Top

Gepubliceerd in:

2013 | OriginalPaper | Hoofdstuk

Voeding en erfelijke aandoeningen

(september 2011)

Auteurs : Prof. dr. Ir. E.J.M. Feskens, Dr. Ir. J.M.A. Boer, Prof. dr. Ir. E. Kampman

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Abstract

Recente ontwikkelingen in het genetisch en moleculair biologisch onderzoek hebben tot nieuwe inzichten geleid in de erfelijke achtergrond van aandoeningen. In dit hoofdstuk worden deze besproken in het licht van mogelijke gevolgen voor de diëtetiek. Monogenetische aandoeningen die veroorzaakt worden door een afwijking in een gen, worden belicht; onder andere familiaire hypercholesterolemie is relevant voor de diëtetiek. Voorts is er aandacht voor multifactoriële aandoeningen, zoals obesitas, coronaire hartziekten, diabetes en darmkanker. Multifactoriële aandoeningen zijn chronische ziekten die door een samenspel van genetische gevoeligheid en omgevingsfactoren, zoals voeding, worden beïnvloed. Het onderzoek naar de verantwoordelijke genen is in volle gang.

Inmiddels wordt op DNA-niveau onderzoek gedaan naar de effecten van voedingscomponenten (nutrigenomics) en de effecten van voeding op de mate waarin het DNA wordt afgelezen (epigenetica). Tot op heden zijn er echter nog weinig concrete bewijzen dat voedingsadviezen specifiek geschikt zijn voor mensen met een specifiek genetisch profiel. Mogelijk komt dit in de toekomst. Ten slotte is nader onderzoek noodzakelijk om de motivatie tot leefstijlverandering en dieettrouw op basis van genetische informatie bij patiënten te bestuderen. Ook het toekomstig onderzoek naar de genetica van eetgedrag en smaak kan van belang worden.

Adan RA, Tiesjema B, Hillebrand JJ, Fleur SE la, Kas MJ, Krom M de. The MC4 receptor and control of appetite. Br J Pharmacol 2006; 149(7): 815-827. Epub 2006 Oct 16.

Defesche JC, Kastelein JJ. Molecular epidemiology of familial hypercholesterolaemia. Lancet 1998; 352(9141): 1643-1644.

Dijk SJ van, Feskens EJ, Bos MB, Hoelen DW, Heijligenberg R, Bromhaar MG, Groot LC de, Vries JH de, Müller M, Afman LA. A saturated fatty acid-rich diet induces an obesity-linked proinflammatory gene expression profile in adipose tissue of subjects at risk of metabolic syndrome. Am J Clin Nutr 2009; 90(6): 1656-1664. Epub 2009 Oct 14.

Grimm ER, Steinle NI. Genetics of eating behavior: established and emerging concepts. Nutr Rev 2011; 69(1): 52-60. doi: 10.1111/j.1753-4887.2010.00361.x.

Heijink DM, Vries EG de, Koornstra JJ, Hospers GA, Hofstra RM, Vugt MA van, Jong S de, Kleibeuker JH. Perspectives for tailored chemoprevention and treatment of colorectal cancer in Lynch syndrome. Crit Rev Oncol Hematol 2010, Dec 13. [Epub ahead of print]

Heijmans BT, Tobi EW, Stein AD, Putter H, Blauw GJ, Susser ES, Slagboom PE, Lumey LH. Persistent epigenetic differences associated with prenatal exposure to famine in humans. Proc Natl Acad Sci USA 2008; 105(44): 17046-17049. Epub 2008 Oct 27.

Janssens AC, Gwinn M, Bradley LA, Oostra BA, Duijn CM van, Khoury MJ. A critical appraisal of the scientific basis of commercial genomic profiles used to assess health risks and personalize health interventions. Am J Hum Genet 2008 Mar;82(3):593-9.

Krom M de, Schouw YT van der, Hendriks J, Ophoff RA, Gils CH van, Stolk RP, Grobbee DE, Adan R. Common genetic variations in CCK, leptin, and leptin receptor genes are associated with specific human eating patterns. Diabetes 2007; 56(1): 276-280.

Lappalainen TJ, Tolppanen AM, Kolehmainen M, Schwab U, Lindström J, Tuo-milehto J, Pulkkinen L, Eriksson JG, Laakso M, Gylling H, Uusitupa M; Finnish Diabetes Prevention Study Group. The common variant in the FTO gene did not modify the effect of lifestyle changes on body weight: the Finnish Diabetes Prevention Study. Obesity (Silver Spring) 2009; 17(4): 832-836. Epub 2009 Jan 29.

Loos RJ. Recent progress in the genetics of common obesity. Br J Clin Pharmacol 2009; 68(6): 811-829.

Lu Y, Feskens EJ, Boer JM, Imholz S, Verschuren WM, Wijmenga C, Vaarhorst A, Slagboom E, Müller M, Dollé ME. Exploring genetic determinants of plasma total cholesterol levels and their predictive value in a longitudinal study. Athe-rosclerosis 2010a; 213(1): 200-205. Epub 2010 Aug 19.

Lu Y, Feskens EJ, Dollé ME, Imholz S, Verschuren WM, Müller M, Boer JM. Dietary n-3 and n-6 polyunsaturated fatty acid intake interacts with FADS1 genetic variation to affect total and HDL-cholesterol concentrations in the Doetinchem Cohort Study. Am J Clin Nutr 2010b; 92(1): 258-265. Epub 2010 May 19.

Macrae F, Sart D du, Nasioulas S. Familial adenomatous polyposis. Best Pract Res Clin Gastroenterol 2009; 23(2): 197-207.

Markowitz SM, Park ER, Delahanty LM, O"Brien KE, Grant RW. Perceived impact of diabetes genetic risk testing among patients at high phenotypic risk for type 2 diabetes. Diabetes Care 2011; 34(3): 568-573. Epub 2011 Feb 1.

McCarthy MI. Genomics, type 2 diabetes, and obesity. N Engl J Med 2010;363(24): 2339-2350.

Müller M, Kersten S. Nutrigenomics: goals and strategies. Nat Rev Genet 2003; 4(4): 315-322.

Ripatti S, Tikkanen E, Orho-Melander M, Havulinna AS, Silander K, Sharma A, Guiducci C, Perola M, Jula A, Sinisalo J, Lokki ML, Nieminen MS, Melander O, Salomaa V, Peltonen L, Kathiresan S. A multilocus genetic risk score for coronary heart disease: case-control and prospective cohort analyses. Lancet 2010; 376(9750): 1393-1400.

Rooij SR de, Painter RC, Holleman F, Bossuyt PM, Roseboom TJ. The metabolic syndrome in adults prenatally exposed to the Dutch famine. Am J Clin Nutr 2007; 86(4): 1219-1224.

Ross SA. Evidence for the relationship between diet and cancer. Exp Oncol 2010; 32(3): 137-142.

Sánchez-Moreno C, Ordovás JM, Smith CE, Baraza JC, Lee YC, Garaulet M. APOA5 gene variation interacts with dietary fat intake to modulate obesity and circulating triglycerides in a Mediterranean population. J Nutr 2011; 141(3): 380-385. Epub 2011 Jan 5.

Smilde TJ, Wissen S van, Wollersheim H, Trip MD, Kastelein JJ, Stalenhoef AF. Effect of aggressive versus conventional lipid lowering on atherosclerosis progression in familial hypercholesterolaemia (ASAP): a prospective, randomised, double-blind trial. Lancet 2001; 357(9256): 577-581.

Stewart-Knox BJ, Bunting BP, Gilpin S, Parr HJ, Pinhão S, Strain JJ, Almeida MD de, Gibney M. Attitudes toward genetic testing and personalised nutrition in a representative sample of European consumers. Br J Nutr 2009; 101(7): 982-989. Epub 2008 Sep 8.

Trujillo E, Davis C, Milner J. Nutrigenomics, proteomics, metabolomics, and the practice of dietetics. Am Diet Assoc 2006; 106(3): 403-413.

Welch GN, Loscalzo J. Homocysteine and atherothrombosis. N Engl J Med 1998; 338(15): 1042-1050.

Wu SV, Rozengurt N, Yang M, Young SH, Sinnett-Smith J, Rozengurt E. Expression of bitter taste receptors of the T2R family in the gastrointestinal tract and enteroendocrine STC-1 cells. Proc Natl Acad Sci USA 2002; 99(4): 2392-2397.

Titel: Voeding en erfelijke aandoeningen
Auteurs: Prof. dr. Ir. E.J.M. Feskens
Dr. Ir. J.M.A. Boer
Prof. dr. Ir. E. Kampman
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0510-0_63

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Abstract

Log in om toegang te krijgen