Een recent verschenen artikel in Elsevier Clinics in Dermatology bediscussieert de mogelijke achterliggende oorzaken van perniones in het licht van vergelijkbare cutane aandoeningen, waaronder Covid-tenen en lupus erythematodes.
BSL Wintertenen
Idiopatische perniones
Er wordt onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire perniones. Primaire perniones, ook bekend als idiopathische perniones (en in het Engels als chilblain), is de meest voorkomende vorm van perniones en wordt meestal geassocieerd met lage temperaturen en vasospasme (zie foto). Dit komt vaker voor bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, bij vrouwen met een lage body mass index, bij rokers en bij vrouwen met het fenomeen van Raynaud. Idiopathische perniones verdwijnt meestal binnen 1 tot 3 weken.
Checken
Als zich in de praktijk patiënten presenteren die pernio-achtige verschijnselen hebben, is het van belang om te checken of de patiënt heeft blootgestaan aan koude temperaturen. Als dit het geval is, zijn de laesies waarschijnlijk primaire (idiopathische) pernio. Als de pernio-laesies op atypische locaties worden gevonden, niet verdwijnen na een paar weken conservatief beheer, of niet geassocieerd zijn met koele temperaturen, dan moet er rekening worden gehouden met secundaire pernio of oorzaken van pernio-achtige laesies.
Secundaire perniones
De secundaire vorm van perniones wordt geassocieerd met systemische inflammatoire aandoeningen zoals chronische cutane lupus erythematodes en sarcoïdose. Hierbij gaat het in het algemeen over zeldzame manifestaties van huidaandoeningen met een achterliggende systemische oorzaak. Myeloïde leukemie en COVID-19 zijn andere aandoeningen die in verband worden gebracht met perniones-achtige huidlaesies. Bij COVID-19 manifesteren deze huidverschijnselen zich bijvoorbeeld op de voeten en tenen, vandaar de bijnaam 'COVID-tenen'. Deze huidmanifestatie lijkt vooral voor te komen bij jongere patiënten.
In het Engelstalige artikel wordt verder gesproken over chilblain lupus erythematosus (CHLE). Dit is een vorm van cutane lupus erythematodes die zich presenteert met laesies met een vergelijkbare morfologie en distributie als primaire perniones. CHLE wordt vaak geassocieerd met discoïde lupus erythematodes. Mogelijk 18% van de patiënten met CHLE kan ook SLE (systemische lupus erythematodes) ontwikkelen, hoewel dit jaren kan duren.
Daarnaast wordt in het artikel gesproken over leukemia cutis. Deze aandoening kan veel verschillende morfologieën hebben, waaronder de chilblain-achtige leukemia cutis. Dit is een zeldzame manifestatie die het vaakst in verband wordt gebracht met myeloïde leukemie.
Besmettelijk?
Er is gesuggereerd dat patiënten met chilblain laesies besmettelijk kunnen zijn en moeten worden geadviseerd om alle voorzorgsmaatregelen voor sociale afstand te nemen. Het testen van nasofaryngeale uitstrijkjes vindt men echter hiervoor nog niet gerechtvaardigd.
In het besproken artikel is een duidelijk overzicht opgenomen dat de etiologie van de pernio-achtige verschijnselen kan helpen bepalen.
Wilt u het besproken artikel nalezen?
COVID toes or pernio? Zaladonis A, Huang S, Hsu S.
Clin Dermatol. 2020 Nov-Dec;38(6):764-767. doi: 10.1016/j.clindermatol.2020.06.002. Pubmed 2020 Jun 5.PMID: 33341212