Top

2007 | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Pittige jaren

Praktische gids bij het opvoeden van jonge kinderen

Auteur: Carolyn Webster-Stratton

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Jengelen, niet luisteren en boze buien horen bij jonge kinderen. Maar als uw 3-jarige dochtertje niet ophoudt met krijsen omdat zij geen tv meer mag kijken, wat is dan verstandig om te doen? Hoe te reageren als uw 5-jarig zoontje zijn jongere zusje een duw heeft gegeven, nadat ze zijn speelgoed heeft afgepakt? En als u uw zoontje naar de gang stuurt omdat hij zijn zusje heeft geslagen, maar hij komt steeds de woonkamer weer in, wat moet u dan? Wat kunt u doen als uw kind zich misdraagt in de supermarkt? Hoe kunnen kinderen geholpen worden beter met boosheid om te gaan? En hoe kunnen ouders de sociale vaardigheden van hun kinderen helpen vergroten in het samenspelen met andere kinderen?

In Pittige jaren geeft Carolyn Webster-Stratton antwoord op deze vragen. Het zijn inderdaad pittige jaren, de tijd waarin ouders kinderen in de leeftijd van 2 tot 8 jaar opvoeden. Pittig in de zin van soms zwaar en heftig, maar ook in de zin van levendig, vol met voorvallen waar ouders later met vertedering op terugkijken, of hartelijk om kunnen lachen, Bij het bespreken van de problemen maakt klinisch psycholoog Carolyn Webster-Stratton gebruik van meer dan 25 jaar ervaring in het werken met ouders van jonge kinderen. Zij geeft niet alleen oplossingen, maar licht ook op een heel praktische manier de achtergrond toe van de gewenste aanpak.

Pittige jaren is geschreven vanuit de unieke combinatie van een rijke praktijkervaring met een grondige kennis van de wetenschappelijke achtergrond van opvoeden. Voor menig ouder zal dit boek een veilige en wijze gids zijn bij het oplossen van opvoedingsproblemen.

Ouders over Pittige jaren: 'Hij is rustiger, liever en denkt nu ook aan anderen. Maar het komt niet vanzelf, je moet er wel iets voor doen' 'Een praktische manier om als opvoeders samen aan de slag te gaan.' 'Elke dag spelen met je kind maakt een wereld van verschil: het zorgt voor een stevige basis en vertrouwen in elkaar.'

Inhoudsopgave

Voorwerk

Introductie

Abstract

Het opvoeden van kinderen in de leeftijd van drie tot en met acht jaar kan een lastige periode zijn voor zowel ouders als kinderen. Voor kinderen is het een periode van grote veranderingen wanneer ze zich bewegen van een wereld waarin fantasie en realiteit vaak verward worden, naar een wereld waar regels en ideeën permanent aanwezig zijn. Het ene moment zoeken ze zekerheid en affectie, het volgende moment willen ze onafhankelijk zijn en willen ze laten zien dat ze bepaalde dingen al zelf kunnen. Het is een tijd waarin ze de grenzen van hun omgeving testen en zo uitvinden wat wel en wat niet getolereerd wordt.Wanneer ze zich meer buitenshuis gaan bewegen, zoals op de peuterspeelzaal en in groep 1 van de basisschool, ontdekken ze nieuwe regels en krijgen ze te maken met reacties van andere ouders en kinderen.

Carolyn Webster-Stratton

De basis voor succesvol ouderschap

Voorwerk

1. Spelen met uw kind

Abstract

Meestal vinden we de tijd die ouders besteden aan het samen spelen met hun kind, niet nuttig en niet productief. Deze opvatting over spelen komt naar voren in uitspraken als ‘ze zit alleen maar te spelen’, ‘zit niet met je eten te spelen’ en ‘op de cre`che of peuterspeelzaal leren ze niks, daar spelen ze alleen maar’. Tevens blijkt dit uit het feit dat ouders hun kinderen allerlei vaardigheden willen leren in plaats van gewoon lekker met ze te spelen. In een maatschappij waarin schoolprestaties, inkomen en werk steeds belangrijker worden, is het niet gemakkelijk het idee los te laten dat spelen tijdverspilling is.

Carolyn Webster-Stratton

2. Positieve aandacht, aanmoediging en prijzen

Abstract

Ouders zien vaak het belang van het prijzen van hun kinderen of het geven van andere sociale beloningen zoals glimlachen en knuffelen over het hoofd. Ouders denken dat kinderen zich moeten kunnen gedragen zonder sturing van een volwassene en dat ze alleen geprezen moeten worden bij uitzonderlijk goed gedrag of een bijzondere prestatie. Meestal wordt een kind niet geprezen voor het feit dat het rustig alleen aan het spelen is of zonder tegenstribbelen een vervelend klusje doet. Uit onderzoek is echter gebleken dat kinderen zich meer gaan misdragen als ze niet geprezen worden of geen aandacht krijgen voor goed gedrag.

Carolyn Webster-Stratton

3. Tastbare beloningen, cadeautjes en feestelijkheden

Abstract

In het voorgaande hoofdstuk hebben we besproken hoe ouders sociale beloningen kunnen geven in de vorm van aandacht, prijzen en aanmoedigen. Daarnaast vormen tastbare beloningen een belangrijke manier om positief gedrag bij kinderen aan te moedigen. Een tastbare beloning is iets concreets: iets lekkers, een extra privilege, stickers, geld. Deze beloningen moeten minder vaak gebruikt worden dan sociale beloningen. Over het algemeen zijn ze bedoeld voor het aanleren van iets moeilijks zoals zindelijkheid, samenspelen met broertjes en zusjes, leren zichzelf aan te kleden, enzovoort.Wanneer u tastbare beloningen gebruikt om kinderen iets nieuws te leren, is het belangrijk om daarbij ook sociale beloningen te blijven geven.

Carolyn Webster-Stratton

4. Grenzen stellen

Abstract

Hoe belangrijk het ook is (en dat is het!) om kinderen te prijzen en te belonen bij goed gedrag, er zijn ook momenten waarop de ouders orde moeten handhaven en grenzen moeten stellen aan ongewenst gedrag. Het is zelfs zo dat in gezinnen met weinig duidelijk gestelde regels en afspraken, de kinderen zich vaker misdragen. Door het consequent stellen van grenzen voelen kinderen zich veiliger en beter op hun gemak.

Carolyn Webster-Stratton

5. Negeren

Abstract

Ongewenst gedrag als jengelen, jennen, tegenspreken, vloeken en driftbuien zijn niet gevaarlijk voor het kind of anderen en zijn vaak uit te bannen door ze systematisch te negeren. Sommige ouders vinden negeren geen vorm van straf. In feite is het echter één van de meest effectieve opvoedingsvaardigheden. Het idee achter negeren is eenvoudig. Het gedrag van een kind wordt in stand gehouden door de aandacht die het krijgt. Zelfs negatieve aandacht van de ouder zoals snauwen, schreeuwen of een standje kan voor het kind belonend werken.Wanneer ouders hun kinderen negeren op het moment dat ze zich ongepast gedragen, krijgen de kinderen geen aandacht en worden ze dus niet beloond voor dat gedrag. Als het negeren consequent gedaan wordt, houdt het kind uiteindelijk op. En als het vervolgens meer goedkeuring en aandacht krijgt voor gewenst gedrag, leert het dat het meer oplevert wanneer het zich goed gedraagt dan wanneer het zich misdraagt.

Carolyn Webster-Stratton

6. Time-out om rustig te worden

Abstract

Hoewel de sociale en emotionele ontwikkeling van een kind gebaseerd is op liefde, aanmoediging, begrip en communicatie van de ouders, is het daarnaast noodzakelijk dat ouders duidelijke grenzen stellen in de vorm van consequenties voor ongewenst gedrag. Veel ouders hebben een vorm van lichamelijk straffen geprobeerd, een standje geven of het laten blijken van afkeuring. Uit onderzoek is echter gebleken dat deze straffen niet zo goed werken. Het is zelfs zo dat snauwen, bekritiseren, uitleggen, schreeuwen of in discussie gaan terwijl een kind zich misdraagt, vormen van aandacht van de ouders zijn die leiden tot aanmoediging van het ongewenste gedrag. Daarnaast kan het kinderen juist leren om te gaan schreeuwen, kritiek te geven en in discussie te gaan met hun ouders.

Carolyn Webster-Stratton

7. Natuurlijke en logische gevolgen

Abstract

Een van de belangrijkste en moeilijkste taken van het ouderschap is kinderen voorbereiden op zelfstandigheid. Dit begint al op jonge leeftijd. Een belangrijke manier om een kind te leren zijn eigen beslissingen te nemen, zich verantwoordelijk te voelen en te leren van fouten, is door natuurlijke en logische gevolgen te gebruiken. Een natuurlijk gevolg is wat er zou gebeuren na een actie van het kind als de ouder niet zou ingrijpen. Als Rick zich bijvoorbeeld verslaapt en daardoor de bus naar school mist, zou het natuurlijke gevolg zijn dat hij op de fiets of lopend moet gaan. Als Cathelijne haar jas niet aan wil trekken krijgt ze het koud. Een logisch gevolg daarentegen wordt opgelegd door de ouders als een negatief gevolg passend bij het ongewenste gedrag. Als een kind het raam van de buren heeft ingegooid, is een logisch gevolg dat het kind klusjes in en om het huis moet doen om de schade terug te betalen.

Carolyn Webster-Stratton

8. Kinderen leren problemen op te lossen

Abstract

Jonge kinderen reageren gewoonlijk niet handig op problemen. Sommigen gaan huilen, anderen slaan en weer anderen gaan bij hun ouders klikken. Op die manier maken ze weinig kans om passende oplossingen voor hun problemen te bedenken. Ze maken er zelfs nieuwe problemen door. Uit onderzoek is echter gebleken, dat jonge kinderen onhandig reageren omdat ze geen andere manieren kennen of omdat hun onhandige reacties onbewust worden aangemoedigd door ouders of andere kinderen. Ouders kunnen helpen door hun kinderen te leren nadenken over oplossingen voor hun problemen en te leren beslissen welke oplossing de beste is.

Carolyn Webster-Stratton

9. Kinderen leren hun emoties de baas te blijven

Abstract

Boris’ voetbalteam stond voor in een spannende wedstrijd tegen het team dat bovenaan stond. Het team was zeer opgetogen. In de laatste 10 minuten nam de wedstrijd een wending en kwam het andere team met 3-2 voor te staan. Het werd heel spannend! De keeper van Boris’ team raakte in paniek en gooide de bal zo in de voeten van de tegenstander, zodat de tegenstander meteen weer kon scoren.

Carolyn Webster-Stratton

10. Leren omgaan met leeftijdgenoten

Abstract

Mijn zoon Robbie, 7 jaar, wordt nooit uitgenodigd door zijn klasgenootjes om na school te komen spelen. Hij krijgt ook nooit uitnodigingen voor partijtjes van andere kinderen. Op een dag kwam Robbie in tranen uit school en zei: ‘Niemand vindt mij leuk. Waarom vinden andere kinderen mij niet leuk?’ Ik heb toen besloten om hem die zomer op kamp te sturen zodat hij sociale vaardigheden zou leren en nieuwe vriendjes kon maken in een nieuwe omgeving. Na twee dagen wachtte iemand van de leiding me aan het eind van de dag op en vertelde me dat Robbie opstandig was en niet samen wilde werken met andere kinderen. Hij vond geen aansluiting – de andere kinderen sloten hem buiten. Men vroeg zich af of Robbie al wel toe was aan dit kamp. Wat kan ik doen om hem te helpen, hoe kan ik ervoor zorgen dat andere kinderen hem mogen en dat hij kan samenwerken? Moet ik hem van dit kamp afhalen?

Carolyn Webster-Stratton

Communiceren en problemen oplossen

Voorwerk

11. Omgaan met negatieve gedachten

Abstract

Elke ouder voelt zich wel eens boos, ontmoedigd, gefrustreerd of schuldig bij het omgaan met probleemgedrag bij kinderen. Deze gevoelens zijn niet alleen te verwachten, maar hebben ook een belangrijke functie en kunnen nuttig zijn. Ze geven aan dat er verandering nodig is of dat er een probleem opgelost moet worden en motiveren ons. Het wordt echter problematisch als de gevoelens de ouder dusdanig overweldigen dat deze niets meer doet uit moedeloosheid of controle verliest over zijn boosheid. Het idee is dan, niet om dergelijke gevoelens te vermijden of conflicten uit de weg te gaan, maar om meer beheerst te leren omgaan met emotionele reacties op conflicten.

Carolyn Webster-Stratton

12. Time-out voor uzelf

Abstract

Wanneer u heeft geleerd om negatieve gedachten te herkennen en ze door positieve te vervangen, moet u vervolgens leren om meer zelfbeheersing te krijgen en leren bewust te worden van lichamelijke reacties op stressvolle gebeurtenissen en gedachten. Ga na hoe u lichamelijk reageert als er conflicten zijn. Veel mensen zeggen dat ze in stressvolle situaties veel lichamelijke spanningen voelen, zoals een snelle hartslag, hoofdpijn, een hoge bloeddruk of spierspanning. Ze geven aan dat dit nadelig werkt voor hun zelfbeheersing.

Carolyn Webster-Stratton

13. Effectief communiceren

Abstract

Sommige gezinnen gaan rustiger en effectiever met problemen om dan andere. Over het algemeen beschikken deze gezinnen over goede communicatieve vaardigheden, waardoor ze gemakkelijker samen problemen kunnen oplossen en opkomende problemen in de kiem kunnen smoren. Helaas worden maar weinigen van ons met goede communicatieve vaardigheden geboren.Wel kunnen we ze leren en vervolgens het goede voorbeeld geven aan onze kinderen, zodat die ze ook leren.

Carolyn Webster-Stratton

14. Problemen oplossen tussen volwassenen

Abstract

In elk gezin komen wel eens conflicten voor en elk kind heeft wel eens gedragsproblemen. Een van de kenmerken van een goed lopend gezin is het vermogen om onenigheid op te lossen op een manier die iedereen tevreden stelt. Gezinnen die problemen kunnen oplossen door de nodige veranderingen door te voeren, maken een goede kans om bevredigende onderlinge relaties te behouden en zich in moeilijke overgangsperioden te redden. Gezinnen die niet flexibel en niet in staat zijn om veranderingen door te voeren die horen bij de ontwikkeling van de kinderen, kunnen grote problemen krijgen. Elke langdurige relatie vereist opoffering, flexibiliteit en beperkingen van de persoonlijke vrijheid. Om als gezin te kunnen groeien zijn samenwerking, compromissen sluiten en problemen oplossen van groot belang. Dit hoofdstuk gaat over probleemoplossende vaardigheden, waardoor u kunt omgaan met conflicten die in elke relatie voorkomen.

Carolyn Webster-Stratton

15. Samenwerken met leerkrachten om problemen te voorkomen

Abstract

Een ouder wendt zich rechtstreeks tot de directeur en eist dat haar zoon in een andere klas gezet wordt. Ze zegt dat de leerkracht haar zevenjarige zoon niet mag en hem afschildert als een kind met een gedragsprobleem. Ze vertelt dat haar zoon hyperactief en een beetje impulsief is en dat ze niet gelooft dat de leerkracht de juiste vaardigheden heeft om op een goede manier met deze kinderen om te gaan.

Carolyn Webster-Stratton

Nawerk

Titel: Pittige jaren
Auteur: Carolyn Webster-Stratton
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-7147-1
Print ISBN: 978-90-313-4890-9
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7147-1