Skip to main content
Top

2021 | OriginalPaper | Hoofdstuk

14. Zwakbegaafdheid, lichte verstandelijke beperking en EPA

Auteurs : Dr. J. E. L. Van Der Nagel, Prof. dr. R. Didden, Dr. J. Wieland, I. Berger, Drs. M. van der Hout

Gepubliceerd in: Ernstige psychiatrische aandoeningen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Een aanzienlijk deel van de patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening heeft ook zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking. Herkenning van deze comorbiditeit en het daarop aanpassen van bejegening en behandeling is essentieel voor een goed behandeltraject. Dit hoofdstuk geeft professionals in de ggz hiervoor de nodige handvatten.
Literatuur
go back to reference American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: APA. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: APA.
go back to reference Bellemans, T., Hoek, P., Scheffers, M., Van Busschbach, J., & Didden, R. (2016). Psychomotorische therapie bij mensen met een licht verstandelijke beperking en problemen met emotie- en agressieregulatie. Een systematische literatuur review. Directieve Therapie, 36, 148–168. Bellemans, T., Hoek, P., Scheffers, M., Van Busschbach, J., & Didden, R. (2016). Psychomotorische therapie bij mensen met een licht verstandelijke beperking en problemen met emotie- en agressieregulatie. Een systematische literatuur review. Directieve Therapie, 36, 148–168.
go back to reference Berger, I., Van der Hout, M., Hoogenboom, A. M. C. H., Berger, E., & Mulder, C. L. (2019). Aanpassingen in behandeling van patiënten met ernstig psychiatrische aandoeningen en een licht verstandelijke beperking: Een kwalitatief onderzoek. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 375–383.PubMed Berger, I., Van der Hout, M., Hoogenboom, A. M. C. H., Berger, E., & Mulder, C. L. (2019). Aanpassingen in behandeling van patiënten met ernstig psychiatrische aandoeningen en een licht verstandelijke beperking: Een kwalitatief onderzoek. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 375–383.PubMed
go back to reference Comer-HaGans, D., Weller, B., Story, C., & Holton, J. (2020). Developmental stages and estimated prevalence of coexisting mental health and neurodevelopmental conditions and service use in youth with intellectual disabilities: 2011–2012. Journal of Intellectual Disability Research, 64, 185–196.CrossRef Comer-HaGans, D., Weller, B., Story, C., & Holton, J. (2020). Developmental stages and estimated prevalence of coexisting mental health and neurodevelopmental conditions and service use in youth with intellectual disabilities: 2011–2012. Journal of Intellectual Disability Research, 64, 185–196.CrossRef
go back to reference De Kuijper, G. M. (2017). Voorschrijven van psychofarmaca aan mensen met een verstandelijke beperking. Psyfar, 2, 9–17. De Kuijper, G. M. (2017). Voorschrijven van psychofarmaca aan mensen met een verstandelijke beperking. Psyfar, 2, 9–17.
go back to reference De Wit, M., Moonen, X., & Douma, J. (2011). Richtlijn effectieve interventies LVB: Aanbevelingen voor het ontwikkelen, aanpassen en uitvoeren van gedragsveranderende interventies voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Utrecht: Landelijk Kenniscentrum LVG. De Wit, M., Moonen, X., & Douma, J. (2011). Richtlijn effectieve interventies LVB: Aanbevelingen voor het ontwikkelen, aanpassen en uitvoeren van gedragsveranderende interventies voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Utrecht: Landelijk Kenniscentrum LVG.
go back to reference Didden, R., Troost, P., Moonen, X., & Groen, W. (Eds.). (2016). Handboek psychiatrie en lichte verstandelijke beperking. Utrecht: De Tijdstroom. Didden, R., Troost, P., Moonen, X., & Groen, W. (Eds.). (2016). Handboek psychiatrie en lichte verstandelijke beperking. Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Emerson, E., Einfeld, S., & Stancliffe, R. J. (2010). The mental health of young children with intellectual disabilities or borderline intellectual functioning. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 45, 579–587.CrossRef Emerson, E., Einfeld, S., & Stancliffe, R. J. (2010). The mental health of young children with intellectual disabilities or borderline intellectual functioning. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 45, 579–587.CrossRef
go back to reference Einfeld, S., Ellis, L., & Emerson, E. (2011). Comorbidity of intellectual disability and mental disorder in children and adolescents: A systematic review. Journal of Intellectual and Developmental Disabilities, 36, 137–143.CrossRef Einfeld, S., Ellis, L., & Emerson, E. (2011). Comorbidity of intellectual disability and mental disorder in children and adolescents: A systematic review. Journal of Intellectual and Developmental Disabilities, 36, 137–143.CrossRef
go back to reference Fletcher, R., Barnhill, J., & Cooper, S. A. (Eds.). (2016). Diagnostic manual – intellectual disability – 2. A textbook of diagnosis of mental disorders in persons with intellectual disability. Washington, DC: NADD. Fletcher, R., Barnhill, J., & Cooper, S. A. (Eds.). (2016). Diagnostic manual – intellectual disability – 2. A textbook of diagnosis of mental disorders in persons with intellectual disability. Washington, DC: NADD.
go back to reference Frederiks, B. J. M., Van Hooren, H. R., & Moonen, X. M. H. (2009). Nieuwe kansen voor het Burgerschapsparadigma. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen, 35, 3–30. Frederiks, B. J. M., Van Hooren, H. R., & Moonen, X. M. H. (2009). Nieuwe kansen voor het Burgerschapsparadigma. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen, 35, 3–30.
go back to reference Hassiotis, A., Strydom, A., & Hall, I. (2008). Psychiatric morbidity and social functioning among adults with borderline intelligence living in private households. Journal of Intellectual Disability Research, 52, 95–106.PubMed Hassiotis, A., Strydom, A., & Hall, I. (2008). Psychiatric morbidity and social functioning among adults with borderline intelligence living in private households. Journal of Intellectual Disability Research, 52, 95–106.PubMed
go back to reference Kaal, H., Nijman, H., & Moonen, X. (2015). SCIL, screener voor intelligentie en licht verstandelijke beperking. Amsterdam: Hogrefe. Kaal, H., Nijman, H., & Moonen, X. (2015). SCIL, screener voor intelligentie en licht verstandelijke beperking. Amsterdam: Hogrefe.
go back to reference Kroon, A. C. C., Frielink, N., & Embregts, P. J. C. M. (2016). Sterker dan de kick. Een handleiding voor trainers. Gennep: Dichterbij. Kroon, A. C. C., Frielink, N., & Embregts, P. J. C. M. (2016). Sterker dan de kick. Een handleiding voor trainers. Gennep: Dichterbij.
go back to reference Kruisdijk, S., Jonker, F., Goedhard, L., & Nijman, H. (2019). Licht verstandelijke beperking in de DSM-5: Het belang van adaptief functioneren. De Psycholoog, 54, 34–42. Kruisdijk, S., Jonker, F., Goedhard, L., & Nijman, H. (2019). Licht verstandelijke beperking in de DSM-5: Het belang van adaptief functioneren. De Psycholoog, 54, 34–42.
go back to reference Mazza, M., Rossetti, A., Crespi, G., & Clerici, M. (2020). Prevalence of co-occurring mental disorders in adults and adolescents with intellectual disability: A systematic review and meta-analysis. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 33, 126–138.CrossRef Mazza, M., Rossetti, A., Crespi, G., & Clerici, M. (2020). Prevalence of co-occurring mental disorders in adults and adolescents with intellectual disability: A systematic review and meta-analysis. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 33, 126–138.CrossRef
go back to reference Mevissen, L., Didden, R., & De Jongh, A. (2018). Diagnostisch interview trauma en stressoren – LVB. Zwolle: Accare. Mevissen, L., Didden, R., & De Jongh, A. (2018). Diagnostisch interview trauma en stressoren – LVB. Zwolle: Accare.
go back to reference Mulder, M. (2017). Weet wat je kan. Handleiding voor trainers. Zwolle: Trajectum. Mulder, M. (2017). Weet wat je kan. Handleiding voor trainers. Zwolle: Trajectum.
go back to reference Neijmeijer, L. (2015). Modelbeschrijving (Flexibele) ACT LVB. Herziene versie. Utrecht: Trimbos Instituut. Neijmeijer, L. (2015). Modelbeschrijving (Flexibele) ACT LVB. Herziene versie. Utrecht: Trimbos Instituut.
go back to reference Neijmeijer, L. J., Didden, R., Nijman, H. L. I., & Kroon, H. (2018). Assertive Community Treatment for people with mild intellectual disability or borderline intellectual functioning and mental health problems or challenging behavior: State of the arte and implementation in the Netherlands. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 15(4), 329–342.CrossRef Neijmeijer, L. J., Didden, R., Nijman, H. L. I., & Kroon, H. (2018). Assertive Community Treatment for people with mild intellectual disability or borderline intellectual functioning and mental health problems or challenging behavior: State of the arte and implementation in the Netherlands. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 15(4), 329–342.CrossRef
go back to reference Netwerk Gewoon Meedoen. (2017). Handreiking (vroeg)signalering van een licht verstandelijke beperking (LVB) en zwakbegaafdheid. Utrecht: Landelijk Kenniscentrum LVB. Netwerk Gewoon Meedoen. (2017). Handreiking (vroeg)signalering van een licht verstandelijke beperking (LVB) en zwakbegaafdheid. Utrecht: Landelijk Kenniscentrum LVB.
go back to reference Nieuwenhuis, J., Noorthoorn, E., Nijman, H., Naarding, P., & Mulder, C. (2017). A blind spot? Screening for mild intellectual disability and borderline intellectual functioning in admitted psychiatric patients. PLoS ONE, 12, e0168847.CrossRef Nieuwenhuis, J., Noorthoorn, E., Nijman, H., Naarding, P., & Mulder, C. (2017). A blind spot? Screening for mild intellectual disability and borderline intellectual functioning in admitted psychiatric patients. PLoS ONE, 12, e0168847.CrossRef
go back to reference Rot, E. J. W. (2013). Handreiking balans in beeld. Jongeren met een licht verstandelijke beperking uitdagen, zonder hen te overvragen of ondervragen. Utrecht: Kennisplein Gehandicaptensector. Rot, E. J. W. (2013). Handreiking balans in beeld. Jongeren met een licht verstandelijke beperking uitdagen, zonder hen te overvragen of ondervragen. Utrecht: Kennisplein Gehandicaptensector.
go back to reference Schijven, E. P., Van der Nagel, J. E. L., Lammers, J., & Poelen, E. A. P. (2014). Trainershandleiding take it personal!: Een interventie voor middelengebruik en comorbide gedragsproblemen voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Nijmegen: Pluryn. Schijven, E. P., Van der Nagel, J. E. L., Lammers, J., & Poelen, E. A. P. (2014). Trainershandleiding take it personal!: Een interventie voor middelengebruik en comorbide gedragsproblemen voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Nijmegen: Pluryn.
go back to reference Seelen-De Lang, B., Smits, H., Penterman, B., Noorthoorn, E., Nieuwenhuis, J., & Nijman, H. (2019). Screening for intellectual disabilities and borderline intelligence in Dutch outpatients with severe mental illness. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 32, 1096–1102.PubMed Seelen-De Lang, B., Smits, H., Penterman, B., Noorthoorn, E., Nieuwenhuis, J., & Nijman, H. (2019). Screening for intellectual disabilities and borderline intelligence in Dutch outpatients with severe mental illness. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 32, 1096–1102.PubMed
go back to reference Thompson, J. R., Bradley, V. J., Buntinx, W. H. E., Schalock, R. L., Shogren, K. A., Snell, M. E., et al. (2009). Conceptualizing supports and the support needs of people with intellectual disability. Intellectual Developmental Disabilities, 47, 135–146.CrossRef Thompson, J. R., Bradley, V. J., Buntinx, W. H. E., Schalock, R. L., Shogren, K. A., Snell, M. E., et al. (2009). Conceptualizing supports and the support needs of people with intellectual disability. Intellectual Developmental Disabilities, 47, 135–146.CrossRef
go back to reference Van Eeghen, A. M., Huisman, S. A., Van Goethem, G., & Boot, E. (2019). Somatische comorbiditeit bij kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking en een psychiatrische aandoening. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 773–778.PubMed Van Eeghen, A. M., Huisman, S. A., Van Goethem, G., & Boot, E. (2019). Somatische comorbiditeit bij kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking en een psychiatrische aandoening. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 773–778.PubMed
go back to reference Van Der Nagel, J. E. L., & Kiewik, M. (2016). CGT+, Cognitieve gedragstherapeutische behandeling voor problematisch middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Utrecht: Perspectief. Van Der Nagel, J. E. L., & Kiewik, M. (2016). CGT+, Cognitieve gedragstherapeutische behandeling voor problematisch middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Utrecht: Perspectief.
go back to reference Van Der Nagel, J., Kiewik, M., Van Dijk, M., De Jong, C., & Didden, R. (2011). Handleiding SumID-Q: Meetinstrument voor het in kaart brengen van middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Deventer: Tactus. Van Der Nagel, J., Kiewik, M., Van Dijk, M., De Jong, C., & Didden, R. (2011). Handleiding SumID-Q: Meetinstrument voor het in kaart brengen van middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Deventer: Tactus.
go back to reference Van Der Nagel, J. E. L., Van Dijk, M., Kemna, L. E. M., Barendregt, C., & Wits, E. (2017). (H)erkend en juist behandeld, Handreiking voor implementatie en uitvoering van een LVB-vriendelijke intake in de verslavingszorg. Utrecht: Perspectief. Van Der Nagel, J. E. L., Van Dijk, M., Kemna, L. E. M., Barendregt, C., & Wits, E. (2017). (H)erkend en juist behandeld, Handreiking voor implementatie en uitvoering van een LVB-vriendelijke intake in de verslavingszorg. Utrecht: Perspectief.
go back to reference Vermeulen, K., & Vogels, A. (2019). Gedragsfenotypes en recente ontwikkelingen in het genetisch onderzoek. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 779–785.PubMed Vermeulen, K., & Vogels, A. (2019). Gedragsfenotypes en recente ontwikkelingen in het genetisch onderzoek. Tijdschrift voor Psychiatrie, 61, 779–785.PubMed
go back to reference Wechsler, D. (2012). WAIS-IV-NL. Wechsler Adult Intelligence Scale. Fourth Edition. Nederlandstalige bewerking. Technische handleiding. Amsterdam: Pearson Assessement and Information B.V. Wechsler, D. (2012). WAIS-IV-NL. Wechsler Adult Intelligence Scale. Fourth Edition. Nederlandstalige bewerking. Technische handleiding. Amsterdam: Pearson Assessement and Information B.V.
go back to reference Wieland, J., Aldenkamp, E. A., & Van den Brink, A. (2017). Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ. Beperkt Begrepen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef Wieland, J., Aldenkamp, E. A., & Van den Brink, A. (2017). Behandeling van patiënten met een laag IQ in de GGZ. Beperkt Begrepen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef
go back to reference Kraijer, D., & Plas, J. (2014). Handboek psychodiagnostiek en beperkte begaafdheid. Amsterdam: Pearson. Kraijer, D., & Plas, J. (2014). Handboek psychodiagnostiek en beperkte begaafdheid. Amsterdam: Pearson.
go back to reference Nieuwenhuis, J. G., Smits, H. J. H., Noorthoorn, E. O., Mulder, C. L., Penterman, E. J. M., & Nijman, H. L. I. (2019). Not recognized enough: The effects and associations of trauma and intellectual disability in severely mentally ill outpatients. European Psychiatry, 58, 63–69.CrossRef Nieuwenhuis, J. G., Smits, H. J. H., Noorthoorn, E. O., Mulder, C. L., Penterman, E. J. M., & Nijman, H. L. I. (2019). Not recognized enough: The effects and associations of trauma and intellectual disability in severely mentally ill outpatients. European Psychiatry, 58, 63–69.CrossRef
Metagegevens
Titel
Zwakbegaafdheid, lichte verstandelijke beperking en EPA
Auteurs
Dr. J. E. L. Van Der Nagel
Prof. dr. R. Didden
Dr. J. Wieland
I. Berger
Drs. M. van der Hout
Copyright
2021
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2586-3_14