Tandheelkunde en pijn vormen voor vrij veel patiënten nog steeds een ongemakkelijk bondgenootschap, dat door hardnekkige vooroordelen in stand gehouden wordt. Kennis en onderkenning van pijnbeleving, hetzij nociceptief, hetzij neuropatisch zijn daarom belangrijk. De hevigheid van beide vormen van pijn kan door patiënten zeer verschillend ervaren worden. En nu is er nog een factor om in de tandartspraktijk rekening mee te houden.
Duitse onderzoekers beschrijven in een online-publicatie van Nature Communications (12/2015) hoe ze via een erfelijke aandoening een genmutatie op het spoor kwamen die (in tegenstelling tot normale pijngevoelige zenuwen) gevoelige zenuwen bij kou juist actiever maken.
Door kou in brand staan
Eindelijk doet de winter zich dan toch nog gelden in Nederland. Dat betekent dat, behalve het virus dat de Elfstedenkoorts veroorzaakt, ook het erfelijke, bijzonder pijnlijke, koude-gen weer de kop op steekt.
Sommige mensen ervaren uitzonderlijk hevige pijnaanvallen bij blootstelling aan kou. Die pijnsensatie wordt omschreven als het gevoel hebben in brand te staan. Toen deze aandoening zich binnen één en dezelfde familie bleek te manifesteren, werd onderzoek naar dit fenomeen verricht. Het onderzoek richtte zich op een genmutatie in de familie. Door deze genmutatie bleek eiwit harder te werken dan voor normaal functioneren vereist is. Dat is opmerkelijk, omdat veel erfelijke ziekten juist een gen-mutatie hebben die eiwit kreupel maakt. Normale pijngevoelige zenuwen worden bij kou minder gevoelig, maar de zenuwen met de genmutatie blijven actief. Het vermoeden bestaat dat ook de pijn bij kou, die vrij veel mensen voelen (bijvoorbeeld als pijnlijke tinteling in de handen) met dit gen te maken heeft.
Natriumkanalen
De genmutatie die verantwoordelijk is voor pijn bij kou zit in het eiwit NaV1.9, dat natriumionen door de wand van zenuwcellen sluist. Dergelijke 'natriumkanalen' spelen een belangrijke rol in het doorgeven van signalen naar de hersenen. Zoogdieren hebben verschillende natriumkanalen die evolutionair verwant zijn. Drie van die kanalen komen voor in pijngevoelige zenuwen. In die kanalen zijn nu genmutaties beschreven die mensen ongevoelig of juist gevoelig maken voor pijn, waarbij ongevoeligheid uiteraard ook problemen kan veroorzaken, bijvoorbeeld bij bevriezing.
Het resultaat van bovenstaand onderzoek over pijnbeleving bij blootstelling aan kou vraagt extra alertheid bij patiënten met bijvoorbeeld blootliggend tandbeen, cariës of bruxisme, maar ook droogblazen (met koude lucht) en spoelen (met koud water) bij een blootliggende zenuw, indien niet lokaal verdoofd wordt.
Bronnen: Nature Communications, nrc.next
Gerelateerd
- Onbegrepen pijn - Kiespijn: bezint eer ge met boor of tang begint, TP 5/2014
- Pijn en prikkelbegeleiding. Uit: Lokale anesthesie in de tandheelkunde
- Neuropathische pijn na ingrepen in de mond-, kaak- en aangezichtsregio. Uit: Het Tandheelkundig jaar 2015