Top

Gepubliceerd in:

01-01-2012 | Wetenschap

Adoptie-alerte hulpverlening: praktijk en casuïstiek

Auteur: Dr. A. Vinke

Gepubliceerd in: GZ - Psychologie | Uitgave 1/2012

Samenvatting

Afgestaan zijn voor adoptie¹ of geadopteerd worden is onomkeerbaar. Afstand en adoptie zijn complex. Daar waar protocollen goed werken en evidence based zijn voor de meeste groepen, blijken geadopteerden vaak net een andere aanpak nodig te hebben. Helaas ontbreekt grootschalig onderzoek naar werkzame factoren en naar werkzame programma’s. Derhalve val ik terug op eigen ervaring² en op (vaak buitenlandse) literatuur. In het artikel ‘Adoptie-alerte hulpverlening: achtergrond en theorie’ in een vorig nummer van dit tijdschrift werd ingegaan op de weg voorafgaand aan adoptie en het specifieke karakter van opvoeding en ontwikkeling in de adoptie-driehoek. Dit artikel gaat nader in op de aard en omvang van hulpvragen en het hulpverleningsaanbod dat gedaan kan worden aan geadopteerde jeugdigen en hun ouders zodra de adoptie een feit is. Dit artikel heeft niet de pretentie volledig te zijn, maar snijdt een aantal zaken aan die bij adoptie van belang kunnen zijn. Daartoe begin ik bij een kort overzicht van aard en omvang van hulpvragen. Daarna is er aandacht voor adoptie-alerte diagnostiek en ten slotte sta ik kort stil bij twee behandelmethoden die ik veel gebruik. Doel van elke behandeling van geadopteerden, adoptieouders en andere betrokkenen is dat zij een ‘coherent narrative’ krijgen: dat er een continu en voor hen zinvol levensverhaal kan ontstaan, waarin het verleden tot rust is gebracht en de toekomst met open vizier tegemoet kan worden getreden zonder dat onhanteerbare emoties hen overspoelen.

vorige artikel ‘Ziekenhuizen zouden meer gz-psychologen in dienst moeten nemen’

volgende artikel Onzekerheid over gevolgen leidt tot onrust

In de casus is materiaal uit diverse cliëntdossiers bijeengevoegd. Dit om de privacy van cliënten optimaal te borgen. De adoptiewereld is erg klein en de herkenbaarheid is snel groot.

De Stichting Adoptie Voorzieningen biedt consultatie voor hulpverleners, Video Interactie Begeleiding (VIB) en een jaarlijkse studiedag gericht op adoptie. FIOM en Siriz begeleiden afstandsmoeders en Fiom biedt maatschappelijk werk contacten aan na de adoptie of rond contact met de geboortefamilie. Pactum, Horizon, de Bascule en de Widdonck hebben een Adoptieteam. Basic Trust is een landelijke organisatie van vrijgevestigde hulpverleners die VIB, Theraplay, Sherborne en EMDR aanbieden in relatie tot adoptievragen. Het ADOC-adoptiedriehoekonderzoekscentrum ontsluit recente wetenschappelijke inzichten bij adoptie.

In de UK en VS kent men een uitgebreide ondersteuningsstructuur zowel voor als na de adoptie. Er zijn adoption social workers: dit zijn gedragswetenschappers (social workers zijn in de Angelsaksische landen academisch opgeleid) met de specialisatie adoptie. In Engeland zijn er diverse organisaties die zich bezig houden met adoptie zoals Adoption UK, Family Futures, Barnardo’s. Zij verzorgen counseling, therapie, cursussen en training. Daarnaast is er de koepelorganisatie BAAF (British Agencies for Adoption and Fostering) die voor wetenschappelijke, praktische en methodische ondersteuning zorg draagt.

Omwille van de omvang van het artikel, zal ik niet diep ingaan op diagnostiek en behandeling van volwassenen. Bij hen spelen naast relatieproblemen heel vaak interculturele identiteitsvragen. Illustratief in dezen is de documentaire Tijn/Tino, http://www.hollanddoc.nl/kijk-luister/documentaire/t/Tijn-Tino-Adoptiekind-zoekt-familie.htmloc.

http://www.adoptedthemovie.com/adopted-trailer/

http://www.psychoanalytischinstituut.nl/kenniscentrum/cursussen_trainingen/afname_van_het_asct.php

http://www.psychoanalytischinstituut.nl/kenniscentrum/agenda/scholing_en_training/training_parent_developmental_interview_algemeen.php

http://www.psychoanalytischinstituut.nl/kenniscentrum/agenda/scholing_en_training/afname_gbi_lang.php

Het voert te ver om alle instrumenten en hun toepassingen hier te bespreken, daarvoor zij verwezen naar de referenties alsmede naar de Databank Instrumenten Richtlijnen en Kwaliteitsstandaarden van het Nederlands Jeugd Instituut alsmede naar de COTAN.

Aanvullend onderzoek in de vorm van QEEG (Quantitatief ElectroEncephalogram) blijkt in mijn praktijk veelbelovend. Ondersteunende neurofeedback gericht op terugdringen van ADHDsymptomatologie is in mijn ervaring ook veelbelovend (Arts, M. (red) 2010. Handboek Neurofeedback bij ADHD. Amsterdam: SWP. Onderzoek hiernaar specifiek bij geadopteerden ontbreekt.

Een methodiekhandleiding voor VIB bij adoptie wordt momenteel geschreven. Meer informatie via www.adoptie.nl.

Prof. dr. Juffer heeft hiertoe een meerwaardesubsidie van NWO ontvangen.

Voor volwassenen kan Basistherapie worden ingezet of Mentaliseren Bevorderende Therapie. Omwille van de omvang van dit artikel kan ik hier niet verder op ingaan.

Bakermans-Kranenburg, M.J., Van IJzendoorn, M.H., & Juffer, F. (2003). Less is more: meta-analyses of sensitivity and attachment interventions in early childhood. Psychological Bulletin 129, 195-215CrossRefPubMed

Becker-Weidman, A., & Hughes, D.A. (2008) Dyadic developmental psychotherapy: an evidence based treatment for children with complex trauma and disorders of attachment. Child and Family Social Work 13, 329-337

Becker-Weidman, A., & Shell, D. (Eds.) (2005, 2008 2nd printing). Creating Capacity for Attachment. Center For Family Development.

Berry, M., Barth, R., & Needell, B., (1996). Preparation, support, and satisfaction of adoptive families in agency and independent adoptions. Child and Adolescent Social Work Journal, 13 (2), 157-183.CrossRef

Booth, Ph & Jernberg, A. (2010). Theraplay—gehechtheid en contact verbeteren door speltherapie. Amsterdam: Hogrefe.

Brooks, D., Allen, J., & Barth, R. P. (2002). Adoption services use, helpfulness, and need: A comparison of public and private agency and independent adoptive families. Children & Youth Services Review, 24, 213-218.CrossRef

Cairns, K. (2002) Attachment, trauma and resilience: Therapeutic caring for children. London: BAAF.

Cairns, K. & Furnsland, E. (2007). Trauma and Recovery. A training programme. London: BAAF & AKAMAS

Dekker-Van der Sande, F. & Janssen, C. (2010). Signaleren van verstoord gehechtheidsgedrag. ‘Best practice’ voor het diagnosticeren van gehechtheidsproblemen bij kinderen/jongeren met een visuele en/of licht verstandelijke beperking. Den Haag: Lemma. http://www.webwinkelvilans.nl/Site_Webwinkel/docs/PDF/Signaleren_van_verstoord_5e%20pr_WEB.pdf.

Demos, J.N. (2005). Getting started with neurofeedback. New York: Norton.

Dorrestein, A. (2007). Gewoon bijzondere ouders. Tilburg: PON Instituut.

Dries, L. v.d. & Juffer, F., & IJzendoorn, M.H. van & Bakermans-Kranenburg, M.J. (2009). Fostering security? A meta-analysis of attachment in adopted children. Children and Youth Services Review, 31, pp. 410-421.CrossRef

Egmond, G. van (1987). Bodemloos bestaan. Problemen met adoptiekinderen. Baarn: Ambo.

Egmond, G. van (1996). Verbinding verbroken. Adoptie in de adolescentie. Baarn: Ambo.

Evans, J.R. (2007). Handbook of neurofeedback. New York: HaworthCrossRef

Fukkink, R. (2006). Video-feedback in breedbeeld-perspectief; een meta-analyse van de effecten van video-feedback in gezinsprogramma’s. Amsterdam: SCOKohnstamm Instituut.

Gray, D.B. (2002). Attaching in Adoption. Indianapolis: Perspectives.

Greenwald, R. (2005). Child Trauma handbook. A guide for helping trauma exposed children and adolescents. New York: Routledge.

Greenwald, R. (2009). Treating problem behaviors. A trauma informed approach. New York: Routledge.

Harris, P. (Ed) (2006). In search of belonging. Reflections of transracially adopted people. London: BAAF

Howard, J. A., Smith, S. L., & Ryan, S. D. (2004). A comparative study of child welfare adoptions with other types of adopted children and birth children. Adoption Quarterly, 7 (3), 1-30.CrossRef

Hughes, D. (2006). Building the bonds of attachment. London: Karnac.

Hughes, D. (2007). Attachment Focused Family Therapy. New York: Norton.

Hughes, D. (2009). Attachment Focused Parenting. New York: Norton.

Juffer, F., Bakermans-Kranenburg, M.J., & Van IJzendoorn, M.H. (2008). Promoting Positive Parenting: An attachment-based intervention. Mah-wah/New Jersey/London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Juffer, F., Bakermans-Kranenburg, M.J, & Van IJzendoorn, M.H. (2005). The importance of parenting in the development of disorganized attachment: evidence from a preventive intervention study in adoptive families. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46, 263-274.CrossRefPubMed

Kort, W., Compaan, E., Schittekatte, M. & Dekker, P. (2010). Clinical evaluation of language fundamentals 4 nederlandse versie, celf-4 nl, 2010—Amsterdam: Pearson.

Klingberg, T. (2009). The overflowing brain: information overload and the limits of working memory. Oxford: Oxford University Press.

Livingstone Smith, S. (2010). Keeping the promise: the critical need for post adoption services to enable children and families to succeed. New York: Evan B. Donaldson Adoption Institute.

Leuner, H. (1994). Lehrbuch der Katathym imaginative psychotherapy. Bern: Huber.

Middlebrooks, J.S., Audage, N.C. (2008). The effects of childhood stress on health across the lifespan. Atlanta (GA): Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control.

Miller, B. C., Fan, X., Grotevant, H. D., Christensen, M., Coyle, D., & van Dulmen, M. (2000). Adopted adolescents’ overrepresentation in mental health counseling: Adoptee’s problems or parents’ lower threshold for referral? Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 39(12), 1504-1511.CrossRef

Mul, D. & Oostdijk, W. (2001). Groei en puberteit bij adoptiekinderen. Tijdschrift voor Kindergeneeskunde (69) 67-71.

Ogden, P., Minton, K. & Pain, C. (2006). Trauma and the body. A sensorimotor approach to psychotherapy. New York, Norton.

Rutter, M., Beckett, C., Castle, J., Kreppner, J. Stevens, S. & Sonuga-Barke, E. (2009). Policy and practice implications from the English and Romanian Adoptees (ERA) Study: Forty Five Key Questions. London: BAAF.

Shapiro, F. (2001). Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): Basic Principles, Protocols, and Procedures. New York: Guildford Press.

Stams, G. J. J. M., Hoeve, M., Asscher, J. J., Colonnesi, C., Noom, M. J., Polderman, N., & Kellaert-Knol, M. (2011). Validation of the Attachment Difficulties Screening Inventory 2-5 Years. Submitted for publication.

Stor, P. & Storsbergen, H. (2006). Onveilig gehecht of een hechtingsstoornis. Het onderkennen van hechtingsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Utrecht: Lemma.

Struik. A. (2010). Slapende honden? Wakker maken! Een stabilisatiemethode voor chronisch getraumatiseerde kinderen. Amsterdam: Pearson.

Tellegen, P.J. & Laros, J.A. (2011). Snijders Oomen Niet Verbale Intelligentietest 6-40. Amsterdam: Hogrefe.

Tellegen, P.J., Winkel, M., Wijnberg-Williams, B.J. & Laros, J.A. (1998). Snijders Oomen Niet Verbale Intelligentietest 2,5-7. Amsterdam: Hogrefe.

Thoomes-Vreugdenhil, A. (red.) (2006). Behandeling van hechtingsproblemen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Thoomes-Vreugdenhil, A. (1999). Relationeel gestoorde jongeren. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Vandivere, S., Malm, K., & Radel, L. (2009). Adoption USA: A Chartbook Based on the 2007 National Survey of Adoptive Parents. U.S. Department of Health and Human Services. Retrieved from: http://aspe.hhs.gov/hsp/09/NSAP/chartbook/index.pdf.

Van IJzendoorn, M.H., & Juffer, F. (2006). The Emanuel Miller Memorial Lecture 2006: Adoption as intervention. Meta-analytic evidence for massive catch up and plasticity in physical, socio-emotional and cognitive development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, 1228-1245.CrossRefPubMed

Van IJzendoorn, M.H. & Juffer, F. (2008). Adoptie als interventie (1). Historische, ethologische en ethische achtergronden. Kind en Adolescent 29 (1) 17-30.CrossRef

Werkgroep Nazorg (2007). Blauwdruk Adoptie Nazorg. Adoptie-alert, adoptiegericht, adoptiedeskundig. Utrecht: auteur.

Van Zeijl, J., Mesman, J., Van IJzendoorn, M.H., Bakermans-Kranenburg, M.J., Juffer, F., Stolk, M., Alink, A., & Koot, H. (2006). Attachment-based intervention for enhancing sensitive discipline in mothers 1- to 3-year old children at risk for externalizing behavior problems; a randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology 2006, Vol 74, no. 6, 994-1005.CrossRef

Verheugt-Pleiter, J.E., Schmeets, M.G., & Zevalkink, J. (2005). Mentaliseren in kindertherapie. Leidraad voor de praktijk. Assen: Van Gorcum.

Titel: Adoptie-alerte hulpverlening: praktijk en casuïstiek
Auteur: Dr. A. Vinke
Publicatiedatum: 01-01-2012
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: GZ - Psychologie / Uitgave 1/2012
Print ISSN: 1879-5080
Elektronisch ISSN: 1879-5099
DOI: https://doi.org/10.1007/s41480-012-0003-5

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2012

Nieuws

‘Ziekenhuizen zouden meer gz-psychologen in dienst moeten nemen’

Gz-psychologen moeten zich beter profileren

Uitkomsten vooral nuttig voor beleidsmakers (in andere landen)

Het combineren van twee parttimebanen

Bedroefd: Gilles de la Tourette