Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Oorzaken van hersenbeschadiging hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2018 | OriginalPaper | Hoofdstuk

12. Veranderingen van stemming, gedrag en persoonlijkheid

Auteur : Dr. Ben van Cranenburgh

Gepubliceerd in: Neuropsychologie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Voor het verdere verloop van het leven na een hersenbeschadiging zijn veranderingen van gedrag, stemming en persoonlijkheid vaak beslissend. Het is daarom belangrijk deze zo goed mogelijk in kaart te brengen. Gedrag kan afnemen (‘min-gedrag’), bijvoorbeeld apathie, willoosheid, of toenemen (‘plus-gedrag’), bijvoorbeeld impulsiviteit, woedeaanvallen. De gedragsverandering kan een direct gevolg zijn van de laesie zélf (bijv. euforie bij frontale laesies), kan een reactie zijn op de gevolgen van stoornissen (bijv. angstig in verkeer door agnosie), of kan door de omgeving worden uitgelokt (bijv. een niet-begrijpende partner). Gedrag kan ook pre-existent zijn: losse handjes vóór, maar ook na het ongeval c.q. CVA. Gedrag kan ook zijn uitgelokt door of aangeleerd in de instelling, bijvoorbeeld aandachtvragend gedrag bij personeelstekort. Een veelvoorkomend probleem is een beperking van inzicht in stoornis of ziekte, met als uiterste ontkenning (noso-agnosie). Het gevolg kan zijn dat de patiënt zich gevaarlijk gedraagt en ongelukken maakt. Tot slot gaat het hoofdstuk in op de gevolgen van frontale laesies, tegenwoordig vaak dysexecutief syndroom genoemd. Voor het type gedrag maakt het uit waar de laesie in de lobus frontalis zit: orbitaal (lichtzinnig, ontremd), mediaal (apathisch, willoos) of dorsolateraal (desorganisatie, inflexibiliteit). In de praktijk worden nogal gemakkelijk etiketten op de patiënt gedrukt: niet-coöperatief, emotioneel ontremd, enzovoort. Het is echter belangrijk het gedrag niet alleen maar te benoemen, maar ook te analyseren.
vorige hoofdstuk Amnesieën
volgende hoofdstuk Oriënterend neuropsychologisch onderzoek
Bijlagen
Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers
Literatuur
1.
Spillane J. An atlas of clinical neurology. London: Oxford Un Pr.; 1975.
2.
Fowler R, Fordyce W. Stroke, why do they behave that way? Orig. 1974. Ned. Vert.: Beroerte, waarom doen zij zo? Ned. Den Haag: Hartstichting.
3.
Smith M et al. Spontaneous and posed facial expression in Parkinson’s disease. JINS 1996;2(5):383–91.CrossRef
4.
Brooks D. Closed head injury: psychological, social and family consequences. Oxford: Oxford Un Pr.; 1984.
5.
Goldstein K. Language and language disturbances. New York: Grune & Stratton; 1948.
6.
7.
Kapur N. Injured brains of medical minds. Oxford: Oxford Univ Pr.; 1997.
8.
Prigatano G. Psychiatric aspects of head injury: problem areas and suggested guidelines for research. In: Levin H, et al., editors. Neurobehavioral recovery from head injury. New York: Oxford Un Pr.; 1987.
9.
Lawson-Kerr K et al. Behavioral neuropsychology: past, present, and future direction with organically based affect/mood disorders. Neuropsych Rev. 1991;2(1):65–107.CrossRefPubMed
10.
Hosking S, et al. Poststroke depression: prevalence, course and associated factors. Neuropsych Rev. 1996;6(3):107–34.CrossRef
11.
Cranenburgh B van. Functionele neuroanatomie van de seksualiteit. In: Gianotten et al., redactie. Seksualiteit bij ziekte en lichamelijke beperking. Assen: Van Gorcum; 2008. Ook verschenen in Neuropraxis 2009;13(1).
12.
13.
Frederiks Y. Het lichaamsschema. Assen: Van Rossen; 1961.
14.
McLynn S, Schacter D. Unawareness of deficits in neuropsychological syndromes. J Clin Exp Neuropsych. 1989;11(2):143–205.
15.
Prigatano G, Schacter D, editors. Awareness of deficit after brain injury. New York: Oxford Un Pr.; 1991.
16.
Bisiach E, Geminiani G. Anosognosia related to hemiplegia and hemianopia. In: Prigatano G, Schacter D, editors. Awareness of deficit after brain injury. New York: Oxford Un Pr.; 1991.
17.
Anderson S, Tranel D. Awareness of disease states following cerebral infarction, dementia, and head trauma: standardized assessment. Clin Neuropsychologist 1989;3(4):327–39.CrossRef
18.
Azouvi P, et al. Functional consequences and awareness of unilateral neglect: study of an evaluation scale. Neuropsych Rehab. 1996;6(2):133–50.CrossRef
19.
Goldberg E. The executive brain. Oxford: Oxford University Press; 2001.
20.
Fuster J. The prefrontal cortex. 2nd edition. New York: Raven; 1989.
21.
Benedetti F, et al. Loss of expectation-related mechanisms in Alzheimer’s disease makes analgesic therapies less effective. Pain 2006;121:133–44.CrossRefPubMed
22.
Code C, et al., editors. Classic cases in neuropsychology. Hove: Psychology Pr.; 1996.
23.
Draaisma D. ‘Een droevige zaak’: damasio over descartes, hersenen en emoties. Historische Uitgeverij: Groningen; 2004.
24.
Devinsky O. Behavioral neurology. London: Arnold; 1992.
25.
Grattan L, Eslinger P. Frontal lobe damage in children and adults: a comparative review. Devel Neuropsych. 1991;7(3):283–326.CrossRef
26.
Wilson B, et al. Behavioral approaches in neuropsychological rehabilitation. Hove: Psychology Press; 2003.CrossRef
27.
Wilson B, et al. Behavioral assessment of the dysexecutive syndrome. Bury St. Edmund: Thames Valley Test Company; 1996.
28.
Devinsky O, d’Esposito M. Neurology of cognitive and behavioral disorders. Oxford: Oxford Un. Pr.; 2004.
29.
Godefroy O, Bogousslavky J. The behavioral and cognitive neurology of stroke. Cambridge: Cambridge Un. Pr.; 2007.
30.
Stuss D, Benson D. Frontal lobe lesions and behaviour. In: Kertesz A, redactie. Localization in neuropsychology. New York: Acad Dr.; 1983.
31.
Levin H, et al., editor. Frontal lobe function and dysfunction. New York: Oxford Un Pr.; 1991.
32.
Perecman E, editor. The frontal lobes revisited. New York: IRBN Pr.; 1987.
33.
Kolb B, Whishaw I. Human neuropsychology. 7th editon. New York: Worth Publ.; 2015.
34.
35.
Goldberg E. Associative agnosias and the functions of the left hemisphere. J Clin Exp Neuropsych. 1990;12:467–84.CrossRef
36.
Eslinger P, Grattan L. Special issue: developmental consequences of early frontal lobe damage. Develop Neuropsych. 1991;7(3):257–419.
Metagegevens
Titel
Veranderingen van stemming, gedrag en persoonlijkheid
Auteur
Dr. Ben van Cranenburgh
Copyright
2018
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Neuropsychologie

Print ISBN: 978-90-368-2073-8

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2074-5

Copyright: 2018

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2074-5_12