Skip to main content
Top

2010 | hbo | Boek

Onderzoek en behandeling van middenhand en vingers

Redacteuren: Koos van Nugteren, Dos Winkel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Dit boek behandelt de meest voorkomende vormen van pathologie van middenhand en vingers. Er wordt onder andere aandacht besteed aan artrose, reuma, de ziekte van De Quervain,de trigger finger, peesluxaties, -rupturen en -degeneratie, de Dupuytren-contractuur en zenuwcompressie. Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Recente wetenschappelijke inzichten komen aan bod in addenda die volgen op de patiëntencasus. De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en fotos. De bijlagen achterin het boek tonen allerlei handige overzichten van onder andere het functieonderzoek van de hand,toegevoegde testen,innervatie van de hand en concrete oefeningen.

Inhoudsopgave

Voorwerk
Inleiding
Samenvatting
Toen in de loop van de evolutie de ‘mensaap’ rechtop ging lopen, veranderde de functie van de ‘voorpoot’ ingrijpend; de poot werd een arm met een hand die niet alleen kon grijpen, maar ook nauwkeurig kon voelen en communiceren. Door deze eigenschappen ontstonden talloze nieuwe mogelijkheden; nu kan de hand een uitgebreid scala aan subtiele functies verrichten – denk hierbij aan het hanteren van werktuigen en instrumenten, het besturen van auto's, het bespelen van muziekinstrumenten, het lezen van braille, het typen op een toetsenbord, het strelen van een partner en het slaan met een racket. Verlies van de handfunctie heeft dan ook zeer ingrijpende gevolgen voor het individu.
Koos van Nugteren
1. Pijn aan de radiale zijde van hand en onderarm bij een 26-jarige mondhygiёniste
Samenvatting
Geleidelijk ontstond een licht zeurende pijn in de hand bij een 26-jarige vrouw.
Koos van Nugteren
2. Geleidelijk toenemende pijn aan de radiale zijde van de rechterpols bij een 45-jarige vrouw
Samenvatting
Zonder duidelijke oorzaak ontstond geleidelijk pijn aan de radiale zijde van de rechterpols bij een 45-jarige woonconsulente. Zij deed voornamelijk zittend werk. Aanvankelijk werd de pijn alleen geprovoceerd door krachtige handbewegingen, zoals het opendraaien van jampotjes, het pakken van ordners, wringen en dergelijke. In de loop van enkele maanden breidde de pijn zich uit naar proximaal tot halverwege de onderarm. Bovendien ontstond er een zeurende pijn in rust. Zij besloot haar huisarts te raadplegen. Deze vermoedde een ‘De Quervain’-tendinitis en stuurde patiёnt door naar de fysiotherapeut.
Koos van Nugteren
2a. Addendum: de ziekte van De Quervain: tendovaginitis stenosans of tendinose?
Samenvatting
De ziekte van De Quervain wordt in het algemeen omschreven als een peesschedeontsteking (tendovaginitis ofwel tenosynovitis) van de m. abductor pollicis longus en de m. extensor pollicis brevis. De pezen lopen door het eerste compartiment van de extensorenloge ter plaatse van de processus styloideus radii (figuur 2a-1). Dit compartiment is ongeveer 1 cm lang. Hier ontstaat pijn als de pezen tijdens bewegen van de duimmet hun peesscheden door het compartiment ‘schuiven’.
Koos van Nugteren
3. Frequent optredende blokkeringen van ring- en wijsvinger bij een 78-jarige timmerman
Samenvatting
Nog steeds deed hij geregeld allerlei klussen, deze inmiddels lang gepensioneerde timmerman. Hij werd echter vaak gehinderd door pijnlijke blokkeringen van zijn ring- en wijsvinger. Vooral als hij krachtig een hamer of ander gereedschap stevig vasthield, blokkeerde er iets: het was dan onmogelijk om zijn ring- en/of wijsvinger actief te strekken. Om er weer beweging in te krijgen moest hij met zijn andere hand de betreffende vingers passief strekken; met een pijnlijke ‘knoep’ schoten ze dan weer los.
Koos van Nugteren
3a. Addendum: trigger finger
Samenvatting
Een trigger finger, ofwel ‘hokkende vinger’, ontstaat wanneer door verdikking van de flexorpezen van de vinger of vernauwing van de peesschede (pulley) ter hoogte van het metacarpofalangeale gewricht de pezen niet soepel meer door de peesschede glijden. Kenmerkend voor de aandoening is dat de pezen bij het strekken van de vinger blijven steken en vervolgens met een klik door de peesschede schieten. Dit wordt ook wel ‘hokken’ of ‘knappen’ genoemd. Daarnaast is er sprake van pijn en een verminderde mobiliteit van de aangedane vinger.
Mascha Friderichs
4. Pijn en disfunctie van derde metacarpofalangeale gewricht, acuut ontstaan bij het tandenstoken
Samenvatting
Een 67-jarige man voelde bij het tandenstoken een pijnscheut in zijn rechterhand. Direct daarna was hij niet goed in staat zijn middelvinger te bewegen. Als hij het toch probeerde, voelde hij pijn op het kopje van het os metacarpale III. Hij had het gevoel dat er iets niet goed zat. Door zijn middelvinger passief te strekken kon hij de pijn doen verdwijnen. Wanneer hij echter weer een vuist probeerde te maken ‘knoepte’ er iets ter plaatse van het metacarpofalangeale III gewricht en de pijn kwam weer terug. Hij bezocht zijn huisarts die de hand uitgebreid onderzocht.
Koos van Nugteren
4a. Addendum: luxatie van de pees van de m. extensor digitorum ter plaatse van het metacarpofalangeale gewricht
Samenvatting
Acute (sub)luxatie van de pees van de m. extensor digitorum ter plaatse van het metacarpofalangeale gewricht veroorzaakt lokale pijn en zwelling, en een verstoorde extensie van het metacarpofalangeaal gewricht. Bijna altijd scheurt de sagittale band aan de radiale zijde van de pees, waardoor de pees naar ulnair kan afglijden. Langdurige luxatie leidt tot schrompeling van de ulnaire sagittale band, wat repositie van de pees lastig maakt.
Koos van Nugteren
5. Een 22-jarige vrouwelijke topjudoka blesseert haar wijsvinger tijdens een internationale trainingsstage
Samenvatting
Een 22-jarige vrouwelijke topjudoka moest gedurende een week – tijdens een internationale trainingsstage in Oostenrijk – zeer intensief trainen. De training was de hele week uitstekend verlopen tot de allerlaatste oefenpartij tegen een meisje uit de Dominicaanse Republiek. Toen de Nederlandse judoka haar rechterhand uitstrekte om de tegenstandster stevig vast te pakken, stapte de Dominicaanse onverwacht naar voren; de gestrekte wijsvinger van de Nederlandse botste hierdoor tegen haar tegenstandster en flecteerde maximaal in het distale interfalangeale gewricht. Zij voelde weliswaar een pijnscheut in de vingertop, maar ging door met de training.
Koos van Nugteren
5a. Addendum: veelvoorkomende peesrupturen
Samenvatting
Peesrupturen in de hand worden vaak veroorzaakt door snij- of zaagongevallen. Ook bij ernstige traumata met open verwonding kan gemakkelijk peesletsel optreden. Soms echter ruptureert een pees zonder dat sprake is van een open letsel. Voorgaande casus is hiervan een voorbeeld.
Koos van Nugteren
6. Een 65-jarige man met hevige pijn in de wijs- en middelvinger
Samenvatting
Al jaren had deze 65-jarige man last van zijn wijs- en middelvinger: de proximale interfalangeale gewrichten deden pijn, vooral als hij werkzaamhedenmet zijn handen had verricht. Vaak waren de gewrichten warm en gezwollen. In de loop der jaren verminderde ook de functie van beide vingers. De mobiliteit nam steeds meer af en er ontstond een scheefstand van de vingertoppen naar ulnair. Ook de ringvinger vertoonde, zij het in mindere mate, dezelfde symptomen. Pijnstillers en ontstekingsremmende medicatie die hij van de huisarts kreeg, hielpen niet meer. Toen hij ook 's nachts pijn begon te krijgen en daardoor slecht sliep, besloot hij zijn huisarts nog eens te bezoeken. Deze verwees hem naar de orthopeed (FV).
Frederik Verstreken
7. Pijn en functieverlies van de linkerhand bij een 57-jarige vrouw met reumatoїde artritis
Samenvatting
Al jaren had deze, nu 57-jarige, vrouw last van haar handen. Het begon indertijd met pijnlijke gewrichtsontstekingen van de metacarpofalangeale gewrichten. Vooral de metacarpofalangeale II en III gewrichten van haar linkerhand waren aangedaan. De diagnose was niet moeilijk; snel werd duidelijk dat sprake was van reumatoїde artritis. Patiёnte kreeg ontstekingsremmende medicatie voorgeschreven. Ondanks de medicijnen bleef zij regelmatig last houden van aanvallen van reumatoїde artritis.
Frederik Verstreken
8. Een 48-jarige man met een ‘kromme’ ringvinger van zijn rechterhand
Samenvatting
Heel geleidelijk ontstond bij een gezonde 48-jarige man een harde plek in de palm van zijn linkerhand (figuur 8-1) Na verloop van tijd bemerkte hij dat hij zijn ringvinger niet meer volledig kon strekken. Omdat het zijn linkerhand betrof, maakte deze rechtshandige patiёnt zich aanvankelijk niet erg ongerust. In de loop van enkele jaren nam de kromming echter fors toe. Omdat zijn reeds langgeleden overleden vader aan beide handen drie vingers had gehad die krom stonden, begon hij zich ongerust te maken en bezocht mijn spreekuur met de vraag of hij misschien hetzelfde probleem ging krijgen als zijn vader destijds had.
Dos Winkel
8a. Addendum: de dupuytrencontractuur
Samenvatting
De ziekte van Dupuytren, ofwel dupuytrencontractuur of fibromatosis palmaris, is een progressief degeneratieve aandoening waarbij in de handpalm en vingers noduli ontstaan die later evalueren tot koorden. Deze koorden of strengen contraheren en veroorzaken een flexiestand van de vingers.
Koos van Nugteren
9. Pijn aan de ulnaire zijde van de rechterhand bij een 36-jarige man, ontstaan na een hartinfarct
Samenvatting
Een 36-jarige man werd in het ziekenhuis opgenomen wegens hartklachten. Onderzoek toonde een infarct en ernstige vernauwing van bloedvaten in de hartspier. Men besloot een stent te plaatsen op de meest vernauwde plek. Deze werd, zoals gebruikelijk, via de lies in de hartspier aangebracht.
Koos van Nugteren
9a. Addendum: compressie van de n. ulnaris in het kanaal van Guyon
Samenvatting
Compressie van de n. ulnaris is – na die van de n. medianus – de meest voorkomende zenuwbeknelling van de bovenste extremiteit. Dit komt door zijn oppervlakkige ligging ter plaatse van de elleboog en de pols. Inklemming van de zenuw rond de elleboog komt het meest voor. Iets minder frequent ontstaat compressie in het kanaal van Guyon in de pols (figuur 9a-2). Het kanaal van Guyon bevindt zich tussen de hamulus ossis hamati en het os pisiforme. De bodem van het kanaal wordt onder andere gevormd door het ligamentum pisohamatum en het wordt overspannen door het ligamentum carpi palmare, onderhuids vetweefsel en de huid.
Koos van Nugteren
10. Een 46-jarige vrachtwagenchauffeur met chronische pijn ter hoogte van de hypothenar van zijn rechterhand
Samenvatting
Een 46-jarige man, van beroep vrachtwagenchauffeur, klaagde al enkele jaren over chronische pijn ter hoogte van de hypothenar van zijn rechterhand. Af en toe was er ook sprake van lokale zwelling. Vooral bij lage temperaturen was er een duidelijke witverkleuring van zijn ringvinger die dan ook tintelde. Volgens patiёnt was er nooit een trauma geweest in de voorgeschiedenis, maar hij vertelde wel dat hij de gewoonte had de hendel van de laadklep van zijn vrachtwagen met zijn rechterhand dicht te slaan. Door de pijn kon hij deze handeling echter al geruime tijd niet meer uitvoeren.
Frederik Verstreken
Nawerk
Meer informatie
Titel
Onderzoek en behandeling van middenhand en vingers
Redacteuren
Koos van Nugteren
Dos Winkel
Copyright
2010
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-8079-4
Print ISBN
978-90-313-8078-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-8079-4