Top

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen

Gepubliceerd in:

01-01-2015 | Wetenschappelijke artikelen

Wat is vitaliteit en hoe is het te meten?

Kerndimensies van vitaliteit en de Nederlandse Vitaliteitsmeter

Auteurs: Dr. J.E. Strijk, G.C.W. Wendel-Vos, H.S.J. Picavet, H. Hofstetter, V.H. Hildebrandt

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 1/2015

Samenvatting

Achtergrond

Beleidmakers, professionals en onderzoekers spreken steeds vaker over vitaliteit als een aan gezondheid gerelateerd begrip. Er bestaan verschillende omschrijvingen van vitaliteit en een geschikt instrument om vitaliteit te meten ontbreekt. Om het beeld over vitaliteit aan te scherpen is gewerkt aan een eenduidige omschrijving en een bijbehorend meetinstrument (de Vita-16) ontwikkeld.

Methode

Vitaliteit is omschreven op basis van (wetenschappelijke) literatuur en de kennis en ervaring van experts. De ontwikkeling van een meetinstrument (de Vita-16) bestond uit vier stappen: na het samenstellen van een ‘pool’ items op basis van literatuur (stap 1) zijn de items gereduceerd na een Delphi studie onder beleidmakers, professionals en onderzoekers (stap 2) en samengevoegd tot één vragenlijst. Deze is in een pilotstudie (stap 3) getest op kenmerken zoals begrijpelijkheid en plafondeffect. De conceptvragenlijst is afgenomen bij 1300 volwassen Nederlanders voor reductie van items, en testen van de structurele en construct validiteit (stap 4: validatiestudie).

Resultaten

In het begrip ‘vitaliteit’ zijn drie kerndimensies te onderscheiden: ‘Energie’, ‘Motivatie’ en ‘Veerkracht’. Energie wordt gekenmerkt door zich energiek voelen, motivatie door doelen stellen in het leven en moeite doen om deze te behalen, en veerkracht door het vermogen om met de dagelijkse problemen en uitdagingen van het leven om te gaan. Het resultaat van stap 1 was een pool van 151 items, waaruit overlappende items (n=38) en items die determinanten van vitaliteit meten (n=59) werden verwijderd. De resterende 54-itemslijst werd in de Delphi ronde gereduceerd tot 33 items. In de validatiestudie bleef een 16-item vragenmodule (de Vita-16) over die de drie kerndimensies van vitaliteit meet en die betrouwbaar (α:0,89-0,95) bleek en (afhankelijk van het criterium) een redelijk tot goede validiteit vertoonde.

Conclusie

Het begrip vitaliteit is te omschrijven met drie kerndimensies die valide meetbaar zijn in de volwassen bevolking met een 16-item vragenmodule (de Vita-16).

vorige artikel Kwaliteit en patiëntervaringen van eerstelijns ketenzorg hart- en vaatziekten in de regio Maastricht-Heuvelland tussen 2010-2012

Het doel van de digitale Delphi studie was om consensus te verkrijgen over welke items het meest relevant zijn voor het meten van vitaliteit. Er werden vier regels gevolgd om consensus te bereiken over de belangrijkste indicatoren per dimensie. Hierbij is het aantal keer dat een item ‘behoorlijk’ (score 4) of ‘heel erg relevant’ gescoord is (score 5) bij elkaar opgeteld en verrekend tot een percentage. Op basis van deze percentages zijn de volgende consensusregels opgesteld:

Als minder dan 50% van de Delphi experts een indicator als relevant scoren, dan wordt deze niet geïncludeerd.

Als 70% of meer een indicator als relevant scoort dan is er consensus over de relevantie van deze indicator en wordt daarom geïncludeerd in de validatiestudie.

Als 50 tot en met 69% van de deelnemers een indicator als relevant scoren is er geen duidelijke consensus (Borderline).

Voor alle borderline gescoorde items (50-69%) wordt de uitkomst van prioritering bekeken. Hierbij is aan de respondenten gevraagd of zij per dimensie uit de lijst met items een top 5 van meest belangrijke items kunnen aangegeven. Stel een indicator is borderline relevant (50-69%) dan kan besloten worden deze toch te includeren als deze wel hoog geprioriteerd is (dat wil zeggen: in de top 5 staat).

Een plafondeffect is tegen gegaan door aanpassing van de antwoordcategorieën van: 1=nooit, 2=bijna nooit, 3=af en toe, 4=regelmatig, 5=meestal en 6=altijd, naar: 1=zelden, 2=soms, 3=af en toe, 4=regelmatig, 5=meestal, 6=bijna altijd en 7=altijd

Dit werd alleen gemeten bij werkende respondenten (n=1213).

Koelen M, Wagemakers A, Verkooijen K et al. Passie voor Gezondheid! Tijdschr Gezondheidswet 2013;91:12–9.CrossRef

Oostrom SH van, Picavet HSJ, Gelder BM van et al. Het vóórkomen van multimorbiditeit en comorbiditeit in de Nederlandse bevolking. Analyses van de LINH. Ned Tijdschr Geneeskd 2011;155:A319–3.

Smith R. The end of disease and the beginning of health. BMJ Group Blogs 2008.

Larson JS. The conceptualization of health. Med Care Res Rev 999;56;123–36.

Huber M, Knottnerus JA, Green L et al. How should we define health? BMJ 2011;26:34–3.

Strijk JE. The (cost-)effectiveness of a lifestyle intervention in order to improve older workers' vitality. The Vital@Work study. Proefschrift, Amsterdam: Vrije Universiteit, 2012

Westendorp RGJ, Mulder B, van der Does AJW, van der Ouderaa FJG. When vitality meets longevity. In: Wellbeing in later life: A complete reference guide. New York: John Wiley & Sons 2014.

Schaufeli WB, Bakker AB. Bevlogenheid: een begrip gemeten. Gedrag en Organisatie 2004;17:90–112.

Ware JE. Jr, Sherbourne CD. The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Medl Care 1992;30:473–83.CrossRef

10.

Zee KI van der, Sandermann R. Het meten van de algemene gezondheidstoestand met de RAND-36: een handleiding. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen, 1993.

11.

Ryan RM, Frederick C. On energy, personality, and health: subjective vitality as a dynamic reflection of well-being. J Personal 1997;65:529–65.CrossRef

12.

Vet HCW de, Terwee CB, Mokkink LB, Knol DL. Measurement in medicine. Cambridge: Cambridge University Press; 2011.CrossRef

13.

Mokkink LB, Terwee CB, Patrick DL et al. The COSMIN study reached international consensus on taxonomy, terminology, and definitions of measurement properties for health-related patient-reported outcomes. J Clin Epidem 2010;63:737–45.CrossRef

14.

Koopmans L, Bernaards CM, Hildebrandt VH, Vet HCW de, Beek AJ van der. Construct Validity of the Individual Work Performance Questionnaire.J Occup Environ Med 2014;56:331–7.PubMedCrossRef

15.

Strijk JE, Proper KI, Beek AJ van der, Mechelen W van. The Vital@Work Study. The systematic development of a lifestyle intervention to improve older workers' vitality and the design of a randomised controlled trial evaluating this intervention. BMC Public Health2009;9:40–8.CrossRef

16.

Vuuren T van. Vitaliteitsmanagement: je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden! Oratierede. Heerlen: Open Universiteit, 2011.

17.

Deci EL, Ryan RM. Intrinsic motivation and self-determination in human behaviour. New York: Springer; 1985CrossRef

18.

Ryan RM, Deci EL. Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions. Contemp Educ Psychol 2000;25:54–67.PubMedCrossRef

19.

Ryan RM, Deci EL. Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. Am Psychol 2000;55:68–78.PubMedCrossRef

20.

Deci EL, Ryan RM. Handbook of Self-determination Research. Rochester: Rochester University Press, 2002

21.

Maslow AH. A theory of human motivation. Psychological Review 1943;50:370–396.CrossRef

22.

Alderfelder CP. An empirical test of a new theory of human needs. Organ Behav Human Perform 1969;4:14–2.

23.

Dyer JG, Minton McGuinness T. Resilience: analysis of the concept. Arch Psychiatr Nursing 1996;5:276–82.CrossRef

24.

Lyubomirsky S. The how of happiness: A practical guide to getting the life you want. London: Sphere, 2007.

25.

Windle G. What is resilience? A review and concept analysis. Rev Clin Geront 2011;21:152–69.CrossRef

26.

DiCorcia JA, Tronick E. Quotidian resilience: exploring mechanisms that drive resilience from a perspective of everyday stress and coping. Neurosci Biobehav Rev2011;35:1593–1602.CrossRef

27.

Eijk JM van, Bouter LM. Construct- en criteriumvaliditeit. Huisarts Wet 1995;38:1–0.

28.

RAND Health: 36-Item Short Form Survey from the RAND Medical Outcomes Study. Bezocht 22 augustus 2013. http://www.rand.org.

29.

Penninx BW, Guralnik JM, Bandeen-Roche K et al. The protective effect of emotional vitality on adverse health outcomes in disabled older women. J Am Geriatr Soc 2000;48:1359–66.PubMed

30.

Ryan RM, Bernstein JH. Character strengths and virtues: A handbook and classification. New York: Oxford University Press, 2004.

31.

Smith SJ, Lloyd RJ. Promoting vitality in health and physical education. Qual Health Res 2006;16:249–67.PubMedCrossRef

32.

Barbic SP, Bartlett SJ, Mayo NE. Emotional vitality: concept of importance for rehabilitation. Arch Phys Med Rehabilit 2013;94:1547–54.CrossRef

33.

Stam MJ. Vitaliteit is te meten. Movemens 2006(sept)8–20.

34.

Kubzansky LD, Thurston RC. Emotional vitality and incident coronary heart disease: Benefits of healthy psychological functioning. Arch Gen Psychiatry 2007;64:1393–1401.PubMedCrossRef

35.

Wijlhuizen E. Vitaliteitmanagement en de rol van de preventiemedewerker. Preventie 2007(sept)12–3.

36.

Medical Delta, programma vitaliteit. Grijs in niet zwart wit. Ambities van 55+. Leiden: Leyden Academy on Vitality and Ageing / Trendbox 2013(mei)19–24.

Titel: Wat is vitaliteit en hoe is het te meten?
Kerndimensies van vitaliteit en de Nederlandse Vitaliteitsmeter
Auteurs: Dr. J.E. Strijk
G.C.W. Wendel-Vos
H.S.J. Picavet
H. Hofstetter
V.H. Hildebrandt
Publicatiedatum: 01-01-2015
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 1/2015
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI: https://doi.org/10.1007/s12508-015-0013-y

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Achtergrond

Methode

Resultaten

Conclusie

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2015

Integraliteit van gezondheidsbeleid: kernelementen met een illustratie uit lokale beleidsnota’s

Do we have adequate provision of information on long-term care?

Bruikbaarheid van gegevens van verzekeraars bij het monitoren van de langdurige zorg

Systeemaanpak van overgewicht bij kinderen in de eerste lijn

Over Edgar en de informatiepositie van gemeenten

ParkinsonNet – een voorbeeld voor het gebruik van Vektis-gegevens