Verloskunde, gynaecologie en kindergeneeskunde

Voorwerk

1 De voortplanting

Samenvatting

De vijf algemene functies van de geslachtsorganen zijn:

• de productie van geslachtshormonen door de geslachtsklieren. De productie wordt gereguleerd vanuit de hypofyse, die op haar beurt wordt gestimuleerd vanuit de hypothalamus en de hogere zenuwcentra. De geslachtshormonen zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de geslachtskenmerken. Zij bepalen de levensfasen en zijn essentieel voor de ontwikkeling en het transport van voortplantingscellen;
• seksuele functie. Geslachtsdrift en de mogelijkheid tot geslachtsverkeer zijn functies van de geslachtsorganen;
• productie van voortplantingscellen. Voortplantingscellen, ook wel gameten genoemd, zijn de eicellen bij de vrouw en de zaadcellen bij de man. Zij worden geproduceerd in de geslachtsklieren, die ook wel gonaden worden genoemd;
• transport van voortplantingscellen. Opname en transport van de eicellen door de eileiders. Bij de man het transport van zaadcellen vanuit de zaadbal (testikel) en via bijbal, zaadleider en urinebuis, vervolgens (na geslachtsgemeenschap) via vagina, baarmoederhals, baarmoeder en eileiders eventueel naar de buikholte van de vrouw;
• ontwikkeling van het voortplantingsproduct. De zwangerschap normaal laten ontwikkelen.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

2 Normale verloskunde

Samenvatting

Moeder worden is voor de vrouw een belangrijke fase, die grote consequenties heeft voor haar verdere leven. Behalve de lichamelijke veranderingen brengt het moederschap ook emotionele en maatschappelijke veranderingen mee. De hulpverlener wordt daarmee geconfronteerd op de polikliniek en op de zwangeren- en kraamafdeling.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

3 Afwijkende verloskunde

Samenvatting

In principe kan tijdens de zwangerschap elke ziekte optreden, met meestal dezelfde verschijnselen als daarbuiten. Sommige ziekten kunnen evenwel een ongunstige invloed op de zwangerschap hebben, en een zwangerschap kan het beloop van een aandoening nadelig beïnvloeden. Bepaalde ziektebeelden vinden hun oorzaak in de zwangerschap zelf, bijvoorbeeld pre-eclampsie.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

4 De pasgeborene

Samenvatting

Direct na de geboorte kan een kind dat in goede conditie is bij de moeder worden gelegd.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

5 Gynaecologie

Samenvatting

De gynaecologie, of leer der vrouwenziekten, houdt zich bezig met vele aspecten van de vrouw; de organische aspecten, maar ook het zelfgevoel, het psychoseksueel functioneren en het relationeel en maatschappelijk welzijn. Deze facetten hangen nauw met elkaar samen en kunnen elkaar in belangrijke mate beïnvloeden. Tijdens de behandeling van een vrouw met gynaecologische problemen is het daarom belangrijk om kennis en inzicht te hebben in deze verschillende aspecten, zodat de hulpverlening zo goed en volledig mogelijk kan plaatsvinden.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

6 Introductie in de kindergeneeskunde

Samenvatting

Een kind is geen kleine volwassene, maar een individu in een specifiek stadium van ontwikkeling. Daarom is de kindergeneeskunde meer dan de interne geneeskunde van kinderen.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

7 Neonatologie en perinatologie

Samenvatting

De zorg voor pasgeborenen met een aandoening heeft een belangrijke plaats binnen de kindergeneeskunde. Door verbeteringen van de gynaecologische en verloskundige zorg, is vaak al voor de geboorte bekend dat een kind met een aangeboren afwijking wordt geboren. De kinderarts kan zijn beleid dan al vanaf de geboorte vorm geven om een zo optimaal mogelijke behandeling te geven.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

8 Stoornissen in de ademhaling

Samenvatting

Tijdens een normale zwangerschap ontwikkelen de longen zich onder meer onder invloed van de aanwezigheid van vruchtwater in de longen. Onvoldoende vruchtwater in de vroegere perioden van de zwangerschap leiden tot onderontwikkeling (hypoplasie) van de longen. De oorzaak kan zijn een probleem bij de moeder (bijv. verlies van vruchtwater bij het vroegtijdig breken van de vliezen) of een probleem bij het kind (bijv. als er geen nieren zijn aangelegd).

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

9 Circulatie

Samenvatting

Aangeboren (congenitale) hartafwijkingen zijn het gevolg van stoornissen in de aanleg van het hart of de uitstroomvaten van het hart. Ze komen voor als onderdeel van een syndroom (rond de 30%) of zijn geïsoleerd aanwezig zonder andere aangeboren afwijkingen. Een voorbeeld van een syndroom met een aangeboren hartafwijking is het syndroom van Down (zie ook hoofdstuk 16 Kinderneurologie).

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

10 Bloedaandoeningen

Samenvatting

Anemie (‘bloedarmoede’) betekent dat er een vermindering is van de totale hoeveelheid rode bloedcellen (erytrocyten) of hemoglobine tot onder een bepaalde grenswaarde voor de leeftijd.Wanneer een anemie wordt vastgesteld moet altijd naar de oorzaak gezocht worden, omdat het geen op zich staande ziekte is maar een symptoom van verminderde bloedaanmaak, bloedverlies of verhoogde bloedafbraak.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

11 Aandoeningen aan het maag-darmkanaal

Samenvatting

Voeding en voedingsproblemen zijn belangrijke onderwerpen voor ouders. De kinderarts en de verpleegkundige moeten goed op de hoogte zijn van de normale voeding en de aanpak van verschillende voedingsproblemen. Niet altijd is de oorzaak van voedingsproblemen gelegen in het maag-darmstelsel. Een brede blik is altijd nodig om de situatie in te schatten.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

12 Aandoeningen aan de nieren en urinewegen

Samenvatting

Aangeboren afwijkingen van de nieren en urinewegen kunnen ernstige gevolgen hebben voor de pasgeborene.Wanneer een baby niet kan plassen in de baarmoeder zal er onvoldoende vruchtwater zijn (oligo- of anhydramnion). Het vruchtwater is belangrijk voor de longontwikkeling. Een gevolg van een tekort is onderontwikkeling (hypoplasie) van de longen, wat in de ernstiger vormen niet met het leven verenigbaar is. Obstructie van de afvoer van urine kan leiden tot stuwing van de nier met als mogelijk gevolg verlies van nierweefsel, waardoor er na de geboorte een nierinsufficiëntie kan gaan ontstaan.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

13 Hormonale aandoeningen

Samenvatting

De hormonen regelen in een complex samenspel de functie van verschillende organen en processen: groei, puberteit, geslachtelijke ontwikkeling, schildklier, bijnier en glucosehuishouding.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

14 Stofwisselingsziekten

Samenvatting

‘Stofwisselingsziekten’ is een verzamelnaam voor een groot aantal vaak zeldzame ziekten van verschillende onderdelen van de menselijke stofwisseling. Met het uitbreiden van de screening bij pasgeborenen per 2007 is een aantal meer nadrukkelijk in beeld gekomen. Bij de tot nog toe gebruikte landelijke screening werd naast CHT en AGS (zie hoofdstuk 13) ook op de stofwisselingsziekte fenylketonurie (PKU) gescreend. In tabel 14.1 staan de ziekten waarop anno 2007 op de neonatale leeftijd wordt gescreend. Een aantal daarvan komt in de tekst verder aan bod of is eerder besproken.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

15 Bewegingsapparaat

Samenvatting

Bij een plexusbrachialislaesie is er een beschadiging van een zenuwknooppunt, vaak door een traumatische bevalling waarbij hard aan het kind getrokken is. Dit knooppunt bevat zenuwen die de schouder, boven- en onderarm van zenuwen voorzien. Bijkomend letsel, zoals een fractuur van sleutelbeen of bovenarm, mag niet gemist worden. Meestal is er een zogenaamde Erbse parese met spierzwakte of verlamming van spieren van schouder, boven- en onderarm.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

16 Infectie en afweer

Samenvatting

In dit hoofdstuk komt een aantal algemene onderwerpen aan bod rond afweer en infectie. Veel specifieke infecties zijn al beschreven in de eerdere hoofdstukken en worden niet herhaald.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

17 Kinderneurologie

Samenvatting

De ontwikkeling van kinderen verloopt volgens een aantal mijlpalen, waarvan het tijdstip waarop de ontwikkeling plaatsvindt een indicatie is voor een al dan niet vertraagde ontwikkeling.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

18 Huidaandoeningen

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt in het kort atopisch eczeem behandeld, als een van de huidaandoeningen die de kinderarts regelmatig ziet. Daarnaast wordt ook een aantal infectieuze aandoeningen met duidelijke huidbeelden besproken.

M. F. Schutte, D. Mul, P. J. M. van Kesteren, J. M. M. van Lith

Nawerk