Sinds ongeveer zeven jaar had een inmiddels 72-jarige bekende fluitist pijn ter hoogte van de radiale zijde van de rechterpols met uitstraling in de duim. Aanvankelijk waren de klachten nauwelijks van invloed op zijn prestaties als fluitist, maar de laatste twee jaar nam hij dagelijks een pijnstiller (paracetamol) voor al zijn repetities en optredens. Omdat er toch een duidelijke negatieve progressie in het klachtenpatroon zat, besloot hij zijn huisarts te raadplegen. Deze schreef hem een NSAID voor in de hoop dat dit beter zou werken dan alleen de pijnstiller. Dit was echter nauwelijks het geval en op aandringen van patiënt werd hij verwezen naar een orthopedisch chirurg. Deze maakte röntgenfoto’s en constateerde ‘slijtage’ van het trapeziometacarpale I-gewricht. De arts stelde voor het gewricht te injecteren met een corticosteroïd. Patiënt wilde dat liever niet en besloot toch maar met de ‘oude’ pijnstillers verder te werken. Toen de klachten zijn muzikale prestaties dreigden te beïnvloeden koos hij alsnog voor de beloofde intra-articulaire injectie, die helaas ook niet hielp. Een tweede geraadpleegde orthopeed stelde voor het gewricht te vervangen door een kunstgewricht, maar daarvan raakte patiënt bijna in paniek – stel je voor dat de operatie zou mislukken, dan zou zijn carrière ten einde zijn! Hij had plannen om nog jaren door te gaan met zijn werk, ook al was hij inmiddels al 70 jaar. Patiënt werd vanaf dat moment een
medical shopper, maar kwam steeds weer bij dezelfde oplossing uit: operatie.
Status praesens
Via via komt patiënt bij mij (DW) terecht. Hij hoopt dat manuele therapie in combinatie met intra-articulaire injecties zal helpen. In rust heeft hij weinig pijn.
Inspectie
Aan de dorsoradiale zijde van de pols ter hoogte van het trapeziometacarpale I-gewricht is een duidelijke zwelling zichtbaar. De huid is niet rood.
Palpatie
De geconstateerde zwelling voelt bothard aan, maar de huid is niet warm.
Functieonderzoek
-
Het trapeziometacarpale I-gewricht is zowel actief als passief in alle richtingen beperkt. Oppositie van duim is nog redelijk mogelijk, terwijl de repositie, ab- en adductie fors beperkt zijn. Het eindgevoel bij het passieve testen is zeer hard. Het betreft hier een klassieke capsulaire bewegingsbeperking.
-
Het metacarpofalangeale I-gewricht is hypermobiel en zo compenseert patiënt het gemis aan repositie.
-
Testen tegen weerstand gaat probleemloos.
Figuur 7.1
De pijl toont het artrotische trapeziometacarpale I-gewricht van een 90-jarige vrouw; repositie van de duim is niet meer mogelijk. Dit wordt gecompenseerd door enige hyperextensie in het metacarpofalangeale I-gewricht.
Gezien de bevindingen van het bewegingsonderzoek – de bewegingsbeperking en het harde eindgevoel – en van de röntgenfoto’s, moet ik patiënt teleurstellen. Het gaat om artrose in een stadium dat conservatieve therapie geen soelaas meer biedt. Ik adviseer patiënt nog een laatste consultatie – in dit geval bij een handorthopeed in het universitair ziekenhuis in Antwerpen. Deze heeft een uitgebreide ervaring met het behandelen van deze aandoening en zijn resultaten zijn uitstekend te noemen.
Patiënt gaat akkoord en samen bezoeken we de handorthopeed. Zijn mening is conform die van mij en dus zit er niets anders op dan patiënt te opereren. Patiënt wil echter nog meer bedenktijd en verzoekt om nog een intra-articulaire injectie: hopen tegen beter weten in. Er staat een lange tournee voor de deur en een operatie kan hij zich nu niet permitteren.
Tijdens de tournee hebben we frequent telefonisch overleg en ik voel me soms meer psycholoog dan fysiotherapeut. Na de tour legt patiënt zich neer bij zijn lot.
Diagnose
Artrose van het trapeziometacarpale I-gewricht.
×
![]()
Therapie
Patiënt wordt geopereerd. Er wordt een endoprothese van het trapeziometacarpale I-gewricht geplaatst.
Het postoperatieve vervolg is gunstig. Patiënt revalideert snel. Hij neemt zijn muziekinstrument weer ter hand en hervat na een half jaar zijn optredens. Hij heeft geen pijn meer en heeft spijt dat hij zich niet eerder heeft laten opereren.
Figuur 7.2
Er wordt een endoprothese van het trapeziometacarpale I-gewricht geplaatst.
×
![]()
Bespreking
Artrose is een aandoening die vooral voorkomt bij ouderen. De meest voorkomende lokalisaties zijn: heup, knie, wervelkolom en handen. Artrose kan ontstaan na kraakbeenbeschadiging door een trauma of door frequente microtraumata. Artrose kan ook ontstaan door frequent opflakkerende artritis in een reumatisch gewricht.1 Vaak is de oorzaak van artrose echter onbekend.
Endoprothesen worden vooral toegepast in heup, knie of – in mindere mate – de schouder. Inmiddels bestaan er ook endoprothesen voor de enkel, elleboog, pols, vingers en het hier beschreven basisgewricht van de duim. Deze worden echter nog veel minder vaak toegepast binnen de orthopedie.
De komende decennia zal het aantal ouderen in de maatschappij sterk toenemen. Verder zullen ouderen steeds hogere eisen stellen aan de kwaliteit van het leven. De verwachting is dat endoprothesen steeds vaker, en in steeds meer gewrichten, zullen worden geïmplanteerd bij patiënten met artrose.