Het allergieboek

Wegwijzer in leven met allergieën

Redacteuren: Dr. Jan W. M. Derksen, Prof. dr. Roy Gerth van Wijk, Dr. L. Otto M. Smithuis

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Wat is een allergie? Welke allergische aandoeningen zijn er? Hoe wordt een allergie veroorzaakt en wat kan ik doen om het te behandelen? Het allergie boek geeft antwoord op deze en andere vragen omtrent allergieën, zonder te veel in medische details te treden. Door middel van vele illustraties helpt het boek om, letterlijk, een beeld te vormen van oorzaken, ontstaan en verdere problemen bij allergische aandoeningen. De nadruk in dit boek ligt vooral op die zaken waarmee iedereen in zijn directe omgeving te maken heeft en geeft veel aandacht aan allergieën bij kinderen, de mogelijkheden om allergieën te voorkómen, zelfhulp en het leven met allergieën. Maar ook de rol van erfelijkheids- en omgevingsfactoren worden toegelicht. Het allergie boek is bedoeld voor iedereen die met het verschijnsel allergie te maken heeft en mag daarom niet ontbreken in de boekenkast van de patiënt, en mensen om de patiënt heen zoals familie, beroepsomgeving en zorgverleners. Ook voor de professional die iets wil uitleggen aan patienten biedt dit boek een uitstekend hulpmiddel. Om alle aspecten recht te doen is een aantal specialisten gevraagd een bijdrage over een specifiek onderwerp te geven. Daarbij is ieder onderwerp afzonderlijk leesbaar en toegankelijk gehouden. Om alle aspecten recht te doen is een aantal specialisten gevraagd een bijdrage over een specifiek onderwerp te geven. Daarbij is ieder onderwerp afzonderlijk leesbaar en toegankelijk gehouden.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Inleiding

Samenvatting

Een allergie is een specifieke reactie van het immuunsysteem op lichaamsvreemde stoffen die normalerwijze niet schadelijk zijn. ‘Allergie’ is afgeleid van de Griekse woorden allos (veranderd, vreemd) en ergos (werking): bij contact met een bepaalde stof treden bij sommige mensen vreemde reacties op. De term allergie is in 1906 geïntroduceerd door de Weense kinderarts Clemens von Pirquet (fig.1). Allergieë zijn niet specifiek van deze tijd, maar kwamen altijd al voor, al werden ze niet als zodanig beschreven of herkend.

Jan W. M. Derksen, Roy Gerth van Wijk, L. Otto M. Smithuis

1. Wat is allergie?

Samenvatting

Allergie is een aandoening van alle tijden, maar de term allergie is pas in 1906 geïntroduceerd door de Oostenrijkse onderzoeker Clemens von Pirquet (zie Inleiding, fig.1), die allergie definieerde als:

Jan de Monchy

2. Allergische aandoeningen

Samenvatting

Allergische neusklachten komen frequent voor. Circa 16-20% van de Nederlandse bevolking heeft last van allergische rinitis, de officiële naam voor allergische neusklachten (fig.2.1). Allergische rinitis wordt ook wel hooikoorts genoemd, vooral met name als de klachten ontstaan als gevolg van een allergie voor stuifmeel. Deze term is in feite onjuist: rinitis heeft niets met hooi of koorts te maken. Wel kunnen patiënten zich wat koortsig voelen. Allergische rinitis treedt vaak gelijktijdig op met andere allergische aandoeningen als conjunctivitis, astma en eczeem (zie par.2.2 t/m 2.4).

Roy Gerth van Wijk

3. Veroorzakers van allergie

Samenvatting

Inhalatieallergenen zijn allergenen uit de lucht die door inademing in neus, bronchiën en longen terechtkomen. Dezelfde allergenen kunnen via de lucht ook in de ogen terechtkomen en daar allergische reacties geven. De naam ‘inhalatieallergeen’ zegt alleen iets over de manier waarop we in contact komen met de desbetreffende allergenen. De belangrijkste inhalatieallergenen zijn de in de lucht aanwezige deeltjes/eiwitten afkomstig van huisstofmijten, pollen, dieren (vooral katten en honden) en – in veel mindere mate – schimmels.

Jan Derksen, Otto Smithuis, Sicco van der Heide, Ingrid Terreehorst, Henk Kauffman, Edward Knol, André Knulst, Hanneke Oude Elberink, Cees van Ginkel, Flora de Waard-van der Spek, Ad Jansen

4. Wat gebeurt er bij een allergie?

Samenvatting

Een allergie kan zich op elke leeftijd manifesteren. Allergische reacties kunnen optreden in de neus, ogen, longen, de huid en andere organen. Allergische aandoeningen komen veel voor. Dat betekent dat een groot aantal mensen met het verschijnsel allergie te maken heeft: huisartsen en medisch specialisten, bedrijfs- en verzekeringsartsen, en natuurlijk patiënten in alle leeftijdsklassen. Om misverstanden bij patiënten en artsen te voorkomen, moeten artsen over een duidelijke naamgeving voor allergische aandoeningen beschikken. In deze paragraaf beschrijven wij de terminologie zoals die in 2001 is herzien door een Europese groep specialisten. In 2003 is deze terminologie aangepast en overgenomen door de wereldorganisatie op allergiegebied (Johansson et al., 2004). De terminologie die hier wordt besproken, is bedoeld om te worden gebruikt door de dokter die allergische patiënten ziet en behandelt. Daarom wordt hier niet ingegaan op immunologische indelingen als de bekende type I tot en met IV volgens Gell en Coombs (kader 1.5).

Roy Gerth van Wijk, Huub Savelkoul, Gerco den Hartog, Frans Timmermans

5. Diagnostiek en behandeling

Samenvatting

Allergie is een uiterst complex verschijnsel. De uitlokkende stoffen (de allergenen) zijn zeer divers van aard en je kunt er, afhankelijk van het allergeen, op zeer verschillende plaatsen mee in aanraking komen. Ook de effecten zijn zeer verschillend, zowel qua ernst als ziektebeeld. Bovendien zijn de ziektebeelden sterk individugebonden. Het stellen van een diagnose is daarom vaak omslachtig.

Jan de Monchy, Roy Gerth van Wijk, Ad Jansen, Otto Smithuis, Jan Derksen

6. Allergie bij kinderen

Samenvatting

Allergische ziektes komen bij jonge kinderen veel voor. Het gaat dan om voedselallergie, eczeem en luchtwegklachten als astma en hooikoorts. Het vóórkomen van deze ziektes lijkt de laatste tijd te zijn toegenomen (zie Inleiding, sociaaleconomische gevolgen). In hoeverre dat ook bij het jonge kind zo is, is nog de vraag.

Yolanda Meijer, Suzanne Pasmans, Maarten Hoekstra, Marianne Brouwer

7. Zelfmanagement: lifestyle en omgaan met allergieën

Samenvatting

Allergieën kunnen zich op verschillende manieren manifesteren. Bekende aandoeningen waarbij allergie een rol speelt, zijn bijvoorbeeld eczeem, astma en ‘hooikoorts’. Afhankelijk van de aard van de allergie hebben mensen dagelijks of gedurende periodes last van de symptomen van deze aandoeningen. Dit kan hinderlijke en uitgebreide vormen aannemen en soms zelfs invaliderend zijn. Een kwart tot een derde van de mensen met astma voelt zich bijvoorbeeld beperkt bij een of meer dagelijkse activiteiten (fig.7.1).

Bart Thoonen

8. Hulp en belangrijke adressen

Samenvatting

Diagnose en behandeling zijn een zaak van de artsen; zij zijn degenen die in eerste instantie hulp en advies kunnen geven. Allergieën kunnen lange tijd last geven; het is dus zaak de afgesproken voorzorgsmaatregelen en medicatie vol te houden.

Jan W. M. Derksen, Roy Gerth van Wijk, L. Otto M. Smithuis

Nawerk

Titel: Het allergieboek
Redacteuren: Dr. Jan W. M. Derksen
Prof. dr. Roy Gerth van Wijk
Dr. L. Otto M. Smithuis
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-7753-4
Print ISBN: 978-90-313-7752-7
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7753-4