Top

Gepubliceerd in:

2012 | OriginalPaper | Hoofdstuk

Voeding bij smaak- en reukstoornissen

(september 2011)

Auteurs : Dr. H. Jager-Wittenaar, Prof. dr. A. Vissink, Dr. R. van Weissenbruch, Prof. dr. A. van Nieuw Amerongen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Abstract

Er bestaat een nauwe samenhang tussen de reukgewaarwording en smaakgewaarwording.Wanneer het reukorgaan niet goed functioneert, gaat dit meestal gepaard met smaakverlies. Naast de vier basiskwaliteiten zout, zuur, zoet en bitter kan een vijfde smaakkwaliteit worden onderscheiden: umami. Behalve de reuk beïnvloedt ook speeksel de smaak-gewaarwording. Vele chemosensorische stoornissen die leiden tot een gestoorde smaak zijn in feite reukstoornissen. Tijdelijke stoornissen dienen te worden onderscheiden van meer permanente veranderingen. Behandeling kan bestaan uit medicatie en eventueel chirurgie.

Smaak- en reukstoornissen kunnen leiden tot gewichtsverlies en soms tot gewichtstoename. Voedingsvoorlichting vormt een essentieel onderdeel van de begeleiding van de patiënt met een chemosensorische stoornis. Bij reuk- en smaakstoornissen gerelateerd aan een oncologisch proces of de behandeling hiervan, dient onderscheid te worden gemaakt tussen alge-mene voedingsadviezen en voedingsadviezen tijdens radio- en/of chemotherapie. Voedingsadviezen dienen ter verbetering van de voedings-toestand en het welbevinden van de patiënt. Bij ernstige problemen met de verwerking van een reuk- en/of smaakstoornis kan psychosociale ondersteuning worden overwogen.

Ackerman BH, Kasbekar N. Disturbances of taste and smell induced by drugs. Pharmacotherapy 1997: 17: 482–496.

Buck L, Axel R. A novel multigene family may encode odorant receptors: a molecular basis for odor recognition. Cell 1991: 65: 175–187.

Comeau TB, Epstein JB, Migas C. Taste and smell dysfunction in patients receiving chemotherapy: a review of current knowledge. Support Care Cancer 2001; 9: 575–580.

Dam FSAM van, Hilgers FJM, Emsbroek G. Deterioration of olfaction and gustation as a consequence of total laryngectomy. Laryngoscope 1999; 109: 1150–1155.

Donaldson LF, Bennett L, Baic S, Melichar JK. Taste and weight: is there a link? Am J Clin Nutr 2009; 90(suppl): 800S-803S.

Ferry ALS, Mitchell JR, Hort J, Hill SE, Taylor AJ, Lagarrigue S, Valles-Pamies B. In-mouth amylase activity can reduce perception of saltiness in starch-thickened Foods. J Agric Food Chem 2006; 54: 8869–8873.

Getchell TV, Doty RL, Bartoshuk LM. Smell and taste in health and disease. New York: Raven Press, 1991.

Ghorbanian SN, Paradise JL, Doty RL. Odor perception in children in relation to nasal obstruction. Pediatrics 1983; 72: 510–516.

Goodspeed RB, Gent JF, Catalanotto FA. Corticosteroids in olfactory dysfunction. Clinical measurement of taste and smell. New York: MacMillan, 1986.

Heckmann SM, Hujoel P, Habiger S, Friess W, Wichmann M, Heckmann JG, Hummel T. Zink gluconate in the treatment of dysgeusia – a randomized clinical trial. J Dent Res 2005; 84: 35–38.

Helms JA, Della-Fera MA, Mott AE, Frank ME. Effects of chlorhexidine on human taste perception. Arch Oral Biol 1995; 40: 913–920.

Hong JH, Omur-Ozbek P, Stanek BT, Dietrich AM, Duncan SE, Lee YW, Lesser G. Taste and Odor Abnormalities in Cancer Patients. J Support Oncol 2009; 7: 58–65.

Hosemann W, Goertzen W, Wohlleben R. Olfaction after endoscopic endonasal ethmoidectomy. Am J Rhinol 1993; 7: 11–15.

Hovan AJ, Williams PM, Stevenson-Moore P, Wahlin YB, Ohrn KE, Elting LS, Spij-kervet FK, Brennan MT; Dysgeusia Section, Oral Care Study Group, Multinatio-nal Association of Supportive Care in Cancer (MASCC)/International Society of Oral Oncology (ISOO). A systematic review of dysgeusia induced by cancer therapies. Support Care Cancer 2010; 18: 1081–1087.

Hüttenbrink KB. Störungen des Riech- und Schmecksinns. Ther Umsch 1995; 52: 732–737.

Hutton JL, Baracos VI, Wismer WV. Chemosensory dysfunction is a primary factor in the evolution of declining nutritional status and quality of life in patients with advanced cancer. J Pain Symptom Manage 2007; 33: 156–165.

Ikeda M, Aiba T, Ikui A, Inokuchi A, Kurono Y, Sakagami M, Takeda N, Tomita H. Taste disorders: a survey of the examination methods and treatments used in Japan. Acta Otolaryngol 2005; 125(11): 1203–1210.

Jager-Wittenaar H, Dijkstra PU, Vissink A, Laan BF van der, Oort RP van, Roodenburg JL. Critical weight loss in head and neck cancer - prevalence and risk factors at diagnosis: an explorative study. Support Care Cancer 2007; 15: 1045–1050.

Keast RSJ, Breslin PAS. An overview of binary taste-taste interactions. Food Qual Pref 2003; 14: 111–124.

Kinnamon SC. Taste transduction: Linkage between molecular mechanisms and psychophysics. Food Quality Pref 1996; 7: 153–159.

Lindemann V. Taste perception. Physiol Rev 1996; 76: 719–766.

Loury MC, Kennedy DW. Chronic sinusitis and nasal polyposis. Smell and taste in health and disease (pp. 517–528). New York: Raven Press, 1991.

Matsuo R. Role of saliva in the maintenance of taste sensitivity. Crit Rev Oral Biol Med 2000; 11: 216–229.

Mattes RD, Cowart BJ, Schiavo MA. Dietary evaluation of patients with smell and/or taste disorders. Am J Clin Nutr 1990; 51: 233–240.

Mattes RD, Cowart BJ. Dietary assessment of patients with chemosensory disorders. J Am Diet Assoc 1994; 94: 50–56.

Mattes-Kulig DA, Henkin RI. Energy and nutrient consumption of patients with dysgeusia. J Am Diet Assoc 1985; 85: 822–826.

Mott AE, Leopold DA. Disorder in taste and smell. Med Clin North America 1991; 75: 3121–1353.

Neyraud E, Sayd T, Morzel M, Dransfield E. Proteomic analysis of human whole and parotid salivas following stimulation by different tastes. J Proteome Res 2006; 5: 2474–2480.

Nieuw Amerongen A van, E.C.I. Veerman, A. Vissink. Speeksel, speekselklieren en mondgezondheid. Houten: Bohn Stafleu van Loghum, 2008.

Nordin S, Brämerson A. Complaints of olfactory disorders: epidemiology, assessment and clinical implications. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2008; 8: 10–5.

Ritchie CS. Oral health, taste, and olfaction. Clin Geriatr Med 2002; 18: 709–717.

Ripamonti C, Zecca E, Brunelli C, et al. A randomized, controlled clinical trial to evaluate the effects of zinc sulfate on cancer patients with taste alteration caused by head and neck irradiation. Cancer 1998; 82: 1938–1945.

Ruo Redda MG, Allis S. Radiotherapy-induced taste impairment. Cancer Treatment Reviews 2006; 32: 541–547.

Sánchez-Lara K, Sosa-Sánchez R, Green-Renner D, Rodríguez C, Laviano A, Motola-Kuba D, Arrieta O. Influence of taste disorders on dietary behaviors in cancer patients under chemotherapy. Nutr J 2010; 9: 15.

Scott A, Cain WS, Clavet G. Topical corticosteroids can alleviate olfactory dysfunction. Chem Senses 1988; 13: 735.

Ship JA. The influence of aging on oral health and consequences for taste and smell. Physiol Behav 1999; 66: 209–215.

Ship JA, Weiffenbach JM. Age, gender, medical treatment, and medication effects on smell identification. J Gerodontol 1993; 48: M26-M32.

Spielman AI. Chemosensory function and dysfunction. Crit Rev Oral Biol Med 1998; 9: 267–291.

Stewart JE, Feinle-Bisset C, Golding M, Delahunty C, Clifton PM, Keast RS. Oral sensitivity to fatty acids, food consumption and BMI in human subjects. Br J Nutr 2010; 104: 145–152.

Stewart-Knox BJ, Simpson EEA, Parr H, Rae G, Polito A, Intorre F,Meunier FN, Andriollo-Sanchez M, O"Connor JM, Coudray C, Strain JJ. Zinc status and taste acuity in older Europeans: the ZENITH study. Eur J Clin Nutr 2005; 59: S31-S36.

Sugita M. Taste perception and coding in the periphery. Cell Mol Life Sci 2006; 63: 2000–2015.

Swart EL, Waal I van der, Wilhelm AJ. Orale bijwerkingen van geneesmiddelen. Gebu 2001; 35: 133–137.

Talavera K, Ninomiya Y, Winkel C, Voets T, Nilius B. Influence of temperature on taste perception. Cell Mol Life Sci 2007; 64: 337–381.

Tan BH, Fearon KC. Cachexia: prevalence and impact in medicine. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 2008; 11: 400–407.

Vissink A, Weissenbruch R van, Nieuw Amerongen A van. Smaak- en reukstoornissen. Ned Tijdschr Tandheelkd 2001; 108: 229–236.

Vissink, A, Nieuw Amerongen A van, Oremus EThHGJ. De invloed van geneesmiddelen op het orofaciale gebied. Ned Tijdschr Tandheelkd 1999; 106: 254–263.

Welge-Luessen A, Kobal G, Wolfensberger M. Assessing olfactory function in la-ryngectomees using the Sniffin’ Sticks test battery and chemosensory evoked potentials. Laryngoscope 2000; 110: 303–306.

Titel: Voeding bij smaak- en reukstoornissen
Auteurs: Dr. H. Jager-Wittenaar
Prof. dr. A. Vissink
Dr. R. van Weissenbruch
Prof. dr. A. van Nieuw Amerongen
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0508-7_79

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Abstract

Log in om toegang te krijgen