De fysiotherapeut is in de palliatieve fase meer inzetbaar dan vaak wordt gedacht. Daarom heeft de werkgroep ‘Fysiotherapie en palliatieve zorg’ een handreiking opgesteld die door fysiotherapeuten kan worden gebruikt om zich (meer) bewust te worden van de eigen mogelijkheden.
De fysiotherapeut brengt de problematiek van de patiënt in kaart met behulp van de ICF (International Classification of Functioning) en maakt samen met de patiënt keuzes over de behandeldoelen. Hierbij worden de richtlijnen voor palliatieve zorg als leidraad gebruikt. Het accent van de fysiotherapeutische behandeling zal in de palliatieve fase geleidelijk verschuiven van revalidatie en rehabilitatie naar ondersteunende zorg en bestrijding van symptomen. In de praktijk zijn de verschillende behandelvormen met elkaar verweven. Ze sluiten elkaar nooit uit en worden ook vaak tegelijk toegepast.
Fysiotherapeutische interventies
Hieronder volgt een beknopt overzicht van mogelijke interventies bij de verschillende symptomen die in de palliatieve fase kunnen voorkomen. Bij de keus van de behandeling moeten de algemene principes van palliatieve zorg in acht worden genomen. Ga voor een volledig overzicht naar Pallialine.
| Symptoom | Mogelijke fysiotherapeutische interventies | Beschrijving in richtlijn | Niveau van bewijsvoering |
| Lymfoedeem | Manuele lymfedrainage | Lymfoedeem | 4 |
| Compressietherapie | Lymfoedeem, pneumatische compressietherapie | 3 | |
| Lymfoedeem, zwachtelen met korte rekzwachtel | 3 | ||
| Lymfoedeem, therapeutische elastische kous | 3 | ||
| Oefentherapie | Lymfoedeem | 4 | |
| Lymftaping | Lymfoedeem | Niet gegeven | |
| Ademoefeningen | Lymfoedeem | 4 | |
| Pijn | Klassieke massage | Pijn | 2 |
| Complementaire zorg | 2 | ||
| Ontspanningsoefeningen | Pijn | 2 | |
| TENS | Pijn | 4 | |
| Warmte / koude therapie | Pijn / Pijn | 4 | |
| Oefentherapie | Pijn | 4 | |
| Voorlichting en educatie | Pijn | 1 | |
| Spanning en onrust (geen richtlijn) | Klassieke massage | Complementaire zorg | 2 |
| Ontspanningsoefeningen | Complementaire zorg | 1 | |
| Urogenitale klachten | Bekkenbodemtraining | Urogenitale problemen | 2 |
| Vermoeidheid | Cognitieve therapie: balans belasting – belastbaarheid | Vermoeidheid | 1 |
| Lichamelijke training | Vermoeidheid | 3 | |
| Ontspanningsoefeningen: spierrelaxatie | Vermoeidheid | 3 | |
| Complementaire zorg | 3 | ||
| Gedragsregels (slaaphygiëne) | Vermoeidheid | 4 | |
| Meervoudige problematiek gesignaleerd met de intake systematiek Oncologische revalidatie | Oncologische revalidatie door multidisciplinair revalidatieteam:
(alleen in ziekte- en symptoomgerichte fase. Niet in de terminale fase) | Oncologische revalidatie | 4 |
Niveau 1 = gebaseerd op systematische review of ten minste twee gerandomiseerde onderzoeken van goede kwaliteit.
Niveau 2 = gebaseerd op ten minste twee vergelijkende klinisch onderzoeken van matige kwaliteit of onvoldoende omvang of andere vergelijkende onderzoeken.
Niveau 3 = gebaseerd op één vergelijkend onderzoek of op niet-vergelijkend onderzoek.
Niveau 4 = gebaseerd op mening van deskundigen.
Bron: pallialine.nl
Tip
Mei = maand van de palliatieve zorg
Palliatieve zorg wordt een steeds belangrijker in de (para)medische zorg. In de maand van de palliatieve zorg zijn daarom interessante nieuwsberichten, boeiende blogs, artikelen, boeken en tijdschriften voor u op een rijtje gezet. Ook nodigen we u graag uit voor het congres Tijd voor Palliatieve zorg 2014 op 23 mei.
Ga voor een compleet overzicht over palliatieve zorg naar: maand van de palliatieve zorg.
Lees ook het artikel Fysiotherapeuten meer inschakelen bij terminale zorg op FysioActueel.
Meer artikelen over fysiotherapie: Algemeen of Geriatriefysiotherapie.