in de praktijk op deze wijze nooit zal voorkomen. Signaleringsprocessen verschillen onderling in zekere mate. Dat heeft te maken met de variëteit aan agogische werkvelden en met de verschillende doelgroepen in het sociaalagogisch werk. Over die verschillen heen hebben signaleringsprocessen echter gemeenschappelijke agogische kenmerken, methodische regels en voorwaarden. Deze komen tot uiting in het model dat we bespreken.

Siny Sluiter

7. De Vliegende Hollander

Samenvatting

Signalering is vaak een proces van lange adem. In de volgende, uit het leven gegrepen casus over de Vliegende Hollander wordt dat goed zichtbaar. Deze situatie is beschreven in Eropaf! Outreachend samenwerken in welzijn en wonen van Marc Räkers en Carolien de Jong (2006). Wij hebben deze casus herschreven en omgezet naar de fasen van het signaleringsproces.

Siny Sluiter

Signalering in de context van de organisatie

Voorwerk

8. De kracht van de visie

Samenvatting

Sociaalagogisch werkers functioneren vanuit kleine of grotere maatschappelijke organisaties. Signalering start in de praktijk weliswaar bij de individuele sociaalagogisch werker, maar het ontwikkelen en uitvoeren van signalering is een gezamenlijke taak en verantwoordelijkheid van sociaalagogisch werkers, het management en het bestuur van de organisatie. In dat kader spelen aspecten als visie, strategie, beleid, structuur, cultuur, competenties, samenwerking en de relatie met de overheid een rol.

Siny Sluiter

9. Beleid en organisatie

Samenvatting

In dit hoofdstuk bespreken we welke organisatorische voorwaarden van belang zijn om de signaleringsfunctie tot haar recht te laten komen. Uitgangspunt daarbij is dat het ontwikkelen en uitvoeren van signalering een gezamenlijke taak en verantwoordelijkheid is van bestuur, management en sociaalagogisch werkers. In dat kader spelen verschillende aspecten een rol, zoals visie, strategie, beleid, structuur, cultuur, competenties, samenwerking en de relatie met de overheid.

Siny Sluiter

werkvormen en werkwijzen

Voorwerk

10. Beleid en organisatie

Samenvatting

Het uitvoeren van de signaleringsfunctie vereist een aantal werkvormen en methoden waar de regulier opgeleide sociaalagogisch werker mogelijk minder vertrouwd mee is. Gedurende een signaleringsproces is het van belang dat sociaalagogische organisaties contact onderhouden met de belangrijkste personen en instanties die een rol spelen in het traject. Hierdoor kan iedereen op de hoogte gehouden worden en zonodig actief benaderd worden als dit in het belang is van de voortgang van het proces.

Siny Sluiter

11. Overtuigen, samenwerken en onderhandelen

Samenvatting

Anders dan bij sociaalagogische processen, is het bij signaleringsprocessen belangrijk om doelen en argumentaties helder en overtuigend te omschrijven. Het komt veelvuldig voor dat de (sub)doelstellingen, aanpakken en actiestrategieën met veel overtuiging en kraakhelder (mondeling en/of schriftelijk) uitgedragen en bepleit moeten worden bij personen en instanties. Het opstellen en uitdragen van een goed betoog en een overtuigend verhaal, is een van de taken van de signaleringsfunctie.

Siny Sluiter

preventie en signalering

Voorwerk

12. Preventie, sociaalagogisch werk en signalering

Samenvatting

Het begrip preventie heeft betrekking op activiteiten die erop gericht zijn om problemen te voorkomen. Preventieve activiteiten en programma’s werden voor het eerst ingevoerd binnen de gezondheidszorg in het midden van de negentiende eeuw. In de loop van de twintigste eeuw zijn ook in andere sectoren, zoals het sociaalagogisch werk, preventieve activiteiten ontstaan. De gedachte ‘beter voorkomen dan genezen’ won steeds meer terrein, onder meer omdat zo niet alleen problemen voorkomen maar ook kosten bespaard kunnen worden.

Siny Sluiter

13. Functies en methoden van preventie

Samenvatting

Eerder in dit boek stelden we vast dat er veel overeenkomsten zijn tussen de doeleinden, werkwijzen en doelgroepen van sociaalagogisch werk en preventieactiviteiten. In dit hoofdstuk bespreken we de eigen specifi eke functie en opdracht van preventie en van de preventiewerkers. De methoden die in het kader van de preventiefunctie worden gebruikt vloeien daaruit voort.

Siny Sluiter

14. Bronnen voor informatie en inspiratie

Samenvatting

Voor de signaleringsfunctie is het van belang dat sociaalagogisch werkers breed geïnformeerd zijn en weten waar zij informatie vandaan kunnen halen. Er is in Nederland een keur aan instituten die onderzoek doen, programma’s ontwikkelen, kennis overdragen, methoden en programma’s toegankelijk maken en als taak hebben om professionals te ondersteunen met betrekking tot kwaliteit en innovatie. Wij verstrekken, voornamelijk aan de hand van de websites van deze instituten, informatie over een aantal instituten die belangrijk zijn voor het sociaalagogisch werk en voor de signaleringsfunctie.

Siny Sluiter

Nawerk

Titel: Signalering in het sociaalagogisch werk
Auteur: Siny Sluiter
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-7795-4
Print ISBN: 978-90-313-7794-7
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7795-4