Voorbij verlies

Tot nu toe is het in het wetenschappelijke werk niet mogelijk geweest het persoonlijke verhaal van weduwen voldoende uit de verf te laten komen. Daarom wilden wij een boek over hen schrijven. Wij willen graag hun levenservaring doorgeven aan andere weduwen die nog zoekende zijn. Niet dat wij pasklare oplossingen kunnen bieden, maar we willen een hoopgevend toekomstperspectief schetsen, een soort licht aan het eind van de tunnel.

HET VERLIES van de levenspartner door de dood na een langdurig huwelijk is een van de meest aangrijpende gebeurtenissen die een persoon kan overkomen. De kans dat iemand dit mee zal maken, neemt toe met de leeftijd, vooral voor vrouwen. Het feit dat vrouwen een langere levensverwachting hebben dan mannen en doorgaans ook nog jonger zijn dan hun partner, maakt het partnerverlies een bijna voorspelbare levensgebeurtenis voor hen. Er zijn bijna 5 keer zoveel weduwen als weduwnaars in Nederland. Meer dan een half miljoen vrouwen boven de 65 is weduwe.

NA VERLOOP van tijd begint een weduwe zich af te vragen hoe zij haar leven vorm zal geven zonder haar man en gaat zij nadenken over mogelijkheden om de leegte te vullen die hij achtergelaten heeft. Zij moet keuzes maken in de nieuwe situatie en soms voor het eerst beslissingen nemen zonder rekening te houden met iemand anders. Hoewel dit vaak beangstigend is in het begin, kan het op den duur een gevoel van vrijheid geven.

NA HET verlies van haar partner staat een weduwe voor de taak haar leven opnieuw richting te geven. Uit welke bronnen kan zij putten om het verlies te boven te komen? Waar kan zij de kracht vandaan halen om weer iets van haar leven te maken nu het lijkt alsof alles voorbij is?

VEEL WEDUWEN van deze generatie ouderen wonen na het overlijden van hun partner voor het eerst in hun leven alleen. Zij leefden tijdens hun jeugd in gezinsverband en als zij buitenshuis werkten, bleven ze thuis wonen of gingen in betrekking. Een vrouw trouwde over het algemeen vanuit haar ouderlijk huis en kreeg snel daarna kinderen. Als zij op latere leeftijd haar partner verliest, is het nieuw voor haar om geen mensen om zich heen te hebben. Naast het verwerken van het verlies van haar partner wordt zij voor de taak gesteld, zelf haar leven in te vullen en de tijd alleen door te brengen. Dit is geen eenvoudige opgave omdat zij tot dan toe altijd haar leefruimte heeft gedeeld met anderen. Bovendien zijn er weinig voorbeelden van vrouwen in een zelfde situatie, waaraan zij zich kan optrekken met de gedachte: ‘zo zou ik het ook willen doen’. Aan haar moeder kan zij weinig richtlijnen ontlenen omdat deze, als ze al weduwe was, vaak nog kinderen thuis had of vanwege haar financiële positie genoodzaakt was bij een van de kinderen te gaan inwonen.

DRIE TOT vijf jaar na het verlies van de partner is meer dan een kwart van de oudere weduwen goed hersteld van de gevolgen van het verlies. Dit betekent dat ze hun leven als prettig en zinvol ervaren en dat zij weer in staat zijn te genieten van allerlei contacten en activiteiten. Opvallend is dat de afwezigheid van de partner niet langer een bron van eenzaamheid is. Verder is er een grote groep weduwen die zich gedeeltelijk hersteld heeft van de gevolgen van het verlies. Zij zijn redelijk tevreden over hun huidige leven. Deze weduwen blijven echter een leegte ervaren door het gemis van hun man, ondanks de aanwezigheid van fijne contacten en hun eigen inzet om gevoelens van eenzaamheid te bestrijden. De weg naar herstel blijkt voor veel weduwen een langdurig proces te zijn.