Hoofdstuk 4 De zorgvrager met gewrichtsklachten

Reuma is de verzamelnaam voor een aantal gewrichtsaandoeningen waarvan de oorzaak vooralsnog onbekend is. Mogelijk speelt een afwijkende reactie van het auto-immuunsysteem een rol.

Deze gewrichtsaandoeningen zijn in twee categorieën in te delen, namelijk artritis en artrose. Artritis is een acute of (veel vaker) chronische gewrichtsziekte waarbij een of meer gewrichten ontstoken zijn. Deze ontstekingen leiden tot beschadiging van de gewrichten en bewegingsbeperking. De meest bekende aandoening is reumatoïde artritis ofwel chronisch gewrichtsreuma.

Een specifieke vorm van reuma is de ziekte van Bechterew, waarbij de wervelkolom langzaam verstijft door een chronische ontsteking. Ook jicht, een ontsteking van het gewricht door uraatkristallen, kan leiden tot chronische gewrichtsafwijkingen en valt onder deze categorie.

Artrose komt vaker voor dan artritis en wordt vooral bij ouderen gezien. Bij artrose vindt er een soort vervezeling en afbrokkeling van het gewrichtskraakbeen plaats, waardoor het onderliggende bot verhardt. Dit leidt tot ontsteking van het synoviale vlies en tot degeneratie van het gewrichtskraakbeen.

Reumatoïde artritis (ra) is een van de meestvoorkomende chronische ziekten, die de verpleegkundige zeker in haar werk zal tegenkomen (tabel 4.1). De mate van invalidering is wisselend en varieert van regelmatig optredende stijfheid tot ernstige bewegingsbeperking. Behalve gewrichtsaandoeningen is er een groot aantal verschijnselen dat gepaard kan gaan met deze ziekte. Vrouwen hebben de ziekte 2,5 tot 3 maal zoveel als mannen. De verwachting is dat het aantal mensen met reuma in de toekomst zal toenemen.

Reumatische aandoeningen staan op de eerste plaats wat betreft ziekten die de levenskwaliteit van het individu aantasten, evenals wat kosten betreft die worden uitgegeven aan uitkeringen voor verlies van inkomsten en aan dienstverlenende activiteiten in de gezondheidszorg.

In dit hoofdstuk worden de verpleegproblemen van mensen met reuma beschreven in relatie tot de taak van de verpleegkundige. Een centraal concept, ook bij deze categorie zorgvragers is het streven naar autonomie in hun leven, met als tegenhanger het gevoel van machteloosheid dat reuma kan oproepen wanneer het streven naar autonomie niet bevredigend afloopt.