Verpleegkundig leiderschap

Redacteuren: Dr. Hester Vermeulen, Gerda Holleman, Anita Huis, Erwin Ista, Pieterbas Lalleman

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Dit boek nodigt de verpleegkundige uit om zelf het thema verpleegkundig leiderschap te verkennen en eigen te maken. Door leiderschap kun jij invloed hebben op de patiëntgerichtheid, effectiviteit en veiligheid van zorg.

Verpleegkundigen zijn van cruciaal belang voor het leveren van kwalitatief hoogstaande zorg.. Zeker in deze tijd van waarin de zorg steeds complexere wordt. Dit boek is helpt je, door middel van een verscheidenheid aan opdrachten, zelf op zoek te gaan naar antwoorden op vragen als; wat betekent klinisch leiderschap in de praktijk? Wat zijn de verschillende fasen in de ontwikkeling naar klinisch verpleegkundig leider? Welke rol speelt een klinisch leider in haar omgeving? Waarom zijn verpleegkundigen die klinisch leiderschap vertonen zo belangrijk voor hun team, hun afdeling? Hoe geeft de verpleegkundige vorm aan klinisch leiderschap vorm in multidisciplinaire samenwerkingsverbanden ? Hoe geeft de beroepsgroep vorm aan verpleegkundig leiderschap?

Dit boek is bedoeld voor alle ambitieuze verpleegkundigen die zich in uiteenlopende rollen en functies bezighouden met de professionalisering van hun vak en de functie van aanjager vervullen. Meer specifiek gaat het om: verpleegkundigen die een programma volgen tot verpleegkundig leider, verpleegkundige adviesraden, verpleegkundig specialisten in opleiding, studenten in de laatste fase van de bachelor opleiding.

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Inleiding in verpleegkundig leiderschap

Samenvatting

In dit hoofdstuk introduceren we de meest voorkomende leiderschapstheorieën en -modellen. We schetsen een korte geschiedenis van het denken over leiderschap en management en nodigen jullie uit dat ook te doen. Het hoofdstuk neemt je stap voor stap mee in het verkennen van dit voor de verpleegkunde in Nederland onontgonnen thema. We behandelen de ‘great man theory’, ontstaan aan het begin van de vorige eeuw, tot aan hedendaagse trends zoals clinical leadership. Ons doel is een positief, scherp en genuanceerd beeld te schetsen van wat leiderschap is, maar vooral ook wat verpleegkundig leiderschap betekend voor de patiënt en zijn familie, je collega’s en ander professionals waarmee je werkt en de zorgorganisatie waar je dagelijks in acteert. Uiteindelijk gaat het erom hoe jij, gegeven de context waarin je werkt, in staat bent om invloed uit te oefenen en richting te geven aan zorgbeleid dat waarde toevoegt voor patiënt, medewerker en organisatie.

Pieterbas Lalleman, Hester Vermeulen

2. Rolontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat over twee aspecten van leiderschap: rolontwikkeling als professional en persoonlijke ontwikkeling. Je rolontwikkeling betreft de activiteiten die je kunnen helpen om als leider te fungeren, niet alleen in je klinische microsysteem maar ook in de organisatorische en maatschappelijke context. We beschrijven verschillende modellen voor rolontwikkeling die op dit moment in de verpleegkunde actueel zijn. Persoonlijke ontwikkeling gaat over het ontwikkelen van je talenten, bewust worden van je krachten en zwakten, en hoe je bedreigingen het hoofd kunt bieden. Door een goede persoonlijke ontwikkeling kun je jouw dromen en ambities verwezenlijken. Hierbij gaat het niet alleen om de werkomgeving, maar in dit hoofdstuk richten wij ons daar vooral op. Tot slot beschrijven we een aantal cruciale factoren die van invloed zijn op de rolontwikkeling tot meesterschap. We sluiten af met een aantal adviezen voor de praktijk.

Monique van Dijk, Gerda Holleman

3. De verpleegkundige werkomgeving

Samenvatting

De zorg is complex en voortdurend in beweging. Als verpleegkundig leider wordt van je verwacht dat je leiderschap toont in een complex systeem als de zorg. Maar hoe doe je dat precies, en hoe verhoudt je directe werkomgeving zich tot de organisatie waarin je werkt, en tot het systeem van de gezondheidszorg? Hoe word jij beïnvloed door je werkomgeving, en welke invloed heeft deze omgeving op de uitkomsten van de patiëntenzorg? Dit hoofdstuk gaat over leiderschapscompetenties, de rol van de werkomgeving hierin en de effecten hiervan op de uitkomsten van de zorg. We geven je handvatten om te kijken naar jouw werkomgeving en welke rol jij daarin speelt of kunt spelen, en hoe dit de patiëntenzorg beïnvloedt.

Maud Heinen, Anita Huis, Catharina van Oostveen

4. Verpleegkundig leiderschap in de praktijk

Samenvatting

Dit hoofdstuk schetst hoe je een leiderschapsrol in je eigen team kunt vervullen. Wat voor een soort team zijn jullie eigenlijk en hoe kun je leiderschap tonen in jullie team? We laten zien wat er nodig is om jouw team optimaal te laten presteren en wat de invloed is van de organisatiecultuur op kwaliteitsverbetering en zorguitkomsten. Daarnaast beschrijven we hoe verpleegkundig leiderschap in de organisatie verankerd kan worden. Nadat we eerst toelichten wat we verstaan onder de term ‘leren’, gaan we nader in op het leren van individuen en het inrichten van de werkplek als leerplek. We schenken hierbij ook aandacht aan de wijze waarop een zorginstelling een lerende werkomgeving kan faciliteren. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een casusbeschrijving rondom het versterken van rolmodelgedrag van hbo-verpleegkundigen.

Anita Huis, Marjolein Schouten

5. Verpleegkundig leiderschap: macht en invloed

Samenvatting

Dit hoofdstuk helpt je verder na te denken over leiderschap en het uitoefenen van invloed op regionaal en nationaal niveau. We verkennen de begrippen invloed, macht en politiek. We staan stil bij en oefenen met verschillende beïnvloedingstactieken. Hierbij laten we verschillende invloedrijke verpleegkundig leiders aan het woord. Zij geven aan hoe zij omgaan met macht en invloed en hoe zij dit aanwenden ten behoeve van de verpleegkundige beroepsgroep. We sluiten dit hoofdstuk af met een test om bij jezelf na te gaan of je een 'politiek dier' bent of juist niet en wat je vaardigheden en motieven zijn. Immers het is niet je zorgorganisatie die politiek doet ontstaan, maar het zijn de mensen binnen de zorgorganisatie die politiek bedrijven en misschien ben je daar al bewust of onbewust mee bezig.

Erwin Ista, Patrick Groenewegen, Pieterbas Lalleman

Nawerk

Titel: Verpleegkundig leiderschap
Redacteuren: Dr. Hester Vermeulen
Gerda Holleman
Anita Huis
Erwin Ista
Pieterbas Lalleman
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-1855-1
Print ISBN: 978-90-368-1854-4
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1855-1