Voeten en reuma

Auteurs: Margreet van Putten, Elleke Huijbrechts

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Inhoudsopgave

Over dit boek

In dit boek krijg je antwoord op de vraag wat reuma is en welke complicaties zich (kunnen) voordoen aan de voeten. De voet staat centraal: zowel huid- en nagelproblemen, als afwijkingen in voetvorm en voetfunctie, vaat- en neurologische problemen en de preventie daarvan worden besproken. In heldere bewoordingen worden de consequenties van verschillende vormen van reuma, voetproblemen en mogelijke therapieën behandeld. Ook wat goede schoenen zijn voor reumapatiënten wordt uitvoerig belicht.
In Voeten en reuma leer je welke voetklachten bij mensen met een reumatische aandoening kunnen voorkomen, hoe een voetonderzoek moet worden uitgevoerd en wat de rol is van de medisch pedicure en podotherapeut. Voor andere (para)medici (in opleiding) geeft dit boek ook nuttige tips en is kennisverrijkend. Het boek Voeten en reuma staat boordevol praktische tips en er is een handig trefwoordenregister.
Gezien de verhelderende informatie, met waar nodig verklarende tekst, is het zeer toegankelijk voor de geïnteresseerde reumapatiënt zelf.
Margreet van Putten is arts (n.p.) en ervaren docent/spreker/auteur als het gaat om voeten en behandelen van voetklachten. Elleke Huijbrechts (Msc) is podotherapeut en docent/onderzoeker op het gebied van reuma en voetzorg.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Reumatische aandoeningen

Samenvatting

Miljoenen Nederlanders leven met de pijnlijke gevolgen van een reumatische aandoening. In dit eerste hoofdstuk wordt een algemeen overzicht gegeven van reumatische aandoeningen, wat de stand van de wetenschap is over reumatische aandoeningen en welke voetproblemen dit met zich meebrengt.

Margreet van Putten

2. Ontstekingsreuma

Samenvatting

De grootste groep van reumatische aandoeningen waarbij voetklachten veel voorkomen, zijn de ziektebeelden die gepaard gaan met ontstekingen. Er zijn veel meer ziektebeelden dan alleen reumatoïde artritis, maar deze aandoening komt wel het meest voor. In dit hoofdstuk bespreken we de meest voorkomende vormen van ontstekingsreuma in relatie tot het werk van de reumaverpleegkundige, (medisch) pedicure en podotherapeut.

Margreet van Putten

3. Wekedelenreuma

Samenvatting

Wekedelenreuma zijn reumatische aandoeningen die veel pijn geven in bindweefsel, spieren en pezen. Het komt voor bij ongeveer twee op de honderd volwassenen. Het meest bekende ziektebeeld is fibromyalgie, maar er zijn meer reumatische aandoeningen van de weke delen. In dit hoofdstuk gaan we daar nader op in. Het is lang niet altijd gemakkelijk om een goede diagnose te stellen, omdat objectiveerbare symptomen ontbreken bij wekedelenreuma. Patiënten hebben wel veel klachten van dit soort aandoeningen. Voetzorgprofessionals krijgen ongetwijfeld regelmatig te maken met mensen die een bepaalde vorm van wekedelenreuma hebben. Om inzicht te krijgen in de problematiek, gaan we in op de hierna genoemde aandoeningen. Er zijn, uiteraard, veel meer wekedelenaandoeningen, maar de volgende komen het vaakst voor: fibromyalgie; polymyalgia rheumatica of ‘spierreuma’; dermatomyositis en juveniele dermatomyositis; lagerugpijn of ‘spit’; ziekte van Ledderhose; tendinitis of peesschedeontsteking; bursitis of slijmbeursontsteking.

Margreet van Putten

4. Artrose

Samenvatting

Artrosis deformans of artrose is een veelvoorkomende aandoening en bovendien een complicatie van met name ontstekingsreuma. De discussie of artrose nu wel of geen reumatische aandoening is, wordt veel gevoerd. Gezien de vele schade door bepaalde reumatische aandoeningen aan gewrichten, staan we in dit boek en in dit hoofdstuk wél uitgebreid stil bij artrose.

Margreet van Putten

5. Reuma maar dan anders…

Samenvatting

In dit hoofdstuk bespreken we enkele reumatische ziektebeelden die wel belangrijk zijn voor de voetzorgprofessionals, maar niet in H. 1 t/m 4 uitgebreid aan de orde zijn gekomen. Het gaat om de volgende ziektebeelden: acuut reuma, jicht, pseudojicht, osteoporose en reactieve artritis.

Margreet van Putten

6. Huid- en nagelafwijkingen

Samenvatting

Huid- en nagelafwijkingen komen bij reumatische aandoeningen veel voor. De meest voorkomende huidafwijkingen zijn overmatige eeltvorming en likdoorns. Beide ontstaan als gevolg van druk en wrijving op de huid. Een pedicure kan deze symptomatisch behandelen, maar om herhaling te voorkomen is het essentieel de oorzaak aan te pakken. Naast overmatige eeltvorming en likdoorns kan iemand met een reumatische aandoening ook andere huid- en nagelafwijkingen hebben. In dit hoofdstuk beschrijven we huid- en nagelafwijkingen per reumatische aandoening. Wanneer specifieke adviezen of behandeling in de zorg voor de voeten nodig is, hebben we dat beschreven.

Elleke Huijbrechts

7. Voetproblemen bij reumatische aandoeningen

Samenvatting

Hoewel de handen vaak de eerste tekenen laten zien van een reumatische aandoening, komen voetafwijkingen misschien nog wel vaker voor. In dit hoofdstuk lichten we veelvoorkomende voetproblemen bij reumatische aandoeningen toe. Eerst beschrijven we welke afwijkingen allemaal bestaan, om vervolgens in de overige paragrafen per reumatische aandoening toe te lichten. Aan het einde van dit hoofdstuk verduidelijken we met behulp van casuïstiek een aantal voetproblemen.

Elleke Huijbrechts

8. Onderzoek van de reumatische voet

Samenvatting

Om de voeten van mensen met een reumatische aandoening te behandelen of te verzorgen, is het nodig om eventuele aanwezige afwijkingen te kennen. Juist bij mensen met een reumatische aandoening is het van belang om bij het eerste bezoek een uitgebreid vraaggesprek te houden. Hiermee kan de behandelaar zich zo goed mogelijk voorbereiden op alles wat bij de reumatische aandoening speelt. In dit hoofdstuk lichten we het onderzoek van de voeten van iemand met een reumatische aandoening toe. Afhankelijk van de discipline zal de doelstelling van het voetonderzoek verschillen en zal ook het onderzoek beknopter of uitgebreider zijn. In dit hoofdstuk beschrijven we de meest uitgebreide vorm van het voetonderzoek. Bijlage 1 bevat twee onderzoekformulieren die gebruikt kunnen worden. In bijlage 2 zijn protocollen terug te vinden van de aanvullende testen. Bij het onderzoek van de reumavoet gaat het om het vaststellen van datgene wat relevant is om een juist behandelplan op te maken. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om een diagnose te stellen van de onderliggende aandoening. Dat ligt, uiteraard, in de handen van de behandelende arts(en).

Elleke Huijbrechts

9. Van confectieschoen tot orthopedisch schoeisel

Samenvatting

Omdat er zoveel verschillende schoenen zijn, maken we een onderscheid tussen confectieschoeisel en orthopedisch schoeisel. In dit hoofdstuk belichten we de verschillende typen schoeisel en de mogelijkheden. Voor mensen met een reumatische aandoening is het vaak niet eenvoudig leuke en passende schoenen te vinden. Actieve ontstekingen die komen en gaan, een afwijkende voetvorm en -functie en ook dermatologische en neurovasculaire problemen beïnvloeden de schoenkeuze. De voet verandert, maar vaak de hand- en heupfunctie ook. Schoeisel kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de kwaliteit van leven voor mensen met een reumatische aandoening.

Elleke Huijbrechts

10. Educatie, advies en behandeling voor mensen met voetklachten door een reumatische aandoening

Samenvatting

Veel cliënten willen graag samen met de behandelaar tot een behandelplan komen. ‘Samen beslissen’ leidt tot verstandige keuzes, tevredenheid van de cliënt en behandelvoorschriften worden beter gevolgd. Het draagt bij aan doelmatige zorg. Drie vragen stimuleren het gesprek tussen de behandelaar en de cliënt: “Wat zijn mijn mogelijkheden? Wat zijn de voordelen en nadelen van die mogelijkheden? Wat betekent dat in mijn situatie?” In dit hoofdstuk bespreken we de mogelijke behandelopties voor voetklachten bij mensen met een reumatische aandoening. De behandelopties zijn ingedeeld in drie groepen: advies en educatie, behandeling en verwijzing. Het uitgangspunt van de behandelopties is ‘stepped care’. ‘Stepped care’ wil zeggen dat een ‘simpele’ behandeling wordt ingezet als dat kan en een ‘complexe’ behandeling als dat moet. ‘Stepped care’ kunnen we alleen bieden als we samen met de cliënt naar de behandelopties kijken volgens de stappen van ‘samen beslissen’.

Elleke Huijbrechts

Nawerk

Titel: Voeten en reuma
Auteurs: Margreet van Putten
Elleke Huijbrechts
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-2378-4
Print ISBN: 978-90-368-2377-7
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-2378-4