Top

Gepubliceerd in:

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

1. De rol van het zenuwstelsel

Auteur : Dr. Ben van Cranenburgh

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Hersenen en zenuwstelsel zijn onmisbaar voor al ons dagelijks functioneren. De hersenen leggen de verbinding tussen ons geestelijk en lichamelijk functioneren: de wil wordt omgezet in zinvol handelen, prikkels uit de omgeving worden ontcijferd tot betekenisvolle taferelen. De eigenschappen van de hersenen variëren per individu, enerzijds door genetische diversiteit, anderzijds door verschillen in leerervaringen. Beschadiging van de hersenen kan uiteenlopende stoornissen veroorzaken. Voor de patiënt gaat het vooral om de gevolgen van de stoornissen voor zijn dagelijks functioneren en de kwaliteit van leven. De evolutie van het zenuwstelsel biedt een verhelderend houvast om onze hersenen te begrijpen. Een enorm aantal neuronen, gliacellen en synaptische verbindingen levert een immens complex functionerend netwerk waarop wij alleen enige greep kunnen krijgen via vereenvoudigde modellen.

volgende hoofdstuk Modellen van het zenuwstelsel

behaviorisme

benadering in de psychologie die de wetmatigheid bestudeert die bestaat tussen stimuli en responsen. De psyche en het brein worden als ‘black box’ beschouwd

blindsight

reageren op visuele stimuli bij afwezigheid van een bewuste gewaarwording

CVA

Cerebro Vasculair Accident. Lett. ‘ongeluk met hersenvaten’. In de volksmond: beroerte. De neurologische verschijnselen (parese, afasie etc.) ontstaan meestal plotseling ten gevolge van een stoornis in de bloedvoorziening van een deel van de hersenen (ischemie/infarct 80 %, bloeding 20 %)

dualisme

filosofie waarbij lichaam en geest als gescheiden fenomenen worden beschouwd

endorfinen

lichaamseigen morfineachtige stoffen. Spelen onder andere een rol bij remming van de pijnzin in bepaalde situaties (bijv. overleving, fysieke inspanning)

gliacellen

omvatten 80 à 90 % van alle cellen in het centrale zenuwstelsel. Ook wel ‘steuncellen’ genoemd. Er zijn drie typen: astrocyten (precieze functie onbekend), oligodendrogliacellen (aanmaak myelineschede) en microglia (afweer)

hemi-anopsie

halfzijdige gezichtsvelduitval. Kan homoniem of heteroniem zijn: Homoniem: meest voorkomend (bijv. CVA); zelfde gezichtshelft van beide ogen, dat wil zeggen links- of rechtszijdige hemi-anopsie (laesie achter het chiasma, d.w.z. tractus, radiatio en visuele schors; uitval bovenquadranten bij laesie onder de sulcus calcarinus, uitval onderquadranten bij laesie boven de sulcus calcarinus). Heteroniem: verschillende gezichtshelften, dat wil zeggen bitemporaal = beide laterale zijden, binasaal = beide mediale zijden (bij laesies rond het chiasma)

ICF

International Classification of Functions. Indeling van (normale) functies op drie niveaus: 1 elementaire functie (bijv. spierkracht), 2 activiteit (bijv. lopen) en 3 participatie (bijv. tennissen). De ICF benoemt de normale functie

interneuron

tussen-, schakelneuron, geheel binnen het centrale zenuwstelsel gelegen. Meer dan 99 % van alle neuronen zijn interneuronen

mentalisme

filosofie die mentale verschijnselen – gedachten en gevoelens – bestudeert, en ervan uitgaat dat deze een belangrijke bron van menselijk gedrag zijn

mesencephalon

middenhersenen. Bovenste deel van de hersenstam, gelegen tussen diencephalon en pons

parese/paralyse

krachtsverlies/totale verlamming. De term slaat op het vermogen spieren bewust aan te spannen

plasticiteit

vervormbaarheid. Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen (structureel, chemisch, fysiologisch). Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen

reflex

min of meer stereotiepe en onbewuste reactie op een prikkel

sensitisatie

gevoeliger worden, bijvoorbeeld voor een bepaalde stimulus, of van een reflexreactie. Treedt vooral op wanneer de stimulus zinvolle informatie bevat en de reactie een nuttig effect heeft

synaps

contact- en schakelplaats tussen twee neuronen waar via een chemische tussenstap (de neurotransmitter) informatie wordt overgedragen

tectum (opticum)

dak van het mesencephalon; belangrijk voor visuele en akoestische reflexen

ziekte van Parkinson

degeneratieve ziekte van de basale kernen die gepaard gaat met stoornissen van de motoriek: rigiditeit, verlies van bewegingsautomatismen en tremor. Er is een tekort aan dopamine, en in een later stadium ook aan andere transmitters

Cherniak, C. (1990). The bounded brain: toward quantitative neuroanatomy. The Journal of Cognitive Neuroscience, 2, 58–68.CrossRef

Cherniak, C. (1995). Neural component placement. Trends in Neurosciences, 18, 522–527.PubMed

Churchland, P. S. (1986). Neurophilosophy. Cambridge: MIT.

De Waal, F. (2016). Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn? Amsterdam: Atlas Contact.

Nauta, W. J. H., & Feirtag, M. (1986). Fundamental neuroanatomy. New York: Freeman.

Nauta, W. J. H., & Karten, H. J. (1970). A general profile of the vertebrate brain, with sidelights on the ancestry of cerebral corte. In F. O. Schmitt (Ed.), The neurosciences. Second study program (pp. 7–26). New York: Rockefeller University Press.

Stoerig, P., & Cowey, A. (1991). Increment-threshold spectral sensitivity in blindsight. Evidence for colour opponency. Brain, 114, 1487–1512.

Fodor, J. (1981). The mind-body problem, Scientific American. 244: 124–133.

Wade, D. T. et al. (1985). Stroke. A critical approach to diagnosis, treatment, and management. London: Chapman and Hall.

Titel: De rol van het zenuwstelsel
Auteur: Dr. Ben van Cranenburgh
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Neurowetenschappen
Print ISBN: 978-90-368-2492-7

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2493-4

Copyright: 2020
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2493-4_1

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen