2. Casus 21 – Antwoord

Tangier disease is een erg zeldzame, autosomale, dominante aandoening veroorzaakt door mutaties in het gen dat codeert voor de ABCA1-transporter, de cholesterolpomp van cellen. De ziekte dankt zijn naam aan het eiland waar de eerste twee patiënten in 1961 zijn beschreven door Fredrickson en medewerkers, te weten Tangier Island in Chesapeake Bay, Virginia, gelegen tegenover Washington DC. De ABCA1-pomp zorgt voor de efflux van onveresterd cholesterol en fosfolipiden uit de cel, die dan worden gebonden aan apoA-I, waardoor pre-bèta-HDL ontstaat, de voorloper van het rijpe HDL (door verestering van cholesterol met vetzuren onder invloed van het enzym LCAT neemt HDL zijn bolvormige structuur aan). Patiënten met Tangier disease hebben een extreem laag tot afwezig HDL-cholesterol en apoA-I in het plasma. De aandoening leidt tot ophoping van cholesterolesters in het reticulo-endotheliale systeem, met als gevolg onder andere hepatosplenomegalie en sterk vergrote, oranjekleurige tonsillen. Perifere neuropathie kan ook voorkomen. Tangier disease is geassocieerd met prematuur atherosclerotisch vaatlijden, zoals evident bij deze patiënt, ofschoon meestal niet zo sterk als op grond van de sterk verlaagde HDL-cholesterol zou worden verwacht. Dit wordt mogelijk verklaard door het feit dat patiënten met Tangier disease ook een laag LDL-cholesterol hebben. Heterozygote carriers van ABCA1-mutaties hebben een HDL-cholesterolconcentratie tussen 0,4 en 0,8 mmol/l en hebben ook verhoogde kans op hart-vaatziekte.