Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

2. Modellen van het zenuwstelsel

Auteur : Dr. Ben van Cranenburgh

Gepubliceerd in: Neurowetenschappen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Bespiegelingen over de hersenen in relatie tot ons somatisch, psychisch en sociaal functioneren vallen onder het wetenschapsgebied dat wel neurofilosofie genoemd wordt. Het reflex- of stimulus-responsmodel is weliswaar klassiek, maar onvolledig. Vele stimuli leiden niet tot reacties, maar leveren wel een bewuste perceptie. Ons handelen is lang niet altijd gerelateerd aan stimuli, maar kan voortkomen uit een ‘inner drive’ die ontstaat in onze mentale binnenwereld. Ons zenuwstelsel is anatomisch en functioneel opgebouwd uit evolutionaire lagen die respectievelijk onze ‘wakkerheid’, emotioneel en cognitief functioneren vertegenwoordigen. Motoriek (actie) en sensoriek (waarneming) zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een handig model met vele praktische toepassingen is dat van Luria: de drie functionele eenheden voor arousal, waarneming en actie. Ons zenuwstelsel is niet statisch maar plastisch: door deze plasticiteit zijn ontwikkeling, leren en herstel mogelijk.
Woordenlijst
agnosie
stoornis van de herkenning (akoestisch, visueel, tactiel) bij intacte primaire functie
apraxie/dyspraxie
stoornis van de handelingsvaardigheid bij intacte primaire functies
arousal
wakkerheid, alertheid
corpus callosum
balk. Grote baan, bestaande uit ongeveer 200 miljoen vezels die de hemisferen functioneel met elkaar verbindt
CVA
Cerebro Vasculair Accident. Lett. ‘ongeluk met hersenvaten’. In de volksmond: beroerte. De neurologische verschijnselen (parese, afasie etc.) ontstaan meestal plotseling ten gevolge van een stoornis in de bloedvoorziening van een deel van de hersenen (ischemie/infarct 80 %, bloeding 20 %)
fylogenese
evolutie
parese/paralyse
krachtsverlies/totale verlamming. De term slaat op het vermogen spieren bewust aan te spannen
plasticiteit
vervormbaarheid. Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen (structureel, chemisch, fysiologisch). Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen
re-afferentie
het geheel van afferente (zintuiglijke) informatie dat – direct of indirect – veroorzaakt wordt door de eigen bewegingen/handelingen
rerouting
het verschijnsel dat bij een laesie in het centrale zenuwstelsel impulsen een andere ‘route’ kunnen volgen in het neurale netwerk. Dit is één van de mogelijke mechanismen van functieherstel na hersenletsel
synaps
contact- en schakelplaats tussen twee neuronen waar via een chemische tussenstap (de neurotransmitter) informatie wordt overgedragen
Literatuur
go back to reference Darwin, C. (1965). The expression of the emotions in man and animals. Chicago: University of Chicago Press (orig. 1872). Darwin, C. (1965). The expression of the emotions in man and animals. Chicago: University of Chicago Press (orig. 1872).
go back to reference Edelman, G. M. (1987). Neural darwinism. New York: Basic Books. Edelman, G. M. (1987). Neural darwinism. New York: Basic Books.
go back to reference Hubel, D. H. (1988). Eye, brain and vision. New York: Freeman. Hubel, D. H. (1988). Eye, brain and vision. New York: Freeman.
go back to reference Hubel, D. H., & Wiesel, T. N. (1979). Brain mechanisms of vision. Scientific American, 241(3), 150–163. Hubel, D. H., & Wiesel, T. N. (1979). Brain mechanisms of vision. Scientific American, 241(3), 150–163.
go back to reference Luria, A. R. (1970). The functional organization of the brain. Scientific American, 222(3), 66–79. Luria, A. R. (1970). The functional organization of the brain. Scientific American, 222(3), 66–79.
go back to reference Luria, A. R. (1973). The working brain. London: Penguin/Harmondsworth (Nederlandse vertaling: Grondslagen van de neuropsychologie, Deventer: Van Loghum Slaterus, 1982). Luria, A. R. (1973). The working brain. London: Penguin/Harmondsworth (Nederlandse vertaling: Grondslagen van de neuropsychologie, Deventer: Van Loghum Slaterus, 1982).
go back to reference Luria, A. R. (1980). Higher cortical functions in man (2nd ed.). New York: Basic Books.CrossRef Luria, A. R. (1980). Higher cortical functions in man (2nd ed.). New York: Basic Books.CrossRef
Metagegevens
Titel
Modellen van het zenuwstelsel
Auteur
Dr. Ben van Cranenburgh
Copyright
2020
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2493-4_2