Voetklachten

Voorwerk

1. Inleiding

Samenvatting

In de inleiding van dit boek worden de meest relevante anatomische structuren van de enkel en de voet beschreven. Nadruk is gelegd op die structuren die van belang zijn voor het begrijpen van de meest voorkomende orthopedische aandoeningen.

Koos van Nugteren

2. Klompvoet (pes equinovarus)

Samenvatting

Na de geboorte van een meisje viel het de ouders en consultatiebureauarts op dat een voetje een afwijkende stand vertoonde. De kinderfysiotherapeut die werd geraadpleegd vermoedde een klompvoet en stuurde de ouders en baby door naar de kinderorthopeed die de diagnose bevestigde. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, conservatieve behandeling en operatieve mogelijkheden.

Jacintha Theeuwes

3. Metatarsus adductus

Samenvatting

Als een meisje van ruim anderhalf jaar gaat lopen, valt het de ouders op dat de voorvoeten naar binnen gericht staan. Zij maken zich zorgen hierover en raadplegen de kinderfysiotherapeut. Deze constateert een metatarsus adductus. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, behandeling en een follow-up van twee jaar. Verder wordt duidelijk gemaakt wanneer wel en wanneer niet behandeld moet worden. Ten slotte beschrijft het hoofdstuk de metatarsus primus varus, een aandoening die lijkt op de metatarsus adductus en hoe deze aandoeningen van elkaar kunnen worden gedifferentieerd.

Ingrid Vrenken

4. Tenenlopen

Samenvatting

Veel peuters en kleuters zijn zogeheten tenenlopers. Dit hoofdstuk beschrijft een meisje van zes jaar dat al vanaf haar eerste stapjes op de tenen loopt. Op het moment van aanmelding bij de kinderfysiotherapeut, kan zij niet meer rechtop staan op platte voeten. Het hoofdstuk beschrijft de casus van dit meisje, de oorzaken van tenenlopen en de behandeling.

Ingrid Vrenken

5. Ziekte van Sever

Samenvatting

Een elfjarige jongen heeft zo veel hielpijn dat hij soms op zijn tenen moet lopen, zodat hij niet op de hielen hoeft te staan. Op deze leeftijd moet men dan altijd rekening houden met een overbelasting van de groeischijven in het bot. In geval van de hiel wordt dit probleem ‘de ziekte van Sever’ genoemd. De casus betreft een kind dat hiervoor bij de orthopeed komt. Het hoofdstuk behandelt tevens de therapeutische mogelijkheden en de follow-up.

Melanie Vandenberghe

6. Ziekte van Köhler I

Samenvatting

Een vijfjarige jongen bezoekt de afdeling Orthopedie wegens een mankend looppatroon. Het probleem lijkt van de rechtervoet te komen. Na klinisch onderzoek en het maken van een röntgenfoto blijkt sprake te zijn van de ziekte van Köhler I, ofwel een avasculaire necrose van het os naviculare. Het hoofdstuk beschrijft de casus, diagnostiek, behandeling en de follow-up. Daarna wordt enige achtergrondinformatie over de aandoening gegeven.

Melanie Vandenberghe

7. Ziekte van Freiberg (ziekte van Köhler II)

Samenvatting

Een veertienjarige jongen krijgt pijn onder de voorzijde van zijn voet. Als sporten een probleem wordt, raadpleegt hij de fysiotherapeut. Er blijkt sprake te zijn van een epifysitis van een van de kopjes van de ossa metatarsalia. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, het onderzoek en de behandeling, zowel conservatief als operatief. In de bespreking van de casus wordt aandacht besteed aan de mogelijke oorzaken van de aandoening.

Koos van Nugteren

8. Pes planus bij kinderen

Samenvatting

Een driejarig meisje met forse platvoeten wordt eerst behandeld door de kinderorthopeed en later door de kinderfysiotherapeut. Het hoofdstuk beschrijft de casus en de behandeling in dit specifieke geval. In de bespreking wordt uitgelegd wanneer kinderen met platvoeten behandeling nodig hebben en wanneer dit niet nodig is. Platvoeten komen namelijk veel voor bij jonge kinderen en vaak is er geen reden tot zorg.

Ingrid Vrenken

9. Verworven pes planovalgus ten gevolge van een acute tibialisposteriorruptuur, conservatief behandeld

Samenvatting

Tijdens een sprintje voelde een 47-jarige vrouw een pijnscheut in haar enkel. Ondanks langdurige en intensieve fysiotherapie werd de situatie er niet beter op. Geleidelijk ontstond er een platvoet. De casus beschrijft het beeld van een verworven platvoet ten gevolge van een ruptuur van de pees van de m. tibialis posterior. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, verloop van de aandoening en de behandeling. In de bespreking wordt duidelijk dat een goede functie van de m. tibialis posterior essentieel is voor het handhaven van het lengtegewelf van de voet.

Koos van Nugteren

10. Verworven pes planovalgus ten gevolge van een ibialisposteriorruptuur, operatief behandeld

Samenvatting

Geleidelijk ontstond pijn aan de mediale zijde van de enkel bij een 35-jarige hardloopster. Na verloop van tijd begint de voet door te zakken en lijkt er een platvoet te ontstaan. Uiteindelijk blijkt sprake te zijn van een tibialisposteriorruptuur die een pes planovalgus heeft veroorzaakt. De patiënt wordt geopereerd. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, beeldvormend onderzoek en de behandeling. Verschillende chirurgische ingrepen zijn nodig om de situatie weer voldoende te normaliseren.

Melanie Vandenberghe

11. Pes cavus (holvoet)

Samenvatting

Een 65-jarige man, een fervent wandelaar, kreeg pijn aan beide voeten. Hij had zijn hele leven al moeilijke voeten gehad en droeg daarvoor steunzolen. Uiteindelijk blijkt sprake te zijn van een holvoet die veroorzaakt wordt vanuit het os metatarsale I. Het gevolg is dat de voetgewrichten niet optimaal worden belast. Het probleem blijkt eenvoudig op te lossen door schoenaanpassing en/of een bijzonder type inlay in de schoen. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, behandeling en de follow-up. Ten slotte wordt meer achtergrondinformatie gegeven over twee typen holvoeten en hoe deze te herkennen en te behandelen.

Koos van Nugteren

12. Pes cavus door een varusstand van de calcaneus

Samenvatting

Een 24-jarige judoka had regelmatig last van het verzwikken van haar rechterenkel tijdens judo. Verder kreeg zij ook pijn aan de buitenzijde van haar rechterknie tijdens het hardlopen. De oorzaak van beide problemen is een standsafwijking van de rechtervoet. Er is sprake van een holvoet door een gefixeerde varusstand van de calcaneus. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, onderzoek waaronder de Coleman block-test en de behandeling.

Patty Joldersma

13. Enkeldistorsie

Samenvatting

Tijdens een bosloop verzwikt een zeventienjarige vrouw haar enkel als zij onverwacht op een boomstronk stapt. Een enkeldistorsie komt veel voor bij sporters. Het hoofdstuk beschrijft de verschillende gradaties van een enkeldistorsie, de symptomen die daarbij horen, de vele complicaties die kunnen optreden en de therapie.

Koos van Nugteren

14. Artrodese wegens tibiotalaire artrose

Samenvatting

Een 57-jarige man heeft al meer dan tien jaar toenemende last van zijn enkel. Het verhaal van de patiënt en het klinisch onderzoek wijzen op een enkelartrose. Röntgenfoto’s en MRI-opnamen bevestigen de diagnose. Aangezien conservatief beleid onvoldoende resultaat heeft opgeleverd, wordt de patiënt geopereerd. In dit geval wordt gekozen voor een fusie van het tibiotalaire gewricht. In de bespreking worden de voor- en nadelen besproken van een fusie en die van een enkelprothese.

Melanie Vandenberghe

15. Een enkelprothese wegens posttraumatische artrose van het enkelgewricht

Samenvatting

Door een ongeval ontstond een gecompliceerde enkelfractuur bij een nu 78-jarige vrouw. Na behandeling blijft sprake van aanhoudende pijn rond de enkel. Moet de enkel worden vastgezet (artrodese) of is er implantatie van een enkelprothese mogelijk? Dit hoofdstuk beschrijft wat voor typen enkelprothesen er bestaan, of men ermee kan sporten en welke complicaties kunnen optreden tijdens en na de operatie. Ten slotte wordt een implantatie van een enkelprothese vergeleken met een artrodesebehandeling.

Yvonne Kerkhoff, Jan Willem K. Louwerens

16. Contusie van het vetkussen van de hiel

Samenvatting

Bij het neerkomen na een sprong van een hek kwam een 21-jarige jongen ongelukkig met zijn hiel op het asfalt terecht. Direct ontstond hevige pijn. Hij kon zijn hiel niet meer belasten. Na twee weken heeft hij nog steeds last en bezoekt hij de fysiotherapeut. De pijn blijkt afkomstig van het vetkussen dat zich onder de calcaneus bevindt. Het hoofdstuk beschrijft de casus, de diagnostiek en de behandeling. In de bespreking wordt de differentiaaldiagnostiek opgesomd. Hielpijn blijkt vele oorzaken te kunnen hebben.

Koos van Nugteren

17. Hielpijn

Samenvatting

Een 59-jarige vrouw was gewend om twee keer per week in het bos te hardlopen. Toen zij besloot om te gaan lopen op de verharde weg, ontstond al snel hielpijn. Dit hoofdstuk beschrijft vele oorzaken van hielpijn, de symptomen ervan en de betekenis van een hielspoor voor het al of niet ontstaan van hielpijn. In bijna alle gevallen is de therapie gericht op het voorkomen van piekbelasting op de hiel tijdens hardlopen. Er worden verschillende mogelijkheden besproken om door verandering van de looptechniek de belasting op de hiel te verminderen.

Koos van Nugteren

18. Haglundse exostose

Samenvatting

Een 42-jarige vrouw heeft al heel lang pijn aan de achterkant van beide hielen. Om de pijn draaglijk te houden, loopt zij al enige tijd op slippers en sandalen. Bij inspectie van de voet is een knobbel zichtbaar. Verder onderzoek maakt duidelijk dat sprake is van een Haglundse exostose. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, beeldvormend onderzoek en de behandeling. In de bespreking wordt achtergrondinformatie gegeven over deze aandoening.

Melanie Vandenberghe

19. Posterieur enkelimpingement

Samenvatting

Een 22-jarige voetballer krijgt steeds pijn aan de achterzijde van zijn linkervoet als hij met deze voet een bal trapt. De locatie van de pijn, evenals het mechanisme waarbij de pijn optreedt, doen vermoeden dat sprake is van posterieur enkelimpingement (posterieur tibiotalair compressiesyndroom). MRI bevestigt de diagnose. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, bevindingen bij onderzoek, beeldvorming en de behandeling. In de bespreking van de casus staat beschreven wat de oorzaken kunnen zijn van een posterieur enkelimpingement.

Melanie Vandenberghe

20. Tarsaletunnelsyndroom

Samenvatting

Een 40-jarige man had al meer dan een jaar regelmatig pijn aan de mediale zijde van de rechterhiel. De pijn was geleidelijk ontstaan nadat hij een keer een misstap had gemaakt tijdens het joggen. Omdat bij hem ook sprake was van branderige pijn en tintelingen vermoedde men een compressie van een zenuw. Dit hoofdstuk beschrijft het tarsaletunnelsyndroom, een aandoening die ook wel de joggersvoet wordt genoemd. Behandeld worden onder andere: de anatomie, predisponerende factoren, de oorzaak van de aandoening, diagnostiek en de therapie.

Patty Joldersma, Koos van Nugteren

21. Plantairflexie-distorsie van de voorvoet

Samenvatting

Een veertienjarige jongen verzwikt zijn voet in plantairflexierichting. Het veroorzaakt pijn en zwelling op de voetrug. Onderzoek toont een distorsie van het metatarsofalangeale I-gewricht. Ook de extensorpees van de grote teen is aangedaan. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, functieonderzoek, de behandeling en de follow-up.

Koos van Nugteren

22. Avulsiefractuur van de basis van het os metatarsale V

Samenvatting

Tijdens het spelen met haar kinderen viel een 36-jarige vrouw. Ze heeft een pijnlijke linkervoet en bezoekt de spoedeisende hulp. Ze kan de voet niet belasten. Het klinisch onderzoek suggereert een fractuur. Dit blijkt inderdaad het geval. Er is sprake van een avulsiefractuur van de basis van het os metatarsale V. Het hoofdstuk beschrijft de casus, klinisch onderzoek, het beeldvormend onderzoek en de behandeling. In de bespreking van dit letsel wordt onderscheid gemaakt tussen drie voorkeurslocaties, en wat de consequentie van iedere locatie is met betrekking tot de prognose en behandeling.

Melanie Vandenberghe

23. Stressfracturen van de voet

Samenvatting

Een 30-jarige man krijgt pijn aan zijn voet na een hardloopwedstrijd van 100 km. Omdat rust onvoldoende helpt en de voet gezwollen is, wordt hij verwezen naar de afdeling Orthopedie van het plaatselijk ziekenhuis. Palpatie provoceert herkenbare pijn op drie ossa metatarsalia. Bij dit klinisch beeld moet men denken aan een stressfractuur. Het hoofdstuk beschrijft eerst de casus, symptomatologie en behandeling van de stressfractuur van het os metatarsale II. Daarna volgt een uitgebreide bespreking over vele andere stressfracturen die kunnen optreden bij hardlopers. Besproken worden onder andere de symptomen, beeldvorming, behandeling en de preventie hiervan.

Melanie Vandenberghe

24. Metatarsalgie

Samenvatting

Tijdens wandelingen krijgt een 60-jarige man steeds vaker last onder zijn voorvoeten. Eerst heeft hij het gevoel dat zijn sokken dubbel zitten en later ontstaat ook pijn. Dit type metatarsalgie komt veel voor. Een dun en/of verplaatst vetkussen onder de kopjes van de metatarsalia verhoogt de kans op dit type klachten. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, functieonderzoek en aanvullende tests, en de behandeling. In de bespreking wordt uitgebreid ingegaan op de oorzaken en behandelmogelijkheden.

Koos van Nugteren

25. Morton neurinoom

Samenvatting

Een 53-jarige man voelt tijdens wandelingen steeds vaker een schietende pijn rond zijn vierde teen. Onderzoek op de afdeling Orthopedie wijst op een neurologisch probleem; een Morton neurinoom. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, onderzoek met toegevoegde tests, en de behandeling. In de bespreking van de casus wordt dieper ingegaan op deze vorm van pathologie.

Melanie Vandenberghe

26. Hallux valgus

Samenvatting

Een 46-jarige vrouw heeft al jaren pijn aan de binnenzijde van haar grote tenen. Er is tevens sprake van een standsafwijking en een knobbel. Rechts is ter plaatse van de knobbel een wond ontstaan. Ze draagt daarom slippers. Het betreft een hallux valgus die zo veel problemen veroorzaakt dat uiteindelijk besloten wordt om de stand van de rechterteen chirurgisch te corrigeren. Het hoofdstuk beschrijft de casus, bevindingen bij het onderzoek, beeldvorming en de behandeling. De bespreking gaat dieper in op de oorzaken, conservatief beleid, operatieve mogelijkheden en de complicaties die door een chirurgische correctie kunnen optreden.

Melanie Vandenberghe

27. Tailor’s bunion (bunionette)

Samenvatting

Een 36-jarige man heeft al jaren last van pijn en irritatie aan de laterale zijde van de voet, dichtbij de kleine teen. Na een lange wandeling met bergschoenen is nu ook een wond ontstaan. Klinisch onderzoek en een röntgenfoto tonen aan dat sprake is van een zogeheten tailor’s bunion, een aandoening die vroeger veel bij kleermakers voorkwam. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, beeldvorming en behandeling.

Melanie Vandenberghe

28. Traumatische artritis van het metatarsofalangeale I-gewricht en een fractuur van het mediale os sesamoideum

Samenvatting

Een vijftienjarige jongen raakt tijdens een voetbalwedstrijd met zijn voet de doelpaal. De pijn is dusdanig dat hij de tweede helft van de wedstrijd niet meer kan spelen. Na drie dagen wordt de voet onderzocht en constateert de fysiotherapeut een traumatische artritis van het metatarsofalangeale I-gewricht. Maanden later blijkt dat er ook sprake is van een fractuur van een sesambeentje. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, onderzoek, beeldvorming en de behandeling. In de bespreking wordt dieper ingegaan op de functie, anatomie en pathologie van de sesambeentjes in de voet.

Koos van Nugteren

29. Jicht

Samenvatting

Een 60-jarige sportieve man krijgt spontaan hevige pijn in zijn grote teen. Dit gebeurt een week voordat hij een meerdaagse wandeltocht zou gaan lopen. Een fysiotherapeut constateert dat sprake moet zijn van een jichtaanval. Uiteindelijk weet hij de wandeltocht uit te lopen. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen en behandeling. De bespreking van de casus gaat dieper in op de aandoeningen ‘jicht’ en ‘pseudojicht’.

Koos van Nugteren

30. Hallux rigidus

Samenvatting

Een 63-jarige man bezoekt de afdeling Orthopedie met pijn aan de mediale zijde van beide voorvoeten; de linkervoet is pijnlijker dan de rechtervoet. Het functieonderzoek wijst uit dat sprake is van een hallux rigidus. Het hoofdstuk beschrijft de casus, symptomen, klinisch onderzoek, beeldvormend onderzoek en de behandeling. De bespreking gaat dieper in op deze aandoening en beschrijft de conservatieve en operatieve behandelmogelijkheden.

Melanie Vandenberghe

Nawerk