Het is weer de maand van het jaarlijkse appèl op rokers om te stoppen met roken. Roken veroorzaakt, naast longkanker en vele andere ernstige aandoeningen, ook mondkanker. Stoptober kan daarom voor tandartsen een dankbaar aanknopingpunt zijn om rokers aan te spreken op het risicovolle gedrag met betrekking tot hun (mond)gezondheid. De manier waarop dat gebeurt kan het verschil tussen leven en dood betekenen.
De onzichtbaren
Longarts Pauline Dekker (die samen met longarts Wanda de Kanter het boek 'Nederland stopt! met roken' schreef en een lobby tegen tabaksfabrikanten startte) vertelde het in het kader van ´Stoptober´ nogmaals in de talkshow Pauw: de helft van de rokers sterft aan de gevolgen van hun rookverslaving. De twee longartsen, zelf ex-rokers, zijn vastbesloten zoveel mogelijk, liefst alle, rokers van hun ongezonde gewoonte af te brengen, vooral omdat zij de ellende die roken veroorzaakt zelf dagelijks van nabij meemaken. 'Dat zijn de mensen die je niet op straat ziet, je ziet ze niet, je hoort ze niet, zij lijden aan OPD (obstructive pulmonary disease) en kunnen vaak niets meer.'
Mensen die je ook weinig op straat ziet, zijn degenen bij wie het roken tot mondkanker en vervolgens tot mutilerende operaties geleid heeft. Zo blijft bij een halskleirdissectie een holte onder de huid zichtbaar en kunnen door radiotherapie de stembanden soms aangetast raken. Diegenen die dit overkomen is, durven zich vaak niet meer onder de mensen te begeven. Niet alleen op het fysieke vlak, maar ook op psychisch gebied kan roken groot lijden teweeg brengen.
Primaire kanker
De effecten van tabaksgebruik op de mondgezondheid zijn groot en betreffen zowel dentale als mucogingivale aandoeningen. Roken heeft een negatieve invloed op het gebit (tandsteenvorming, verkleuring), het parodontium (verstoorde doorbloeding geeft vertekend beeld bij pocketmeting en vergroot de kans op parodontitis) en bij chirurgische behandelingen, zoals implantologie (vertraagd genezingsproces door slechte doorbloeding), maar de ernstigste bedreiging vormen carcinomen op lippen, tong, de mondbodem en het wangslijmvlies.
De tandarts/mondzorgkundige is de aangewezen persoon om 'verdachte plekjes' op weefsels in en rond de mond in de gaten te houden. Deze poortwachtersfunctie die de tandarts inneemt bij het signaleren van een plaveiselcarcinoom in de mond is essentieel om mondkanker, een primaire kanker, een halt toe te roepen; vooral omdat vanuit het hoofd-, halsgebied de kans op uitzaaïngen via de lymfeklieren groot is.
Preventie
Preventie is het sleutelwoord van ´Stoptober´, maar hoe kaart je als tandarts de risico's van het rookgedrag van een patiënt aan? Het gaat erom de juiste snaar te raken bij de verslaafde, die zelf heus wel weet dat roken slecht is en daardoor dikwijls in de verdediging schiet, met omgekeerd resultaat tot gevolg (waar bemoei je je mee? ik doe waar ik zin in heb..), waardoor tegen tandartsbezoek opgezien gaat worden, of de gang naar de tandarts zelfs vermeden wordt.
De tandarts kan op zijn beurt uit angst voor een dergelijke reactie aarzelen om over het rookgedrag te beginnen of vanuit het idee dat ieder het recht op zijn eigen keuzes heeft, besluiten van voorlichting af te zien. Bij (een vermoeden van) rookgedrag is het daarom belangrijk om zodanig met de patiënt over de verslaving te communiceren dat het resultaat niet het verkeerde effect sorteert. Ook daarover schreven bovengenoemde longartsen een boek: 'Motiveren kun je leren', een handboek bestemd voor medisch deskundigen, met Motivational Interviewing (MI) als leidraad. MI is een methode om anderen aan te zetten tot gedragsverandering.
Maar ook een actiemaand als ´Stoptober´ kan de tandarts, cq. mondzorgkundige net het juiste zetje geven, het juiste aanknopingspunt bieden om met de patiënt van gedachten te wisselen over de risico's van roken, niet alleen voor de mondgezondheid, maar ook voor de algemene gezondheid, die door mondkanker in het geding is. Zowel longkanker als mondkanker zijn primaire kankers en als zodanig levensbedreigende aandoeningen.
Bron: Stoptober.nl, mens-en-gezondheid.infonu.nl, talkshow Pauw 15/10/201, 'Nederland stopt! met roken' en 'Motiveren kun je leren', Pauline Dekker en Wanda de Kanter.
Gerelateerd
- Mucogingivale aandoeningen, Uit: Atlas van de paradontale diagnostiek, dr. J.van Dijk, dr.F. Spijkervet, dr. J.Tromp.
- Nieuwe onderzoeksmethoden om occulte halskliermetastasen van mondkanker op te sporen, Uit: Het Tandheelkundig jaar 2014
- Artikel: Opmerkelijke bevindingen bij onderzoek naar mondkanker, M.Simons, Standby 3/2013
- Poortwachtersfunctie, Nieuwsbericht 29/10/2015