Top

Gepubliceerd in:

01-01-2007 | NHG-Farmacotherapeutische richtlijn

Farmacotherapeutische richtlijn Polymyalgia rheumatica

Auteur: H. Folmer

Gepubliceerd in: Huisarts en wetenschap | Uitgave 1/2007

Samenvatting

In deze farmacotherapeutische richtlijn zijn de gegevens in de paragrafen ‘Achtergronden’ en ‘Diagnostiek’ voornamelijk ontleend aan bestaande richtlijnen, overzichtsartikelen en leerboeken. Het farmacotherapeutisch beleid is zo veel mogelijk gebaseerd op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek (systematische reviews en RCT’s).

vorige artikel Wat zijn Farmacotherapeutische richtlijnen?

volgende artikel NHG-Farmacotherapeutische richtlijn Intertrigo

Voor de gegevens over de etiologie en epidemiologie is gebruikgemaakt van de overzichtsartikelen van Frearson, Salvariani, Swannell en Weynand [Frearson 2003, Salvarani 2002, Swannell 1997, Weynand 2003]. De gegevens uit de Continue MorbiditeitsRegistratie (CMR) te Nijmegen zijn aangereikt door prof.dr. W. van den Bosch.

Voor de beschrijving van de diagnose en het diagnostisch proces is gebruikgemaakt van de overzichtsartikelen van Frearson, Salvarani en Vos [Frearson 2003, Salvarani 2002, Vos 2005].

Over de wetenschappelijk onderbouwing van diagnostische procedures is geen specifieke onderzoeksliteratuur beschikbaar. Hiervoor bestaat dus geen ‘gouden standaard’. Aanvullende diagnostiek wordt vooral verricht om andere mogelijk ernstige aandoeningen uit te sluiten (zie noot 4).

In de praktijk bestaat de diagnostiek – deels in de tweede lijn – uit het volgende:

anamnese (zie hierboven);

volledig lichamelijk onderzoek, in het bijzonder intern (let vooral op hart, mammae en prostaat), reumatologisch (gewrichten, slijmvliezen) en neurologisch;

laboratoriumonderzoek: BSE, bloedbeeld, lever- en nierfunctiewaarden; op indicatie ook: CK, totaal eiwit, TSH, paraproteïnescreening, urinescreening, reumafactor, anti-CCP en PSA;

röntgenonderzoek van de thorax;

op indicatie: röntgenonderzoek van nek of schouders en/of heupen (artrose);

op indicatie: echo van de buik (lever, nieren, para-aortale klieren);

op indicatie: biopsie van de arteria temporalis.

Door het vaak aspecifieke klachtenpatroon van PMR is de differentiaaldiagnose zeer uitgebreid [Frearson 2003, Leeb 2003, Salvarani 2002, Vos 2005], waarbij aan de volgende mogelijkheden moet worden gedacht.

In en rond het skelet: beginnende reumatoïde artritis; capsulitis, tendinitis, rotator cuff-problemen van de schouder; artrose van de schouder, artrose/spondylose van de nek; spondylartritis (M. Bechterew); osteoporose; recidiverende symmetrische synovitis met ‘pitting’-type oedeem, (poly)myositis en fibromyalgie met tegelijkertijd verhoogde BSE.

(Para)neoplastisch: zoals bij multipele myeloom, diverse carcinomen en metastasen.

Infectieus: virale infectie, tuberculose, bacteriële endocarditis.

Overig: hypothyreoïdie, SLE, polyarteriitis nodosa, syndroom van Sjögren, ziekte van Parkinson.

Voor de beschrijving van het klinische beeld van arteriitis temporalis is gebruikgemaakt van de artikelen van Salvarani, Weyand en Swannell [Salvarani 2002, Weyand 2003, Swannell 1997].

Voor de medicamenteuze behandeling van PMR is gebruikgemaakt van de overzichtsartikelen van Frearson, Gran, Swannell en Vos [Frearson 2003, Swannell 1997, Gran 1999, Vos 2005].

De farmacotherapie kan bestaan uit:

NSAID’s (zijn werkzaam bij het verminderen van de klachten van pijn en stijfheid);

orale glucocorticosteroïden (prednison, prednisolon).

De effectiviteit van orale corticosteroïden berust op klinische ervaring en op observationele onderzoeken. Er wordt verondersteld dat prednison de aanmaak van inflammatoire cytokinen snel afremt en dat daardoor de acutefasereacties snel afnemen. De voorheen vaak voorgeschreven hoge dosering (30-40 mg prednison) is niet nodig. Uit ervaring blijkt een lagere startdosering (15-20 mg) voldoende te zijn.

Er zijn geen vergelijkende onderzoeken gevonden met een onderbouwing van een behandelschema met een optimaal afbouwstramien van prednis(ol)on. Wel is gebleken dat het om de dag geven van een dubbele dagdosis minder effectief is dan een dagelijkse dosering [Vos 2005].

Er is één onderzoek gevonden waarin prednisonbehandeling werd vergeleken met een combinatie van prednison en methotrexaat. Gebleken is dat methotrexaat een steroïdsparend effect kan hebben, met een iets beter klinisch resultaat [Caporali 2004]. Deze combinatiebehandeling wordt in de eerste lijn niet aanbevolen omdat methotrexaat vanwege de mogelijke bijwerkingen niet als een eerstelijnsmiddel kan worden beschouwd.

Uit een uitgebreid literatuuronderzoek bleek bij langdurig gebruik van lage doseringen (<10 mg) orale corticosteroïden door patiënten met reumatoïde artritis het risico op een osteoporotische botfractuur verdubbeld te zijn [Da Silva 2006]. Daarom moet tevens een adequate medicamenteuze osteoporoseprofylaxe (met bisfosfonaten) worden voorgeschreven bij postmenopauzale vrouwen en bij mannen ouder dan 70 jaar. Zie de NHG-Standaard Osteoporose voor preventie van door corticosteroïden geïnduceerde osteoporose [Elders 2005].

Voor de prognose, het beloop en de controle is gebruikgemaakt van de artikelen van Frearson, Leeb, Salvarani en Vos [Frearson 2003, Leeb 2003, Salvarani 2002, Vos 2005].

Caporali R, Cimmino MA, Ferraccioli G, Gerli R, Klersy C, Salvarani C, et al. Prednisone plus methotrexate for polymyalgia rheumatica: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Ann Intern Med 2004;141:493-500.PubMed

Da Silva JA, Jacobs JW, Kirwan JR, Boers M, Saag KG, Ines LB, et al. Safety of low dose glucocorticoid treatment in rheumatoid arthritis: published evidence and prospective trial data. Ann Rheum Dis 2006;65:285-93.CrossRefPubMed

Elders PJM, Leusink GL, Graafmans WC, Bolhuis AP, Van der Spoel OP, Van Keimpema JC, et al. NHG-Standaard Osteoporose. Eerste herziening. Huisarts Wet 2005;48:559-70.CrossRef

Frearson R, Cassidy T, Newton J. Polymyalgia rheumatica and temporal arteritis: evidence and guidelines for diagnosis and management in older people. Age Ageing 2003;32:370-4.CrossRefPubMed

Gran JT. Current therapy of polymyalgia rheumatica. Scand J Rheumatol 1999;28:269-72.CrossRefPubMed

Leeb BF, Bird HA, Nesher G, Andel I, Hueber W, Logar D, et al. EULAR response criteria for polymyalgia rheumatica: results of an initiative of the European Collaborating Polymyalgia Rheumatica Group (subcommittee of ESCISIT). Ann Rheum Dis 2003;62:1189-94.CrossRefPubMed

Salvarani C, Cantini F, Boiardi L, Hunder GG. Polymyalgia rheumatica and giant-cell arteritis. N Engl J Med 2002;347:261-71.CrossRefPubMed

Swannell AJ. Polymyalgia rheumatica and temporal arteritis: diagnosis and management. BMJ 1997;314:1329-32.PubMed

Vos PA, Bijlsma JW, Derksen RH. Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1932-7.PubMed

Weyand CM, Goronzy JJ. Giant-cell arteritis and polymyalgia rheumatica. Ann Intern Med 2003;139:505-15.PubMed

Titel: Farmacotherapeutische richtlijn Polymyalgia rheumatica
Auteur: H. Folmer
Publicatiedatum: 01-01-2007
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Huisarts en wetenschap / Uitgave 1/2007
Print ISSN: 0018-7070
Elektronisch ISSN: 1876-5912
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03085028

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2007

Urine-incontinentie bij zelfstandig wonende ouderen: wie zoekt er hulp bij de huisarts?

Jubileumkwalen

Aanpak polyfarmacie in verzorgingshuizen

Tussen Toen en Toekomst

Reumatoïde artritis nog vroeger herkennen en behandelen?

Een bezoek aan de workshops