Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Inleiding hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2013 | OriginalPaper | Hoofdstuk

14. Gezondheidsrecht en medische ethiek

Auteur : D.P. Engberts

Gepubliceerd in: Leerboek gezondheidsrecht

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Inleiding

Bovenstaande woorden uit de Instituten van Justinianus, een juridisch leerboek dat deel uitmaakt van het Corpus Iuris Civilis en in 533 kracht van wet kreeg, zullen in hedendaagse leerboeken niet snel als uitgangspunt worden geformuleerd. Niet zozeer omdat de bewoordingen plechtstatig zijn, maar vooral omdat naar moderne inzichten de grens van het recht erg ruim wordt getrokken.
vorige hoofdstuk Gezondheidsrecht en Europa
Voetnoten
1
In het Latijn: Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Inst. 1,1,3. Uit: Spruit JE, Feenstra R, Bongenaar KEM (red). Corpus Iuris Civilis. Tekst en Vertaling; I, Institutiones/Instituten. ’s-Gravenhage: Sdu Juridische en Fiscale Uitgeverij; 1993, p. 12. In de Digesten, ook onderdeel van het CIC, komt dezelfde omschrijving voor en wordt daar toegeschreven aan Ulpianus (2e-3e eeuw). D. 1,1,10; Corpus Iuris Civilis II, Digesta/Digesten; 1994. p 91.
 
2
De ethische opvattingen van mensen waardoor zij zich (mede) laten leiden in hun handelen, worden vaak moraal genoemd. Ethiek is dan de wetenschappelijke reflectie op moraal. De begrippen worden echter niet altijd consequent op deze manier van elkaar onderscheiden. Soms betekent ‘ethiek’ gewoon ‘moraal’. Bovendien is het gebruikelijk de bijvoeglijke naamwoorden ‘ethisch’ en ‘moreel’ als synoniemen te beschouwen.
 
3
De ethiek is ook een theologische discipline, zij het dat zij in die context is verbonden met de premissen van de theologiebeoefening.
 
4
Er zijn argumenten om aan begrippen als biomedische ethiek of ethiek van de gezondheidszorg de voorkeur te geven boven het begrip medische ethiek. Desalniettemin wordt vastgehouden aan het begrip medische ethiek omdat het ingeburgerd en vertrouwd is.
 
5
Dit heeft geen betrekking op handelingen die worden verricht in dronkenschap. Misschien is de dronkaard zich niet bewust van wat hij in dronkenschap heeft gedaan, hij is wel schuldig aan het feit dat hij dronken was. Culpa in causa noemt het strafrecht dat.
 
6
Hiermee wordt allerminst bedoeld dat het niet de taak van het recht zou zijn om kritisch op zichzelf te reflecteren.
 
7
Het begrip zedelijk betekent oorspronkelijk ’ethisch’ of ’moreel’, maar heeft zich in de loop van de tijd verengd tot de seksuele sfeer, waarbij het meestal wordt gebruikt in zijn negatieve vorm: ’onzedelijk’.
 
8
Vóór 1988 betekende minderjarig: jonger dan 21 jaar.
 
9
Zie voor de sterke uitbreiding van het aantal zedendelicten in 1911 op initiatief van de rooms-katholieke minister van justitie ERM Regout: Kempe GTh. Uitvoerder of kruisvaarder? In: Kelk C, et al. (red). Recht, macht en manipulatie (p. 47-66). Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum; 1976.
 
10
Zie bijvoorbeeld: Holtmaat R. 25 jaar bestrijding van seksuele intimidatie. Naar een adequate juridische benadering van een hardnekkig probleem? NJB 2010;85:1280-6.
 
11
Zedelijk: moreel, ethisch.
 
12
Scholten P. Recht en billijkheid. In: Scholten P. Verzamelde geschriften; deel 1, p. 269-70.Zwolle: WEJ Tjeenk Willink; 1949 (reprint 1980).
 
13
Thans geregeld in de art. 6:3-5 BW.
 
14
Aanvankelijk werd gesproken van verplichtingen van moraal en fatsoen, maar het fatsoen heeft het nieuwe BW niet gehaald.
 
15
HR 12 maart 1926, NJ p. 777.
 
16
Rb. Rotterdam 4 november 2009, LJN: BK3477.
 
17
Meuwissen DHM. Recht en vrijheid. Inleiding tot de rechtsfilosofie. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum; 1982, p. 51.
 
18
De eerder besproken natuurlijke verbintenis heeft ook wortels in het natuurrecht maar wordt afzonderlijk behandeld omdat zij tot het geldende recht behoort, terwijl het natuurrecht een filosofische stroming is die, voor zover vitaal, opereert op afstand van het geldende recht.
 
19
Radbruch G. Wettelijk onrecht en bovenwettelijk recht. In: Mertens Th. Mens & mensenrechten. Basisboek rechtsfilosofie (p. 82-3). Amsterdam: Boom; 2012.
 
20
Groot H de. Inleidinge tot de Hollandsche rechts-geleerdheid. Tweede uitgave. Leiden: Universitaire Pers Leiden; 1965, p. 1.
 
Literatuur
1.
Burg W van der, Ippel P (red). De Siamese tweeling. Recht en moraal in de biomedische praktijk. Assen: Van Gorcum; 1994.
2.
Cliteur PB, Ellian A. Encyclopedie van de rechtswetenschap I. Grondslagen. Derde druk. Deventer: Kluwer; 2011.
3.
Dupuis HM. Over moraal. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds; 1998.
4.
Engberts DP. Met recht en reden. Het gemeenschappelijke belang van medische ethiek en gezondheidsrecht. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; 2006. Herdrukt in: Vereniging voor Gezondheidsrecht: Oratiebundel Gezondheidsrecht. Verzamelde redes 1971-2011. Den Haag: Sdu Uitgevers; 2012.
5.
Habermas J. Recht en moraal. Twee voordrachten. Ingeleid door W van der Burg en W van Reijen. Kampen/Kapellen: Kok/DNB-Pelckmans; 1998.
6.
Ippel P. De binnenkant. De praktijk van recht en ethiek in de psychiatrie. Den Haag: Boom Lemma; 2012.
7.
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Gezondheidsrecht en Gezondheidsethiek. Positie en taken ten opzichte van de geneeskunde Amsterdam: 1997.
8.
Mertens Th. Mens & mensenrechten. Basisboek rechtsfilosofie. Amsterdam: Boom; 2012.
9.
Meuwissen DHM. Recht en vrijheid. Inleiding in de rechtsfilosofie. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum; 1982.
10.
Nieuwenhuis H. Orestes in Veghel. Recht, literatuur, civilisatie. Amsterdam: Uitgeverij Balans; 2004.
11.
Nieuwenhuis H. Kant & Co. Literatuur als spiegel van het recht. Amsterdam: Uitgeverij Balans; 2011.
12.
Nussbaum M. Grensgebieden van het recht. Over sociale rechtvaardigheid. Amsterdam: Ambo; 2006.
13.
Ritzen R, Royakkers L. Ethiek in de rechtspraktijk. Budel: Damon; 2010.
14.
Widdershoven GAM. Ethiek in de kliniek. Hedendaagse benaderingen in de gezondheidsethiek. Amsterdam: Boom; 2000.
Metagegevens
Titel
Gezondheidsrecht en medische ethiek
Auteur
D.P. Engberts
Copyright
2013
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Leerboek gezondheidsrecht

Print ISBN: 978-90-313-9962-8

Elektronisch ISBN: 978-90-313-9963-5

Copyright: 2013

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-9963-5_14