Zorg voor de huishouding

Huishoudelijke activiteiten komen dagelijks terug. Of het nu gaat om boodschappen doen, stofzuigen of de was strijken. Soms kan iemand niet meer zelf voor zijn of haar huishouden zorgen. Bijvoorbeeld bij ziekte of ouderdom. Dan worden de huishoudelijke taken geheel of gedeeltelijk door een ander overgenomen. Die ander kan de buurvrouw, de echtgenoot, een kind of andere relatie zijn. Dat noemen we mantelzorg. Die ander kan ook een verzorgende of helpende zijn. Dat noemen we professionele zorg.

Bij professionele zorg komt veel kijken. Je gaat in het huis van een onbekende werken en je moet rekening houden met de gewoonten van deze zorgvrager. Je moet netjes werken en veilig. Voordat we verder ingaan op het uitvoeren van huishoudelijke taken, staan wij eerst stil bij een aantal begrippen en uitgangspunten.

Dit hoofdstuk gaat over plannen. Een planning maken is belangrijk bij bijna alles wat je doet. Als je bijvoorbeeld om vijf uur ’s middags in Groningen wilt zijn, dan moet je de vertrektijd plannen. Maar ook de route. Als je boodschappen gaat doen dan moet je van tevoren bedenken wat je nodig hebt, en naar welke winkel je het eerst gaat. Misschien vind je het prettig de zwaarste spullen het laatst te halen. Of het eerst naar de winkel te gaan die het verst weg ligt. Twee mensen kunnen voor dezelfde werkzaamheid een verschillende planning maken. Dat zie je wel aan het voorbeeld over boodschappen doen. Maar hoe je ook plant, het heeft altijd te maken met de beschikbare tijd en met hoe je het gaat doen.

Zorgvragers die tijdelijk of blijvend niet meer volledig voor zichzelf kunnen zorgen, hebben vaak hulp nodig bij het huishouden. Het gaat dan onder andere om het schoonhouden van het huis. Als je als helpende of verzorgende een deel van deze taken over gaat nemen, moet je goed weten waar je op moet letten. Hoe maak je een toilet schoon en hoe een ziekenkamer? Hoe reinig je een magnetron? Welke soorten schoonmaakmiddelen en -materialen zijn er? Wat is het verschil tussen dagelijks en wekelijks onderhoud? Wat is het verschil tussen schoonmaken en desinfecteren? Huishoudelijke taken verricht je niet alleen in de thuissituatie, maar ook in zorginstellingen. Het ligt er maar aan waar je werkt. In instellingen, zoals een ziekenhuis of verpleeghuis, gebruik je vaak andere materialen en apparaten dan in de thuissituatie. Waar je ook werkt en wat je ook doet, regels van hygiëne en veiligheid zijn altijd belangrijk.

In hoofdstuk 3 hebben we het uitgebreid gehad over schoonmaken, schoonmaakmiddelen en schoonmaakmaterialen. Een schone, nette woonomgeving is belangrijk voor het welzijn van de zorgvrager. Als de woonomgeving naast schoon en netjes ook nog gezellig is, dan zal dat de zorgvrager een extra goed gevoel geven. Dat is niet alleen bij zorgvragers zo, maar ook bij jou thuis. Een bloemetje, achtergrondmuziek, gedimd licht, aardige mensen om je heen: het helpt allemaal mee. Als je je prettig voelt in de omgeving waar je verblijft, dan krijg je bijna altijd een goed humeur. En een goed humeur heeft weer een positieve uitwerking op je gezondheid.

Als een zorgvrager niet in staat is zelfstandig zijn eigen boodschappen te doen, dan kan een verzorgende of helpende dat voor hem doen. Of samen met hem. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom iemand niet zelf naar de winkel kan. Iemand met een gebroken been kan bijvoorbeeld de afstand niet afleggen. Of een oudere die aan het dementeren is, kan niet bedenken wat hij nodig heeft. Een verstandelijk gehandicapte weet misschien wel wat hijnodig heeft. Een verstandelijk gehandicapte weet misschien wel wat hij wil hebben, maar heeft geen besef van geld. Bij boodschappen doen moet je vooraf bepalen wat je nodig hebt. Een boodschappenlijstje is daarbij een handig hulpmiddel. Verder moet je in de winkel goed opletten op de houdbaarheidsdatum van artikelen, op de versheid en op de ingrediënten. Als je thuiskomt met de boodschappen moet je ze zodanig bewaren dat ze niet snel bederven. En bederft er toch regelmatig iets, dan moet je de hoeveelheid die je per keer inslaat aanpassen.

Voor veel mensen is de maaltijden een moment van de dag waar zij naar uitkijken. Gevarieerde, goed bereide en gezellig opgediende maaltijden strelen de zintuigen. Het ruikt lekker, smaakt goed en is prettig om naar te kijken. De maaltijden vormen ook vaak een rustpunt en een moment van gezelligheid in een drukke dag. In een gezin met schoolgaande kinderen is de maaltijd meestal dé gelegenheid dat iedereen zijn verhaal kwijt kan. Niet zelden is het een drukte van jewelste en wordt er veel gelachen.

Ook als er geen kinderen zijn, wordt de maaltijd gebruikt om te vertellen hoe de dag is geweest. En hoe vaak zeg je niet als je gaat eten: ‘Hè, hè even lekker zitten’? Maaltijden hebben dus een belangrijke functie, en dat is niet alleen het binnenkrijgen van de voedingsstoffen die je dagelijks nodig hebt. Ook mensen die een dieet hebben kunnen van hun maaltijden genieten, zelfs al moeten zij vaak opletten bij wat zij eten.

Als je ’s ochtends opstaat, zul je je vaak afvragen wat je die dag weer eens aan gaat doen. Hetzelfde gebeurt als je naar een feest gaat of op vakantie. Kleding en schoenen zijn belangrijk voor de mens. Niet alleen omdat ze je huid beschermen tegen bijvoorbeeld de zon of tegen kiezeltjes en glas op straat, maar ook omdat je jezelf mooi wilt maken of omdat je een bepaalde levensstijl uit wilt stralen (bijv. punker of gabber). Er zijn zorgvragers die niet meer zelf voor hun kleding en schoeisel kunnen zorgen. Die moet je dan helpen. Om dit goed te doen moet je je verdiepen in de smaak van de zorgvrager. Ook moet je iets af weten van de soorten stoffen die bestaan en van wasvoorschriften.

Bij elke huishoudelijke activiteit, of dat nu schoonmaken, eten koken of kleding wassen is, zijn hygiëne en veiligheid erg belangrijk. Als verzorgende of helpende moet je daarom iets af weten van besmetting, kruisinfecties, veilig werken en hygiënische voorschriften. Dit is vooral erg belangrijk omdat je met zieke en kwetsbare mensen werkt. Bovendien moet je ook aan je eigen gezondheid denken tijdens je werk.

De ergonomie is de wetenschap die zich bezighoudt met gezondheid tijdens het werk. Onderdelen daarvan zijn de manier waarop je tilt, de afstand die je moet lopen tussen het aanrecht en de kookplaat en een verstelbare slang aan de stofzuiger.

Naast de richtlijnen op het gebied van hygiëne, veiligheid en ergonomie is het ook van belang dat je tijdens je werk op het milieu en op de kosten let.