Top

Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie

Gepubliceerd in:

01-04-2005 | Oorspronkelijke stukken

“Zolang ge maar gezond zijt en uwe man nog hebt”

Een empirische analyse van de welzijnservaring van 75-jarige Vlamingen

Auteurs: S. De Groof, M. Elchardus

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie | Uitgave 2/2005

Samenvatting

Dit artikel onderscheidt empirisch verschillende dimensies in de welzijnsbeleving en bestudeert de oorzaken van één van die dimensies, met name de persoonlijke welzijnsbeleving, bij Vlaamse 75-jarigen (N=1456). De analyses brengen het grote belang van een goede gezondheid aan het licht. Naarmate 75-jarigen een goede fysieke en mentale gezondheid hebben, en over voldoende functionele mobiliteit en onafhankelijkheid beschikken, hebben ze een veel positievere welzijnservaring. Ten tweede hebben respondenten die een verliessituatie hebben meegemaakt (in casu hun partner) een veel lager welzijn. Dit verklaart zelfs het gendereffect weg. Vrouwen voelen zich minder goed, hoofdzakelijk omdat zij meer kans hebben om weduwe te zijn dan mannen. Verder vertonen 75-jarigen die hun werk en de arbeidsrol sterk missen lagere welzijnsscores. Respondenten die financieel goed rondkomen, die tevreden zijn met hun sociale contacten en die hun tijd actief doorbrengen, voelen zich tenslotte eveneens beter.

vorige artikel Zorgen om de zorg in verpleeghuizen: het verpleeghuis voorbij

volgende artikel Gecombineerde ondersteuning in Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun mantelzorgers vergeleken met reguliere dagbehandeling

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

Tegen de subjectieve welzijnsbenadering worden eveneens bezwaren geuit. Een aantal auteurs merkt op dat de schalen die peilen naar het subjectief welzijn strikt gezien niet naar het persoonlijke welzijn peilen. 81 Om hun eigen welzijn te evalueren, vergelijken respondenten zich immers met referentiegroepen waartoe ze zich rekenen (het aspiratieniveau van ouderen zou in die zin aangepast zijn aan nieuwe omstandigheden). Als dusdanig wordt met de schaal eigenlijk geen onderzoek gedaan naar het persoonlijke welbevinden, maar naar het welbevinden binnen de sociale context waarin het individu zich bevindt. We menen evenwel dat een dergelijke benadering te verdedigen valt. Subjectieve percepties vormen voor de handelende persoon immers de wereld waarin hij of zij leeft en waarop hij of zij reageert. Subjectieve maten geven dan ook een goed beeld weer van de ervaren werkelijkheid en bepalen doorgaans de sociologische gevolgen.

Bron: NIS, in: Ooghe E, Pepermans G, Schokkaert E. Kanttekeningen bij het activeringsbeleid. Nieuwsbrief-Steunpunt WAV 2000; 1/2: 43-47.

Elchardus M, Cohen J. Gedrag en verwachtingen in verband met het einde van de loopbaan. Eindrapport. Brussel: VUB, Vakgroep Sociologie/Onderzoeksgroep TOR, 2003.

Grundy E, Bowling A. Enhancing the quality of extended life years. Identification of the oldest old with a very good and very poor quality of life. Aging Ment Health 1999; 3: 199-212.CrossRef

Schmitt M, Jüchtern J-C. The structure of subjective well-being in middle adulthood. Aging Ment Health 2001; 5: 47-55.CrossRefPubMed

Westerhof GJ, Dittmann-Kohli F, Thissen T. Beyond life satisfaction: Lay conceptions of well-being among middle-aged and elderly adults. Social Indicators Research 2001; 56: 179-204.CrossRef

Bramston P, Pretty G, Chipuer H. Unravelling subjective quality of life: An investigation of individual and community determinants. Social Indicators Research 2002, 59: 261-274.CrossRef

Marcoen A, Van Cotthem K, Billiet K, Beyers W. Dimensies van subjectief welbevinden bij ouderen. Tijdschr Gerontol Geriatr 2002; 33: 156-164.PubMed

Bury M, Holme A. Measuring quality of life. In: Johnson J, Slater R, red. Aging and later life. London: Sage, 1993: 233-238.

Hughes B. Gerontological approaches to quality of life. In: Johnson J, Slater R, red. Aging and later life. London: Sage, 1993.

Smith A. Defining quality of life. Newsletter Growing Older Programme 2001; 2: 3.

Delhey J, Böhnke P, Habich R, Zapf W. Quality of life in a European perspective: The euromodule as a new instrument for comparative welfare research. Social Indicators Research 2002; 58: 163-176.CrossRef

Bearon L B. Succesful aging: What does the "good life" look like? The Forum for Family and Consumer Issues 1996, 1.

Bowling A, Banister D, Sutton S, Evans O, Windsor J. A multidimensional model of the quality of life in older age. Aging Ment Health 2002; 6: 355-371.CrossRefPubMed

Stathi A, Fox K R, McKenna J. Physical activity and dimensions of subjective well-being in older adults. J Aging Physical Activity 2002; 10: 76-92.

Westerhof G J. De beleving van het eigen ouder worden. Multidimensionaliteit en multidirectionaliteit in relatie tot succesvol ouder worden en welbevinden. Tijdschr Gerontol Geriatr 2003; 34: 96-103.PubMed

Russell R V. Correlates of life satisfaction in retirement. AM Arbor MI: University Microfilms International, 1984.

Odell K S, Soloninka J W, Lawrence L D, Gartin S A. Life satisfaction of retired West Virginia secundary school agriculture teachers. J Agric Educ 1992; 33: 17-22.

Hortulanus R P, Liem P P M, Sprinkhuizen A M M. Domeinen van welzijn. Welzijnsbeleving en welzijnsbeleid in de jaren '90. ’s Gravenhage: VUGA, 1993.

Baltes P B, Baltes M M. Successful aging: Perspectives from the behavioral sciences. New York: Cambridge University Press, 1990.

Okma, P, Veenhoven R. Is langer leven nog wel leuk? Levensvoldoening van hoogbejaarden in 8 EU-landen. Sociale Wetenschappen 1999; 42: 38-62.

Von Faber M. Maten van succes bij ouderen. Gezondheid, aanpassing en sociaal welbevinden. Proefschrift, Universiteit van Amsterdam, 2002.

Bruyninckx E, Mortelmans D. Kwaliteit van leven en gezondheidszorg in verandering. Tijdschr Sociolog 1999; 20: 25-49.

Van Linschoten C P, Gerritsen J C, Romijn C. De schaal subjectief welzijn ouderen nader onderzocht. Tijdschr Gerontol Geriatr 1993; 24: 57-65.PubMed

The WHOQOL Group. The world health organization quality of life assessment (whoqol): Position paper from the world health organization. Soc Sci Med 1995; 41: 1403-1409.

Elchardus M, Huyse L, Hooghe M. Het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen. Een onderzoek naar de sociale constructie van democratisch burgerschap. Brussel: VUBPress, 2001.

Elchardus M, Smits W. Anatomie en oorzaken van het wantrouwen. Brussel:VUBPress, 2002.

Elchardus M, De Groof S, Smits W. Onveiligheidsgevoelens - een literatuurstudie. Studie uitgevoerd in opdracht van de Koning Boudewijnstichting. Brussel: VUB, Vakgroep Sociologie/Onderzoeksgroep TOR, 2003.

Elchardus M, Faelens A. Technisch verslag bij het onderzoek naar effecten langdurige pensionering. Veldwerk en responsanalyse. Brussel: VUB, Vakgroep Sociologie/Onderzoeksgroep TOR, 2003.

Neugarten B I, Havighurst R J, Tobin S S. The measurement of life satisfaction. J Gerontol 1961; 16: 134-143.PubMed

Wallace K A, Wheeler A J. Reliability generalization of the life satisfaction index. Educ Psycholog Measurement 2002; 62: 674-684.CrossRef

Helmes E, Goffin R D, Chrisjohn R D. Confirmatory factor analysis of the life satisfaction index. Social Indicators Research 1998; 45: 371-390.CrossRef

Jong Gierveld J de. Eenzaamheid onder oudere mensen; een overzicht van het onderzoek. Geron. Tijdschr Soc Gerontol 1999; 1: 5-15.

Srole L. Social integration and certain corrolaries. An exploratory study. American Sociological Review 1956; 21: 709-768.CrossRef

Jacobs D, Abts K, Phalet K, Swyngedouw M. Verklaringen voor etnocentrisme. De rol van sociaal kapitaal, sociaal-economische onzekerheid, sociale integratie en gevoelens van discriminatie. Een verkenning. IPSoM-bulletin 2001; 3.

Billiet J, Carton A, Huys R. Onbekend of onbemind? Een sociologisch onderzoek naar de houding van de Belgen tegenover migranten. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven/ Departement Sociologie, 1990.

Elchardus M, Smits W. Bedreigd, kwetsbaar en hulpeloos. Onveiligheidsgevoelens in Vlaanderen, 1998-2002. Vlaanderen gepeild! Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap/ Administratie Planning en Statistiek, 2003.

Holmen K, Ericsson K, Winblad B. Quality of life among the elderly: State of mood and loneliness in two selected groups. Scand J Caring Sciences 1999; 13.

Klerk M M Y de. Rapportage ouderen 2001. Veranderingen in de leefsituatie. Den Haag: SCP, 2001.

Breeze E, Grundy C, Fletcher A, Wilkinson P, Jones D, Bulpitt C. Inequalities in quality of life among people aged 75 years and over in Great-Britain. Research Findings From the Growing Older Programme 2002, 1.

Vanden Boer L, Pauwels K. Het subjectief welbevinden. In: Jacobs T, Vanderleyden L, Vanden Boer L, red. De leefsituatie van ouderen (55+) in Vlaanderen. Brussel: CBGS, 2003. (te verschijnen)

Fernández-Ballesteros R, Zamarrón M D, Ruíz M A. The contribution of socio-demographic and psychosocial factors to life satisfaction. Aging and Society 2001; 21: 25-43.CrossRef

Meeks, S, Murrell, S A. Contribution of education to health and life satisfaction in older adults mediated by negative affect. J Aging Health 2001, 13: 92-119.CrossRefPubMed

Wolcott I. Families in later life: Dimensions of retirement. Australian Institute of Family Studies, 1998.

Vogel J. Ageing and living conditions of the elderly: Sweden 1980-1998. Social Indicators Research 2002; 59: 1-34.CrossRef

Deeg D J H, Braam A W. Het belang van kwaliteit van leven voor ouderen zelf. Een kwantitatieve benadering. Medische antropologie 1997; 9: 136-149.

Bowling A, Gabriel Z, Banister D, Sutton S. Adding quality to quantity: Older people's views on their quality of life and its enhancement. Research Findings From the Growing Older Programme 2002; 7.

Kempen G I J M. Het meten van de gezondheidstoestand van ouderen. Een toepassing van een Nederlandse versie van de Mos-schaal. Gerontologische Geriatrie 1992; 23: 132-140.

Kim J E, Moen P. Moving into retirement: Preparation and transitions in late midlife. In: Lachman M E, red. Handbook of midlife development. New York: John Wiley & Sons, 2001: 487-527.

Bijsterveld K. Geen kwestie van leeftijd. Verzorgingsstaat, wetenschap en discussie rond ouderen in Nederland. 1945-1982. Amsterdam: Van Gennep, 1996.

Henkens K, Solinge H van. Het eindspel. Werknemers, hun partners en leidinggevenden over uittreden uit het arbeidsproces. Assen: Kon. Van Gorcum, 2003.

Floyd F J, Haynes S N, Soll E R, et al. Assessing retirement satisfaction and perceptions of retirement experiences. Psychol Aging 1992; 7: 609-621.CrossRefPubMed

Fouquereau E, Fernandez A, Mullet A. The retirement satisfaction inventory: Factor structures in a French sample. Eur J Psychological Assessment 1999; 15: 49-56.CrossRef

Cumming E, Henry W E. Growing old: The process of disengagement. New York: Basic Books Inc, 1961.

Kelly J R. Activity and aging. Staying involved in later life. Newbury Park: CA, Sage, 1993.

Herzog A R, Franks M M, Markus H R, Holmberg D. Activities and well-being in older age: Effects of self-concept and educational attainment. Psychol Aging 1998; 13: 179-185.CrossRefPubMed

Dupuis S L, Smale B J. An examination of relationship between psychological well-being and depression and leisure activity participation among older adults. Society and Leisure 1995; 18: 67-92.

Coleman D. Leisure based social support, leisure dispositions and health. J Leisure Research 1993; 25: 350-361.

Morrow-Howell N. Productive engagement of older adults: Effects on well-being. Washington: Center for Social Development, 2000.

Gauthier A H, Smeeding T M. Patterns of time use of people aged 55 to 64 years old: Some cross-national comparisons. New York: Center for Policy Research/Syracuse University, 2000.

Houben M, Mortelmans D, Jacobs T, Vanden Boer L. (Vrije-)tijdsbesteding van Vlaamse ouderen. Paper gepresenteerd op de 10e Sociaal-Wetenschappelijke Studiedagen Amsterdam, 2002.

Thijssen L. Sociale relaties en eenzaamheid bij ouderen. Mens & Maatschappij 1983; 58: 271-284.

Baxter J, Shetterly S M, Eby C, Mason L, Cortese CF, Hamman R F. Social network factors associated with perceived quality of life. J Aging Health 1998; 10: 287-310.CrossRefPubMed

Asakawa T, Koyano W, Ando T, Shibata H. Effects of functional decline on quality of life among the Japanese elderly. Int J Aging Human Development 2000; 50: 319-328.CrossRef

Litwin H. Social network and morale in old age. The Gerontological Society of America 2001; 41: 516-524.

Aquino J A, Russell D W, Cutrona C E, Altmaier E M. Employment status, social support, and life satisfaction among the elderly. J Counseling Psychol 1996; 43: 480-489.CrossRef

Pinquart M, Sorensen S. Influences on loneliness in older adults: A meta-analysis. Basic and Applied Social Psychology 2001; 23: 245-266.

Schilling O, Wahl H W. Familiare Netzwerke und Lebenszufriedenheit alter Menschen in landlichen und urbanen Regionen. Kolner Zeitschrift fur Soziologie und Sozialpsychologie 2002; 54: 304-317.CrossRef

Gibson D M. Interaction and well-being in old age: Is it quantity or quality that counts? Int J Aging Human Development 1986; 24: 29-40.

Fernández-Ballesteros R. Social support and quality of life among older people in Spain. J Social Issues 2002; 58: 645-659.CrossRef

Verté D, Ponjaert-Kristoffersen I. Depressieve symptomen bij ouderen. Antenne 2001: 49-52.

Furber S. Effects of companion animals on the quality of life of older people: A critical review and research agenda. Sidney: Australian Centre for Health Promotion, 1998.

Miller M, Lago D. The well-being of older women: The importance of pet and human relations. Anthrozoös 1990, 3: 245-251.

Moberg D O. Religion and aging. In: Johnson J, red. Ageing and later life. London: Sage, 1996.

Elchardus M, Siongers J. Het onbehagen van de grenzeloosheid. Een empirisch onderzoek naar het verband tussen detraditionalisering, zingeving en onbehagen. In: De Witte H, Elchardus M, Gruwez C, et al. Openheid of leegte? Over zingeving bij jongeren. Brussel: Acco, 2001: 35-73.

Dooghe G, Vanden Boer L, Vanderleyden L. De leefsituatie van bejaarden. Brussel: CBGS, 1988.

Deleeck H. Dood en verdeling. Over sociale ongelijkheid in ziekte, zorg en dood. Antwerpen: Centrum voor Sociaal Beleid, Ufsia, 2002.

Lodewijckx E, Jacobs T. De burgerlijke staat van ouderen in 2000 en in 1990. De situatie in het Vlaamse gewest. Brussel: CBGS, 2002.

Deleeck H. Wettelijke en aanvullende pensioenen, complementair of concurrent? Antwerpen: Centrum voor Sociaal Beleid, Ufsia, 2002.

Pauwels K, Vanden Boer L, Houben M. De sociaal-economische status. In: Jacobs T, Vanderleyden L, Vanden Boer L. De leefsituatie van ouderen (55+) in Vlaanderen. Brussel: CBGS, 2003 (in voorbereiding).

Reker G T, Wong P T P. Aging as an individual process: Toward a theory of personal meaning. In: Birren J, Bengston V L, red. Emergent theories of aging. New York: Springer Publishing, 1988: 214-246.

Bernheim, J. How to get serious answers to the serious question: "How have you been?": Subjective quality of life (QOL) as an individual experiential emergent construct. Bioethics 1999; 13: 272-287.CrossRefPubMed

De Groof S, Elchardus, M. Onderzoek naar de effecten van langdurige pensionering. Deelrapport 1: Welzijn. Brussel: VUB - Vakgroep Sociologie/Onderzoeksgroep TOR, 2003.

Elchardus M, De Groof S. Het maatschappelijk onbehagen van Vlaamse 75-jarigen. Tijdschrift voor Sociologie (verschijnt in 2005).

Titel: “Zolang ge maar gezond zijt en uwe man nog hebt”
Een empirische analyse van de welzijnservaring van 75-jarige Vlamingen
Auteurs: S. De Groof
M. Elchardus
Publicatiedatum: 01-04-2005
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie / Uitgave 2/2005
Print ISSN: 0167-9228
Elektronisch ISSN: 1875-6832
DOI: https://doi.org/10.1007/BF03074701

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 2/2005

Publicaties

Gecombineerde ondersteuning in Ontmoetingscentra voor mensen met dementie en hun mantelzorgers vergeleken met reguliere dagbehandeling

Zorgen om de zorg in verpleeghuizen: het verpleeghuis voorbij

Caroline Mozley, Caroline Sutcliffe et al. Towards Quality Care. Outcomes for Older People in Care Homes, Ashgate Publishing, Aldershot (UK): 2004, ISBN 0 7546 3172 9. 269 p, £ 45.

Britt-Marie Öberg, Anna-Liisa Närvänen, Elisabeth Näsman. Erik Olsson. Changing Worlds and the Ageing Subject. Dimensions in the Study of Ageing and Later Life. Serie; New Perspectives on Ageing and Later Life. Aldershot (UK): Ashgate, 2004, ISBN 0-7546-3272-5. 205p, £ 47.50.

De laatste fase van dementie bij een groep verpleeghuispatiënten: prevalentie en kenmerken