Top

Gepubliceerd in:

2022 | OriginalPaper | Hoofdstuk

14. Werken met het lichaam in psychotherapie

Auteur : Prof. dr. P. Luyten

Gepubliceerd in: Het lichaam en psychisch functioneren

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

In handleidingen van psychotherapeutische methoden moet je vaak met een vergrootglas op zoek naar passages over de rol van lichamelijkheid. In tegenstelling tot het lichaam zoals dat talig wordt ervaren en het biologische lichaam uit de geneeskunde en neurowetenschappen, heeft het geleefde en beleefde lichaam zeker geen centrale plaats in de psychologie en psychotherapie. Dat is merkwaardig, omdat de patiënt met zijn of haar lichaam voortdurend voor ons zit en mee-spreekt. In dit hoofdstuk ga ik eerst dieper in op rol van subjectief beleefde lichamelijkheid bij psychologische aandoeningen. Vervolgens focus ik op het belang van belichaamd of embodied mentaliseren, de capaciteit om te kunnen stilstaan bij en reflecteren over lichamelijke ervaringen en hun rol in ons psychisch functioneren. Ik ga ook in detail in op basisprincipes en -technieken die men kan inzetten om het belichaamde mentaliseren bij patiënten te vergroten en illustreer deze aan de hand van voorbeelden uit klinische praktijk.

vorige hoofdstuk Leefstijl – relevant voor lichaam én psyche

volgende hoofdstuk Geïntegreerd lichaamswerk vanuit ontwikkelingsdynamisch perspectief

Abbass, A. (2015). Reaching through resistance: Advanced psychotherapy techniques. Kansas City, MO: Seven Leaves Press.

Abbass, A., Kisely, S., & Kroenke, K. (2009). Short-term psychodynamic psychotherapy for somatic disorders. Psychotherapy and Psychosomatics, 78, 265–274.CrossRef

Bateman, A., & Fonagy, P. (2019). Handbook of mentalizing in mental health practice (2nd ed.). Washington, DC: American Psychiatric Press.

Caspi, A., Houts, R. M., Belsky, D. W., Goldman-Mellor, S. J., Harrington, H., Israel, S., et al. (2014). The p factor: One general psychopathology factor in the structure of psychiatric disorders? Clinical Psychological Science, 2, 119–137. https://doi.org/10.1177/2167702613497473.CrossRefPubMedPubMedCentral

Debbané, M., Salaminios, G., Luyten, P., Badoud, D., Armando, M., Solida Tozzi, A., et al. (2016). Attachment, neurobiology, and mentalizing along the psychosis continuum. Frontiers in Human Neuroscience, 10, 406. https://doi.org/10.3389/fnhum.2016.00406.

Ellis, B. J., Boyce, W. T., Belsky, J., Bakermans-Kranenburg, M. J., & Van IJzendoorn, M. H. (2011). Differential susceptibility to the environment: An evolutionary–neurodevelopmental theory. Development and Psychopathology, 23, 7–28. https://doi.org/10.1017/S0954579410000611.

Fonagy, P. (2008). A genuinely developmental theory of sexual enjoyment and its implications for psychoanalytic technique. Journal of the American Psychoanalytic Association, 56, 11–36.CrossRef

Frijda, N. H. (1986). The emotions. Cambridge: Cambridge University Press.

Jurist, E. L. (2005). Mentalized affectivity. Psychoanalytic Psychology, 22, 426–444. https://doi.org/10.1037/0736-9735.22.3.426.CrossRef

Kooiman, C., Spinhoven, P., Trijsburg, R., & Rooijmans, H. (1998). Perceived parental attitude, alexithymia and defense style in psychiatric outpatients. Psychotherapy and Psychosomatics, 67, 81–87.CrossRef

Krycka, K. C., & Ikemi, A. (2016). Focusing-oriented–experiential psychotherapy: From research to practice. In D. J. Cain, K. Keenan & S. Rubin (Eds.), Humanistic psychotherapies: Handbook of research and practice (2nd ed., pag. 251–282). Washington: American Psychological Association.

Lane, R. D., Quinlan, D. M., Schwartz, G. E., & Walker, P. A. (1990). The Levels of Emotional Awareness Scale: A cognitive-developmental measure of emotion. Journal of Personality Assessment, 55, 124–134.

Leighton, C., Botto, A., Silva, J. R., Jiménez, J. P., & Luyten, P. (2017). Vulnerability or sensitivity to the environment? Methodological issues, trends, and recommendations in gene-environment interactions research in human behavior. Frontiers in Psychiatry, 8, https://doi.org/10.3389/fpsyt.2017.00106.

Lumley, M. A. (2011). Beyond cognitive-behavioral therapy for fibromyalgia: Addressing stress by emotional exposure, processing, and resolution. Arthritis Research and Therapy, 13, 136.CrossRef

Lumley, M. A., Schubiner, H., Lockhart, N. A., Kidwell, K. M., Harte, S. E., Clauw, D. J., et al. (2017). Emotional awareness and expression therapy, cognitive behavioral therapy, and education for fibromyalgia: A cluster-randomized controlled trial. Pain, 158, 2354–2363. https://doi.org/10.1097/j.pain.0000000000001036.CrossRefPubMedPubMedCentral

Lupien, S. J., McEwen, B. S., Gunnar, M. R., & Heim, C. (2009). Effects of stress throughout the lifespan on the brain, behaviour and cognition. Nature Reviews. Neuroscience, 10, 434–445. https://doi.org/10.1038/nrn2639.CrossRefPubMed

Luyten, P. (2014). Persistente somatische klachten: Nieuwe inzichten vanuit de dialoog met de neurowetenschappen. Tijdschrift voor Psychoanalyse, 20, 266–276.

Luyten, P., & Fonagy, P. (2015). The neurobiology of mentalizing. Personality disorders: Theory, research and treatment, 6, 366–379.CrossRef

Luyten, P., & Fonagy, P. (2018). The stress-reward-mentalizing model of depression: An integrative developmental cascade approach to child and adolescent depressive disorder based on the Research Domain Criteria (RDoC) approach. Clinical Psychology Review, 64, 87–98. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2017.09.008.CrossRefPubMed

Luyten, P., & Fonagy, P. (2020). Psychodynamic psychotherapy for patients with functional somatic disorders and the road to recovery. American Journal of Psychotherapy, 73, 125–130. https://doi.org/10.1176/appi.psychotherapy.20200010.CrossRefPubMed

Luyten, P., Van Houdenhove, B., Lemma, A., Target, M., & Fonagy, P. (2012). An attachment and mentalization-based approach to functional somatic disorders. Psychoanalytic Psychotherapy, 26, 121–140.CrossRef

Luyten, P., Van Houdenhove, B., Lemma, A., Target, M., & Fonagy, P. (2013). Vulnerability for functional somatic disorders: A contemporary psychodynamic approach. Journal of Psychotherapy Integration, 23, 14–27.CrossRef

Luyten, P., Nijssens, L., Fonagy, P., & Mayes, L. C. (2017). Parental reflective functioning: Theory, research, and clinical applications. Psychoanalytic Study of the Child, 70, 174–199. https://doi.org/10.1080/00797308.2016.1277901.CrossRef

Luyten, P., De Meulemeester, C., & Fonagy, P. (2019). Psychodynamic therapy in patients with somatic symptom disorder. In D. Kealy & J. S. Ogrodniczuk (Eds.), Contemporary psychodynamic psychotherapy: Evolving clinical practice (pp. 191–206). Philadelphia, PA: Academic Press.

Luyten, P., Campbell, C., Allison, E., & Fonagy, P. (2020). The mentalizing approach to psychopathology: State of the art and future directions. Annual Review of Clinical Psychology, 16, 297–325. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-071919-015355.CrossRefPubMed

McEwen, B. S. (2007). Physiology and neurobiology of stress and adaptation: Central role of the brain. Physiological Reviews, 87, 873–904. https://doi.org/10.1152/physrev.00041.2006.CrossRefPubMed

Rasting, M., Brosig, B., & Beutel, M. E. (2005). Alexithymic characteristics and patient-therapist interaction: A video analysis of facial affect display. Psychopathology, 38, 105–111.CrossRef

Sifneos, P. E. (1972). Is dynamic psychotherapy contraindicated for a large number of patients with psychosomatic diseases? Psychotherapy and Psychosomatics, 21, 133–136.CrossRef

Skårderud, F., & Fonagy, P. (2012). Eating disorders. In A. Bateman & P. Fonagy (Eds.), Mentalizing in mental health practice (pp. 347–383). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Taylor, G. J., & Bagby, R. M. (2013). Psychoanalysis and empirical research: The example of alexithymia. Journal of the American Psychoanalytic Association, 61, 99–133. https://doi.org/10.1177/0003065112474066.CrossRefPubMed

Zeegers, M. A. J., Colonnesi, C., Stams, G. J. M., & Meins, E. (2017). Mind matters: A meta-analysis on parental mentalization and sensitivity as predictors of infant-parent attachment. Psychological Bulletin, 143, 1245–1272. https://doi.org/10.1037/bul0000114.CrossRefPubMed

Titel: Werken met het lichaam in psychotherapie
Auteur: Prof. dr. P. Luyten
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Het lichaam en psychisch functioneren
Print ISBN: 978-90-368-2682-2

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2683-9

Copyright: 2022
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2683-9_14

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen