Verruca seborrhoica of ouderdomswrat

De verruca seborrhoica of verruca senilis (ouderdomswrat) is een goedaardige huidafwijking die op volwassen leeftijd optreedt. De voorkeurslokalisaties zijn de romp en het gelaat. Over de oorzaak tast men nog in het duister. Mogelijk spelen zonlichtexpositie en familiair voorkomen een rol. De wrat ligt boven op de huid (in de epidermis) en kan vele vormen aannemen. De afwijking is gepigmenteerd, maar van niet-melanocytaire origine; de kleur ontstaat door gepigmenteerde hoornstof. Meestal is het een ruw aanvoelende, vlakke, papillomateuze huidafwijking met een verruceus, vettig oppervlak. De grootte kan variëren van millimeters tot enkele centimeters en de kleur van geel-bruin tot bruin-zwart. Er kunnen meerdere wratten tegelijk voorkomen.

In de differentiaaldiagnose van de verruca seborrhoica staan naevus naevocellularis, verruca vulgaris, lentigo senilis, actinische keratose, ziekte van Bowen, lentigo maligna (ziekte van Dubreuilh), melanoom, basalecel- en plaveiselcelcarcinoom.

De verruca seborrhoica ontstaat bij mensen vanaf de leeftijd van 30 jaar, voornamelijk bij individuen met een blanke huid. Er kunnen verschillende redenen zijn om met een ouderdomswrat naar de huisarts te gaan. De patiënt wil weten wat voor huidaandoening hij heeft of vindt de wrat cosmetisch bezwaarlijk. Daarnaast kunnen veranderingen van aspect of ervaren klachten reden zijn voor ongerustheid.

De huisarts vraagt wanneer de wrat is ontstaan, hoeveel er zijn, of er veranderingen zijn van bijvoorbeeld kleur en grootte. Verder vraagt de huisarts ook naar klachten van bijvoorbeeld jeuken en bloeden, naar familiair voorkomen en naar blootstelling aan zonlicht. Bij diagnostische twijfel kan een dermatoscopie uitvoeren.

In de literatuur wordt wel beschreven dat een klinische diagnose een beperkte nauwkeurigheid heeft. Daarnaast blijkt uit onderzoeken dat in zeldzame gevallen maligniteiten voorkomen in huidafwijkingen die klinisch geduid werden als een verruca seborrhoica.

De huisarts staat dus voor het dilemma van enerzijds onderdiagnostiek en onderbehandeling en anderzijds overdiagnostiek en overbehandeling.

Wanneer de patiënt met een diagnostische vraag komt, zal de huisarts na het stellen van de diagnose de patiënt voorlichten en zo nodig geruststellen. Als de patiënt dit wenst of bij diagnostische twijfel, zal de laesie verwijderd worden. Op indicatie wordt histopathologisch onderzoek gedaan. Behandeling kan plaatsvinden met behulp van vloeibaar stikstof (cryotherapie), door (shave)excisie of door wegschrapen met een scherpe lepel (curettage). Bij diagnostische twijfel of therapeutische problemen kan verwezen worden naar een dermatoloog. De huisarts bespreekt met de patiënt dat het om een benigne, veelvoorkomende aandoening gaat en adviseert de gebruikelijke zonneprotectie. Wanneer de patiënt eenmaal een verruca seborrhoica heeft, is de kans groot dat er meer zullen volgen. De patiënt wordt geïnstrueerd om bij verandering of klachten de afwijking opnieuw te laten beoordelen door een huisarts.