Verpleegkundigen laten zich bij het toedienen van pijnmedicatie na een operatie, teveel leiden door de gemeten pijnscore. Patiënten vinden hun pijn vaak draaglijk, terwijl verpleegkundigen en pijnverpleegkundigen die pijn op basis van de score vaak als ondraaglijk aanmerken. Dat leidt tot onderling onbegrip en tot het onterecht bij de patiënt aandringen op innemen van sterke pijnmedicatie.
Fotolia
Volgens de Utrechtse verplegingswetenschapper Jacqueline van Dijk is het beter om goed in gesprek met de patiënt te zijn, dan rigide vast te houden aan de scores. Van Dijk promoveerde in juni 2015 op een onderzoek hierover. Van Dijk werkt als pijnverpleegkundige op het UMC Utrecht. Voor haar onderzoek ondervroeg ze ruim 10.000 postoperatieve patiënten.
Voor het meten van de pijn wordt vaak de Numeric Rating Scale (NRS) gebruikt. De patiënt wordt dan gevraagd de pijn een getal te geven tussen 0 en 10. 0 is geen pijn en 10 is de ergst denkbare pijn. De richtlijn voor pijnbehandeling beveelt het voorschrijven van pijnmedicatie aan als de NRS score hoger is dan 3.
Risico op overbehandeling
Maar het onderzoek van Van Dijk laat zien dat de meeste postoperatieve patiënten met NRS-scores van 4 tot en met 6, dit als draaglijke pijn zien en geen pijnstilling nodig hebben. Van Dijk: “Hoewel de NRS een waardevol instrument is, kan het rigide gebruik ervan in de postoperatieve pijnbehandeling leiden tot overbehandeling. Als verpleegkundigen alleen een NRS-score vragen zonder te luisteren naar het verhaal van een patiënt, kunnen zij de unieke pijnervaring van patiënten verkeerd interpreteren. Daarom moeten professionals altijd communiceren met patiënten over de betekenis van de NRS-score.” Voor haar onderzoek ondervroeg Van Dijk ruim 10.000 postoperatieve patiënten in UMC Utrecht, en een grote groep zorgverleners.
Inspectie voor de Gezondheidszorg
In 2009 voerde de Inspectie voor de Gezondheidszorg een richtlijn in, die aandringt op het gebruik van de NRS-schaal bij het bepalen van de mate van pijn. De richtlijn adviseert pijnbehandeling bij een score hoger dan 3. Ziekenhuizen worden beoordeeld op de hoogte van de pijnscores bij geopereerde patiënten.
“Dat is de verkeerde weg”, zegt van Dijk. “Pijn is subjectief. De pijnscore is geen absoluut getal, maar alleen een basis voor het gesprek met de patiënt. Pas ná zo’n gesprek weet je hoe de patiënt de NRS-score interpreteert en kun je samen besluiten om wel of geen pijnmedicatie in te zetten.”
Gezondheidsrisico
Sinds de invoering van de richtlijn, is de hoeveelheid toegediende sterke pijnmedicatie aan postoperatieve patiënten toegenomen, zegt Van Dijk. “Dat is niet zonder risico. Patiënten kunnen er suffig door worden, en zelfs te maken krijgen met ademhalingsstoornissen die fataal kunnen zijn. Dat onderstreept nog eens hoe belangrijk het is om met name sterke pijnmedicatie alleen toe te dienen als het ook echt nodig is, en deze patiënten te monitoren.”
Discussie
De onderzoeksresultaten van Van Dijk zijn met belangstelling ontvangen door de inspectie, het UMC Utrecht en andere ziekenhuizen in Nederland. “Ik hoop dat we de komende tijd een discussie kunnen voeren over een meer soepele omgang met de pijnscores”, zegt Van Dijk. “Dat is in het belang van de patiënt en de kwaliteit van zorg.”