Handen wassen moet voor helpend personeel een automatisme te zijn. Het is een van de belangrijkste maatregelen om (ziekenhuis)infecties te voorkomen en te bestrijden omdat zo het overbrengen van pathogene micro-organismen op zorgvragers en personeel voorkomen wordt.
G. Afink, J. Oldenburger
Ondersteuning bieden bij de lichamelijke hygiëne en uiterlijke verzorging van een zorgvrager
Een goede lichaamsverzorging is belangrijk voor het gaaf en gezond houden van de huid. Dat is nodig omdat de huid de functie heeft de mens te beschermen tegen infecties. Verder is de huid van belang voor de regeling van de lichaamstemperatuur en de uitscheiding van afvalstoffen.
In de lederhuid bevinden zich verschillende kliertjes die de huid van de nodige vetten moeten voorzien en de afvalstoffen naar buiten moeten voeren. Onvoldoende schoonmaken van de poriën en de extra belasting door de (vaak) droge en warme lucht in het ziekenhuis maken de kans op infectie groot. Het elastisch bindweefsel gaat namelijk onvoldoende functioneren en de huid van het gezicht kan uitdrogen. Water en zeep zijn voor het verzorgen van de gezichtshuid dan ook niet altijd genoeg.
Make-upartikelen zijn in grote verscheidenheid en onder zeer veel merknamen in de handel. Het gebruik van make-up is afhankelijk van de gewoonte en de leefregels van de zorgvrager.
De nagelverzorging is bij de meeste mensen een onderdeel van de dagelijkse persoonlijke hygiëne. Nagels worden gereinigd bij het handen wassen (of apart geborsteld) en worden geknipt als ze te lang zijn.
Mondverzorging bestaat uit het borstelen van het gebit en het tandvlees en het reinigen van de mondholte. De hulp die de verpleegkundige biedt kan uiteenlopen van het aanreiken van een glas water tot het volledig verzorgen van de mond. Normaal gesproken wordt het gebit driemaal daags gereinigd en bij voorkeur na de maaltijd. De frequentie van de mondverzorging is verder afhankelijk van de situatie waarin de zorgvrager zich bevindt en van de wensen van de zorgvrager.
De verzorging van ogen, oren en neus vormt een vast onderdeel van de dagelijkse verzorging. De mate van hulp en de frequentie zijn sterk afhankelijk van de situatie van de zorgvrager. Wanneer bij een zorgvrager de natuurlijke reiniging van het neusslijmvlies wegvalt moet men eveneens op een speciale verzorging ervan overgaan.
De verzorging van baard en snor vormt een vast onderdeel van de dagelijkse verzorging van een (mannelijke) zorgvrager. Voor een zorgvrager die gewend is zich regelmatig te scheren kan het een onaangenaam gevoel zijn niet op tijd goed geschoren en verzorgd te worden.
De hoofdluis is slank, 2 mm lang, grijs of geel van kleur, met zwarte vlekjes op de rand van de buikdelen. De hoofdluis bevindt zich vaak in de nek of achter de oren.
Zorg voor het hoortoestel (gehoorapparaat) is een belangrijk onderdeel bij de verpleging/verzorging van de slechthorende of dove zorgvrager. Vooral oudere mensen hebben moeite met het instellen van het toestel, vooral met het bedienen van het kleine wieltje van de volumeregelaar en het kleine knopje voor de aan/uitschakelaar. Ook het inbrengen van het oorstukje in de gehoorgang kan problemen opleveren.
Een contactlens ligt direct op de pupil van het oog. Een (soft)lens is, in tegenstelling tot een harde lens, flexibel en plooibaar. Contactlenzen worden vaak uit esthetisch oogpunt gedragen en kunnen voor bepaalde oogafwijkingen een corrigerende werking hebben die met een bril niet haalbaar is. Iemand met contactlenzen is minder in zijn bewegingsvrijheid beperkt dan een brildrager.
Het spreekt vanzelf dat een goed onderhoud (schoonhouden) van hulpmiddelen en prothesen voor een zorgvrager van groot belang is. Vooral de zorg voor de bril wordt nogal eens vergeten. De mate waarin hulp nodig is hangt sterk af van de situatie en de zelfredzaamheid van de zorgvrager.
De meeste zorgvragers met een oogprothese hebben vaak hun eigen manier om deze te verzorgen. Het meest gebruikelijk is de prothese een keer per dag te reinigen maar meermalen per dag (drie keer) komt ook voor. De mate waarin hulp nodig is, wordt bepaald door de situatie en de zelfredzaamheid van de zorgvrager. Het omgaan met oogprothesen vereist specifieke ervaring en dient bij voorkeur aan de zorgvrager zelf te worden overgelaten.
G. Afink, J. Oldenburger
De voedingstoestand van een zorgvrager stimuleren en ondersteunen
Optimale voeding verbetert de voedingstoestand en maakt de zorgvrager sterker. De kans dat de gezondheidsproblemen eerder of gemakkelijker verdwijnen neemt daarmee toe. Om een goede voorlichting over voeding te kunnen geven is niet alleen inzicht nodig in de benodigde voedingsstoffen maar ook in de speciale eisen die aan de voeding van een zieke hulpvrager worden gesteld. Het al dan niet inschakelen van de arts of diëtist is afhankelijk van de verpleegsituatie.
G. Afink, J. Oldenburger
De zorgvrager ondersteuning bieden bij de uitscheiding
Het geven en weghalen van een po is in een verpleegsituatie al snel een routinehandeling. Voor veel zorgvragers is het een nieuwe en vaak vervelende, beschamende ervaring. Ook kunnen culturele aspecten een grote rol spelen.
Het losmaken en ophoesten van slijm uit de luchtwegen kan de longventilatie aanzienlijk bevorderen. Dit kan met de handen gebeuren maar ook met een vibrator of vibrax. Dit is een elektrisch instrument dat trillende bewegingen maakt en hetzelfde effect heeft als tapotage.
Bij het braken komt de inhoud van de maag met opwaartse peristaltische bewegingen vanuit de maag, via de slokdarm en mondholte naar buiten. Vaak gaat het gepaard met een gevoel van misselijkheid of wordt daardoor voorafgegaan. De zorgvrager kan transpireren en andere verschijnselen vertonen, zoals hevige angst, verslikken, snelle ademhaling, daling van de bloeddruk en verhoging van de pols(slag). Soms blijven verschijnselen als lichte duizeligheid en hoofdpijn over. Om de oorzaak van braken te kunnen achterhalen is het noodzakelijk zowel het braken als het braaksel goed te observeren.
Bij de menstruatie wordt het baarmoederslijmvlies op de basale laag na afgestoten. Dit uit zich in een maandelijks of periodiek terugkerend bloedverlies via de vagina. Enige dagen voor de menstruatie kan een gevoel van spanning in de buik en de borsten optreden, gepaard gaand met verschijnselen van vermoeidheid, hoofdpijn en een algeheel gevoel van malaise.
Het hoog leggen van een arm of een been kan verschillende redenen hebben. In veel gevallen gebeurt het om oedeem te bestrijden of een veneuze afvoer te bevorderen.
Zorgvragers hebben vaak voorkeur voor een bepaalde houding omdat zij deze als prettig ervaren. Het is niet altijd mogelijk om deze houding in bed aan te nemen omdat de arts vaak een bepaalde houding voorschrijft om onder andere de genezing te bevorderen of complicaties te voorkomen.
Als een zorgvrager het bed moet houden, kan besloten worden de zorgvrager per bed te vervoeren. Een nadeel is dat je dat altijd met twee personen moet doen omdat een bed zo onhandelbaar is.
De patiëntenlift, mechanische lift, ook wel stalen verpleegster genoemd, is een hulpmiddel bij het tillen. Er bestaan vele modellen, die bijna hetzelfde zijn en in detail iets van elkaar afwijken. Ze kunnen worden gebruikt voor verschillende doeleinden, o.a. voor het tillen van zware zorgvragers, uit bed op de stoel of omgekeerd.
Meerdere keren per dag zal de zorgvrager door de helpende rechtop in bed worden gezet. Dit kan door verschillende tiltechnieken gebeuren. Een ervan is de schaarliftmethode, die uitgevoerd wordt door twee helpenden. De zorgvrager kan de benen buigen en meehelpen door zich met zijn voeten af te zetten.
Kantelingen gebruik je bij kortdurende handelingen zoals bed verschonen, wassen, ondersteek plaatsen, wondverzorging. Tevens worden ze gebruikt om de zorgvrager langdurig op de zij te plaatsen.
Zorgvragers die gerevalideerd worden, lopen vaak met hulpmiddelen. Deze hulpmiddelen worden voorgeschreven door de afdeling fysiotherapie. Er zijn echter ook zorgvragers die niet meer gerevalideerd worden, maar toch ondersteuning nodig hebben bij het lopen. Het is zeer afhankelijk van de toestand en het ziektebeeld van de zorgvrager welke hulp en/of hulpmiddelen hij krijgt. Overleg met de fysiotherapeut is van groot belang.
Onder een loophulpmiddel wordt verstaan een niet aan het lichaam bevestigde voorziening, waarop de zorgvrager is aangewezen ten einde te kunnen staan of lopen.
Beenspalken zijn er in verschillende soorten. De spalken kunnen onder andere dienen voor het ondersteunen van de spierfunctie, het immobiliseren van het been en het voorkomen van contracturen.
G. Afink, J. Oldenburger
Het slaap/waakribne van een zorgvrager stimuleren en ondersteunen
