Skip to main content
Top

2017 | Boek | 7. editie

Verlieskunde

Auteur: Herman de Mönnink

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Verlies is geen probleem of ziekte, maar een transitieproces waar steun bij nodig is. Of het nu gaat om afscheid nemen van een overledene, van je eigen gezondheid, van een lichaamsdeel, van je land van herkomst of van je toekomstperspectief: voor mensen die met verlies te maken krijgen, is zorgvuldige support onmisbaar. Professionals bieden support als die steun onvoldoende geboden kan worden door de eigen omgeving.
Voor de professionele verliesbegeleider zijn er veel vragen om rekening mee te houden: Welke behoeften hebben mensen die verlies ondervinden? Welke breinfuncties reguleren de rouwbehoeften en daarmee het rouwgedrag? Welke verliesbegeleidingsmethoden zijn er en hoe word je daarin competent? Hoe stimuleer je de informele support vanuit de directe omgeving? Hoe kun je rouwenden effectief opvangen in de eerstelijnszorg, op scholen, in bedrijven, in zorginstellingen? Verlieskunde geeft antwoord op deze en vele andere vragen. Nieuw in deze geheel herziene druk is dat drie soorten behoeften van rouwenden (survivalbehoeften, affectieve en reflectieve behoeften) het uitgangspunt zijn, zowel voor de beschrijving van de individuele verliesbegeleiding, voor de support vanuit het sociale netwerk als voor de verliesbegeleidingsmethoden. Het behoeftegerichte transitiemodel, gebaseerd op neuro- en sociaalwetenschappelijk onderzoek, is de rode draad. De cliënt en diens behoeften staan steeds centraal, en niet de 'toevallige methode' van de begeleider. Verlieskunde is bedoeld voor verpleegkundigen, artsen, maatschappelijk werkers, psychologen, sociaalpedagogische hulpverleners, arbeidsdeskundigen, coaches en counselors, reddingswerkers, pastoraal werkers, onderwijsgevenden, rechters, managers, journalisten en studenten in opleiding voor deze beroepen.
Herman de Mönnink is grondlegger van de verlieskunde in het Nederlandse taalgebied. Hij heeft jarenlange therapie-ervaring als GZ-psycholoog, rouwtherapeut en traumatherapeut. Daarnaast is hij docent en trainer verlieskunde op post-hbo-opleidingen en universitair niveau op het gebied van verlieskunde en multimethodisch maatschappelijk werk. Hij is sinds 1990 lid van IWG, de International Workgroup on Death, Dying and Bereavement. Kijk ook op www.verlieskunde.nl.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Verlieskunde in vogelvlucht

Voorwerk
1. Beroepsmatig overzicht: professionele verliesconfrontaties
Samenvatting
Hoewel iedereen geregeld met verlies te maken heeft, is het soms erg moeilijk met verlies om te gaan. Dat geldt niet alleen voor de verwerking van een persoonlijk verlies, maar vooral ook voor het omgaan met verlies dat een ander lijdt, bijvoorbeeld een patiënt of een cliënt.
Herman de Mönnink
2. Praktisch overzicht van de verlieskunde aan de hand van een casus
Samenvatting
In dit hoofdstuk volgen we het verliesbegeleidingstraject van Maria Oudzeer. Daarbij maken we steeds uitstapjes naar belangrijke concepten uit de verlieskunde en komen, als voorbeeld van een verliesbegeleidingstraject, twaalf methoden en een aantal daarbinnen vallende technieken aan de orde.
Herman de Mönnink
3. Theoretisch overzicht: het behoeftegerichte transitiemodel
Samenvatting
In mijn privéleven leed ik allerlei vormen van verlies. Naast de noodzakelijke verliezen om volwassen te worden verloor ik opa’s, oma’s, vriendinnen die verhuisden, huisdieren, relaties, illusies, enzovoort.
Herman de Mönnink
4. Methodisch overzicht I: non-directieve verliescounseling als basismethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de non-directieve counselingmethode beschreven als de basis-methode in de cliëntgerichte verliesbegeleiding. Eerst wordt verliesbegeleiding gedefinieerd en worden doelen, doelgroep en aanbieders van deze vorm van begeleiding omschreven.
Herman de Mönnink
5. Methodisch overzicht II: de driestappenaanpak in de verliesbegeleiding
Samenvatting
In het vorige hoofdstuk heb ik een pleidooi gehouden voor een cliëntgerichte verliesbenadering, die inhoudt dat verliesbegeleiders niet vanuit de eigen focus naar de verliessituatie kijken, maar vanuit de rouwbehoeften van de cliënt.
Herman de Mönnink

Survivalbehoeften en bijpassende methoden

Voorwerk
6. Fysieke survival en de lichaamsmethode
Samenvatting
Dit hoofdstuk beschrijft de fysieke survivalrespons die optreedt als verlies een (levens) bedreigende werking heeft. En de lichaamsmethode wordt beschreven, waarmee de verliesbegeleider de lichamelijke stress tot rust kan brengen.
Herman de Mönnink
7. Praktisch-materiële survival en de praktisch-materiële methode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de praktisch-materiële survivalrespons beschreven: wanneer is de verliessituatie bedreigend in praktisch-materiële zin? Wanneer leveren praktisch-materiële knelpunten stress op omdat de praktische behoeften niet of onvoldoende vervuld worden?
Herman de Mönnink
8. Traumasurvival en de trauma-opvangmethode
Samenvatting
In de vorige hoofdstukken zagen we dat rouwenden fysieke en praktisch-materiële stress kunnen ervaren. Geschetst werd hoe je rouwenden dan methodisch kunt helpen om te ‘overleven’ in lichamelijke en sociale zin.
Herman de Mönnink

Affectieve behoeften en bijpassende begeleidingsmethoden

Voorwerk
9. Emoties en de ontladingsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol van de verliesbegeleider beschreven bij emotionele ontlading. Welke emoties worden opgeroepen bij het kwijtraken van geliefden? Eerst wordt de functie van emotionele ontlading beschreven bij verlies.
Herman de Mönnink
10. Creatieve expressie en de expressiemethode
Samenvatting
De creatieve begeleidingsmethoden richten zich op het gebruikmaken van de kracht van kunst en spiritualiteit in symboliek, metaforen en verhalen. Het doel is de psychologische en spirituele pijn niet alleen voor cliënten, rouwende gezinsleden en een rouwende gemeenschap te verlichten, maar ook voor de beroepskrachten die hier zelf een voorwaardenscheppende rol spelen.
Herman de Mönnink
11. Waardig afscheid en de ritueelmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol van de verliesbegeleider beschreven bij waardig afscheid nemen; welke bijdrage kan het uitvoeren van een waardig afscheid leveren in het reduceren van emotionele stress bij verlies? Eerst wordt aandacht besteed aan de behoefte aan waardig afscheid bij verlies.
Herman de Mönnink

(Zelf)reflectie- en zelfsturingsbehoeften en de bijpassende begeleidingsmethoden

Voorwerk
12. Informatie(verwerking) en de cognitieve methode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol beschreven van de verliesbegeleider bij het vervullen van cognitieve behoeften: de behoefte aan adequate informatie(verwerking) van de rouwende. Eerst wordt de werking van het verstandsbrein beschreven bij het omgaan met de opgeroepen (zelf)reflectie- en zelfsturingsbehoeften.
Herman de Mönnink
13. Zingeving en de narratieve methode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol van de verliesbegeleider beschreven bij het helpen van de rouwende om de vier existentiële behoeften rond zingeving vervuld te krijgen. Eerst wordt beschreven wat wordt verstaan de vier existentiële behoeften bij verlies, samengevat in het acronym KERN: Kontrole, Eigenwaarde, Rechtvaardigheidsbesef en Nu-in-relatie-tot-later.
Herman de Mönnink
14. Communicatieve vaardigheden en de gedragsmethode
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol van de verliesbegeleider in het effectief communiceren van de rouwende beschreven: hoe kan de rouwende wensen constructief omzetten in gedrag? Bij onvoldoende assertief gedrag is er sprake van gedragsstress.
Herman de Mönnink

Het supportsysteem van rouwenden: steun-op-maat?

Voorwerk
15. Het sociale netwerk: support bij verlies
Samenvatting
Omgaan met verlies werd in de voorafgaande hoofdstukken op de eerste plaats behandeld als een persoonlijke aangelegenheid, of er nu sprake is van het verlies van een belangrijk persoon, een dier, een bezigheid, een object of land van herkomst.
Herman de Mönnink
16. Verliessupport vanuit partner, gezin en familie
Samenvatting
Vragen
In dit hoofdstuk wordt uitgebreid ingegaan op de invloeden die een verlies heeft binnen gezins- en familieverband. De gezinsmethode is gericht op het stimuleren van de onderlinge support binnen het gezin. Voor de begeleiding van het gezin heb je als verliesbegeleider vijf aanvullende taken.
Herman de Mönnink
17. Professioneel vangnet voor rouwenden: de verlieszorgstandaard
Samenvatting
In de voorgaande hoofdstukken werd het sociale netwerk en het gezin en de familie als informeel (dat wil zeggen: natuurlijk) steunsysteem voor de rouwende beschreven. In dit hoofdstuk gaat het om de professionele steun voor de rouwende vanuit de wijk, op school, in het werk en in de zorginstelling.
Herman de Mönnink
18. Sociale steun versterken: systemische en macro-interventies
Samenvatting
In de voorgaande hoofdstukken werd geschreven over steun vanuit het sociale netwerk (hoofdstuk 15), steun vanuit het gezins- en familiesysteem (hoofdstuk 16) en professionele steun vanuit wijk, school, werk en zorginstellingen (hoofdstuk 17).
Herman de Mönnink

Vastgelopen rouw

Voorwerk
19. Het unfinished-businesssyndroom (UBS)
Samenvatting
Dit hoofdstuk benadrukt het belang van hernieuwde en gerichte aandacht voor oud zeer. Het unfinished-businesssyndroom (UBS) is het verschijnsel waarbij door oud zeer allerlei actuele onbegrepen klachten worden onderhouden (veroorzaakt en in stand gehouden).
Herman de Mönnink
20. Rouwtherapie: behandeling van gecompliceerde rouw
Samenvatting
Als iemand een verlies op niet-gecompliceerde wijze verwerkt, kan worden volstaan met de uitgangspunten en principes van verliesbegeleiding zoals beschreven in de voorgaande hoofdstukken. Verwijzing naar een rouwtherapeut is geboden als er complicaties zijn in het verwerkingsproces.
Herman de Mönnink

Verlieskunde: specifieke supportthema’s

Voorwerk
21. Support voor de verliesbegeleiders zelf: de stressmatrix
Samenvatting
Het valt niet altijd mee om met leed van anderen te worden geconfronteerd. Al ben je als beroepskracht geselecteerd op stressbestendigheid, dat wil niet zeggen dat je tegen élk stootje moet kunnen.
Herman de Mönnink
22. Support in specifieke verliessituaties
Samenvatting
Dit hoofdstuk gaat over de verliesbegeleiding aan acht doelgroepen: mensen in specifieke verliessituaties. Eerst wordt ingegaan op het slechtnieuwsgesprek, waar beroepskrachten uit diverse disciplines mee te maken krijgen.
Herman de Mönnink
23. Verlieskunde: verlies een plek geven
Samenvatting
In dit hoofdstuk wordt de rol van verlieskunde binnen de westerse cultuur beschreven als cultuurschepper: wat voegt verlieskunde toe in een tijd waarin traditioneel houvast afbrokkelt? Kan verlies de plek krijgen die het verdient, binnen onze door winst gedreven cultuur?
Herman de Mönnink
Nawerk
Meer informatie
Titel
Verlieskunde
Auteur
Herman de Mönnink
Copyright
2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-1908-4
Print ISBN
978-90-368-1907-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1908-4