Beschaving en emancipatie. Drankmisbruik en zelfbeheersing

In de vijftiende en zestiende eeuw namen de bierbrouwerijen een vooraanstaande plaats in in de economie van de Nederlanden. De brouwers waren in de Hollandse steden een dominante factor. Het verval van de brouwerijen zette al in de zestiende eeuw in. Dat werd echter pas goed zichtbaar in de zeventiende eeuw, toen de hogere klassen zich in hun drinkgewoonten steeds vaker toelegden op wijn. De lagere klassen gingen, naast thee en koffie, in toenemende mate gedistilleerde dranken gebruiken. Vanaf het begin van de zeventiende eeuw ging de brouwerij in de in het binnenland gelegen steden als Haarlem, Delft en Gouda relatief achteruit. Dat was ten gunste van de brouwerijen in havensteden, zoals Amsterdam en Rotterdam. De verklaring hiervoor is de toenemende vraag naar bier voor de koopvaardij en voor export naar de koloniën.