Intimiteit en seksualiteit bij dementie

Na het twintigste levensjaar zijn we fysiek over onze top heen, maar cognitief kunnen we blijven groeien tot onze dood. Veroudering is een proces van verval én van groei. De overwegend negatieve beeldvorming over ouderen is eenzijdig. Ouderen ondervinden daarvan negatieve gevolgen. In de maatschappij bestaan er inktzwarte beelden over dementie: die van een mens gereduceerd tot een ‘lege huls’, wegkwijnend in een verpleeghuisbed. ‘Liever dood dan dement’, is een veelgehoorde uitspraak. Ook deze beelden zijn eenzijdig, al kan dementie wel degelijk een ernstige en ontwrichtende aandoening zijn, voor de persoon die eraan lijdt en voor diens partner en kinderen. Het hebben van een complete en evenwichtige kijk op ouderen én op dementie is belangrijk, want als we eenzijdig of verkeerd over veroudering en dementie denken, dan behandelen we ouderen en mensen met dementie wellicht ook niet juist!

Intimiteit en seksualiteit zijn menselijke basisbehoeften. De vervulling ervan is nauw verbonden met onze ervaren kwaliteit van leven. Dat geldt voor alle mensen, jong of oud, gezond of ziek, dement of niet. Er bestaan veel vooroordelen, taboes en onjuiste opvattingen over intimiteit en seksualiteit bij ouderen en bij mensen met dementie. Zoals dat deze behoeften met het ouder worden verminderen of verdwijnen. Of dat de vervulling ervan voor mensen met dementie en hun partners minder belangrijk is. Het is belangrijk dat wij hierop een complete en evenwichtige kijk hebben. Dat geldt voor iedereen, maar in het bijzonder voor professionals die werkzaam zijn in de ouderenzorg en de zorg voor mensen met dementie. Want wie niet goed denkt over dit onderwerp, handelt in de praktijk misschien ook verkeerd. En dan doen we mensen tekort.

Als uw partner dementie krijgt, kan uw relatie met hem of haar veranderen. Die wordt minder wederkerig: de balans tussen geven en nemen raakt verstoord. Dat kan grote gevolgen hebben voor de vervulling van de behoeften aan intimiteit en seksualiteit. De ervaren kwaliteit van leven kan dan voor beiden ernstig onder druk komen te staan. Er zijn mogelijkheden om daar zelf en met behulp van anderen wat aan te doen. Het is dan belangrijk dat u tegenover uw nabijste naasten open bent over uw situatie, een beroep op hen doet en hun hulp aanvaardt. Ook professionele hulp kan veel voor u betekenen. Door met uw partner dingen te blijven doen die u vroeger allebei fijn vond, kunt u samen nog waardevolle momenten beleven. Ook als uw partner naar het verpleeghuis moet verhuizen, blijft het mogelijk om samen verbondenheid te ervaren. Opnieuw is de samenwerking met professionals dan van groot belang.

Intimiteit en seksualiteit zijn menselijke basisbehoeften. Die verdwijnen niet als mensen dementie krijgen. Ook niet als de dementie zo ver is gevorderd dat verhuizing naar het verpleeghuis onvermijdelijk wordt. Intimiteit en seksualiteit bij mensen met dementie en hun partners staan in de professionele zorg helaas nog niet hoog op de agenda. Veel te vaak nog worden uitingen ervan gezien als probleemgedrag. Dat moet veranderen. Als professional heb jij tal van mogelijkheden om samen met je collega’s te bouwen aan een betere praktijk. Zorg ervoor dat het onderwerp in jouw organisatie op de agenda komt te staan. In het verpleeghuis zijn er vele belemmeringen die je zult moeten aanpakken, zoals rond privacy en communicatie. Samen met je collega’s en je bestuur zul je een heldere visie en een transparant beleid moeten ontwikkelen. Aandacht voor diversiteit is en blijft daarbij belangrijk.