In de oncologie is genezing de inzet. Vaak van een aandoening die bij toeval gevonden is of maar weinig klachten geeft. De hoge complicatiefrequentie bij de cystectomie baart daarom zorg. Kan een ERAS-‘snel herstel’ programma hierin verandering brengen? Data uit Arnhem suggereren, maar zeker niet bewijzen, dat een kortere opnameduur bereikt kan worden met ERAS. We hebben wat meer data nodig. Een verklaring voor een kortere operatieduur door ERAS is er niet en is veel waarschijnlijker een gevolg van meer ervaring door de chirurg. In dat licht is een gelijkblijvend complicatierisico weer minder geruststellend. Met complicaties bij meer dan de helft van de patiënten blijft de cystectomie, en vermoedelijk de urinedeviatie daarna, een gevaarlijke ingreep. Dat met het gebruik van de operatierobot de complicatiecijfers niet dramatisch verbeteren, zoals blijkt uit de data van Arnhem, maar ook uit grotere internationaal gepubliceerde series, geeft aan dat we er met de cystectomie nog lang niet zijn. Wat zijn de gevolgen op kortere en langere termijn van deze complicaties? Het feit dat de response rate op de enquête over dit onderwerp onder Nederlandse urologen slechts 38 % was, is misschien nog wel het meest zorgwekkende aspect van de publicatie van Holzhauer et al. Binnenkort zullen ook de mortaliteitsdata na cystectomie in Nederland in dit blad verschijnen. Er is ruimte, heel veel ruimte voor verbetering, zo blijkt!
Open Access This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International License (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided you give appropriate credit to the original author(s) and the source, provide a link to the Creative Commons license, and indicate if changes were made.