Skip to main content
Top

2025 | Boek

Traumasensitief opvoeden en begeleiden: een training voor opvoeders

Handleiding voor trainers

Auteurs: Leony Coppens, Carina van Kregten

Uitgeverij: BSL Media & Learning

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Deze training helpt (pleeg)ouders en professionals om het gedrag, de emoties en reacties van getraumatiseerde kinderen én die van henzelf beter te begrijpen. Hierdoor kunnen ze een meer stabiele en positieve relatie ontwikkelen met de kinderen waar ze voor zorgen. Een traumasensitieve aanpak verkleint het risico op een (nieuwe) uit(huis)plaatsing van getraumatiseerde kinderen en leidt tot grotere tevredenheid en minder stress bij opvoeders en professionals.

Deze handleiding is onderdeel van de training Traumasensitief opvoeden en begeleiden. Hierin komen de belangrijkste concepten met betrekking tot traumasensitief opvoeden en begeleiden, de impact van traumatische ervaringen op kinderen, herstel van trauma en het belang van de sociaal-culturele context en taal aan de orde. Het biedt casuïstiek, oefeningen en individuele en groepsreflectie waarmee kennis en begrip worden vergroot over de impact van traumatische ervaringen en toxische stress op het leven, gedrag en de ontwikkeling van een kind. Er wordt stilgestaan bij de betekenis van het gedrag van kinderen en ook van opvoeders en professionals die daaruit voort kan komen. Bij het boek hoort een website met powerpointdia’s, werkbladen en kennisclips.

De training is als ‘goed onderbouwde interventie’ opgenomen in de databank van het Nederlands Jeugd Instituut.

Deze volledige herziene derde editie is tot stand gekomen op basis van de jarenlange ervaringen van tientallen trainers en deelnemers en maakt gebruik van nieuwe inzichten vanuit de wetenschap en de praktijk.

Leony Coppens en Carina van Kregten zijn beiden al meer dan dertig jaar actief in de zorg voor en behandeling van chronisch getraumatiseerde kinderen als therapeut, supervisor, docent en auteur. Naast het Werkboek voor deelnemers is er een Handleiding voor trainers.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Inleiding
Samenvatting
Deze training is ontwikkeld om opvoeders en begeleiders de kennis en vaardigheden te laten opdoen die nodig zijn om kinderen en jongeren met trauma zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen. Deelnemers leren hoe traumasensitief opvoeden en begeleiden kan bijdragen aan het vergroten van het gevoel van veiligheid, aan de ontwikkeling en aan het welzijn van kinderen. De training biedt veel ruimte voor oefening en interactie voor een optimale koppeling naar de eigen dagelijkse praktijk.
Leony Coppens, Carina van Kregten
2. Inbedding van de training: op naar een traumasensitiever leefklimaat
Samenvatting
De deelnemers voorbereiden op de training kan op verschillende manieren. Welke voorbereiding je kiest zal afhangen van de setting waarin je de training geeft. Geef je de training binnen jouw eigen jeugdzorgorganisatie aan teams van pedagogisch medewerkers, dan kun je het team in zijn geheel voorbereiden, bijvoorbeeld in een teamvergadering. Je kunt dan bespreken hoe de training past binnen de visie en het beleid van je organisatie en welk implementatietraject er volgt na afronding van de training.
Leony Coppens, Carina van Kregten
3. Voorbereiding
Samenvatting
Voordat de deelnemers zich verdiepen in het materiaal van de training is het belangrijk dat ze over hun ervaringen als opvoeder kunnen vertellen: hoelang zijn ze al opvoeder, welke leeftijd hebben de kinderen bij hen thuis enzovoort. Ook is het goed als ze vertellen over hun verwachtingen, wat ze willen leren en waarom ze geïnteresseerd zijn in de training.
Leony Coppens, Carina van Kregten
4. Module 1: Welkom
Samenvatting
  • Neem de algemene doelen en opbouw van de training door met de deelnemers.
  • Neem de inhoud van de sessies door met de deelnemers.
  • Leg uit dat er zo veel mogelijk gewerkt wordt aan de hand van eigen casuïstiek.
  • Nodig de deelnemers uit om aan te geven wat ze hopen te leren in de training.
  • Laat de deelnemers kennismaken met elkaar en met de kinderen waar ze voor zorgen.
  • Verzeker de deelnemers dat hun eigen gevoelens en reacties gerespecteerd worden en dat hier aandacht voor is.
  • Laat de deelnemers kennismaken met de definities van verschillende soorten trauma.
  • Bespreek met de deelnemers dat de informatie die hier gedeeld wordt vertrouwelijk is en binnen de groep blijft.
Leony Coppens, Carina van Kregten
5. Module 2: Samen nadenken over trauma en veerkracht
Samenvatting
  • Ga in gesprek over wat de deelnemers al weten over trauma bij kinderen.
  • Zorg dat de deelnemers bedenken welke ingrijpende gebeurtenissen het kind waar zij voor zorgen heeft meegemaakt.
  • Zorg dat de deelnemers zich bewust worden van de impact van die ervaringen.
  • Laat de deelnemers reflecteren op de invloed van de ervaringen van hun kind op hun eigen welzijn.
  • Help de deelnemers zich meer bewust te worden van wat hun eigen veerkracht versterkt.
  • Help de deelnemers zich bewust te worden van de impact die trauma heeft op de ontwikkeling en het functioneren van kinderen.
Leony Coppens, Carina van Kregten
6. Module 3: Kijken door een traumabril
Samenvatting
  • Introduceer het concept van de ‘onzichtbare koffer’.
  • Leg uit hoe de dieperliggende hersenstructuren bepalend zijn bij reacties op traumatriggers en dat je daar in je eigen reactie rekening mee moet houden.
  • Bespreek de invloed van de eigen overtuigingen in hun eigen onzichtbare koffer en hoe die kunnen leiden tot oplopende stress.
  • Geef de deelnemers hoop dat kinderen kunnen herstellen van het effect van trauma en dat de opvoeders hier een cruciale rol in spelen.
  • Bespreek de GGG-driehoek, en help de deelnemers om het verband te leggen tussen gedachten, gedrag en gevoelens van hun kind.
Leony Coppens, Carina van Kregten
7. Module 4: Werken aan een veilige basis
Samenvatting
  • Help de deelnemers begrijpen hoe fysieke veiligheid verschilt van psychische veiligheid.
  • Help de deelnemers zich bewust te worden van de relatie tussen sensitiviteit en responsiviteit bij het ontwikkelen van een gehechtheidsrelatie.
  • Introduceer het concept van ‘de cirkel van veiligheid’.
  • Help de deelnemers zich bewust te worden van hechtingsgedrag (veiligheid zoeken) en exploratiegedrag (ontdekken).
  • Introduceer het concept van ‘missignalen’. Help de deelnemers zich er bewust van te worden wanneer er mogelijk sprake is van missignalen.
Leony Coppens, Carina van Kregten
8. Module 5: Aan de slag met traumasensitief opvoeden en begeleiden
Samenvatting
  • Stimuleer de deelnemers om met het kind en belangrijke anderen ‘Mijn Steunplan’ in gebruik te nemen.
  • Gebruik de ballonoefening om de deelnemers te laten ervaren hoe een co-regulator kan helpen om de spanning te verminderen.
  • Help de deelnemers te begrijpen op welke manieren iemand kan steunen.
Leony Coppens, Carina van Kregten
9. Module 6: Aan de slag met traumasensitief opvoeden en begeleiden, vervolg
Samenvatting
  • Introduceer technieken die opvoeders kunnen gebruiken om kinderen te helpen hun emotionele reacties en gedrag te begrijpen en te reguleren.
  • Help de deelnemers zicht te krijgen op de triggers van hun kind.
Leony Coppens, Carina van Kregten
10. Module 7: Hotspots en verbindingen
Samenvatting
  • Help de deelnemers te begrijpen welke emotionele hotspots er zijn en hoe ze kunnen helpen de stress bij het kind te verlagen.
  • Help de deelnemers te begrijpen hoe kinderen hun identiteit vormen door hun relaties en verbindingen en hoe belangrijk de overgebleven verbindingen worden wanneer er verbindingen worden weggenomen.
Help de deelnemers te begrijpen waarom het belangrijk is voor kinderen om te praten over hun traumatische ervaringen, en leg uit hoe ze hun kinderen bij dit proces kunnen ondersteunen.
Leony Coppens, Carina van Kregten
11. Module 8: Een pleitbezorger zijn en je eigen veerkracht op peil houden
Samenvatting
  • Versterk de vaardigheden van deelnemers om de kennis van traumasensitief opvoeden en begeleiden te delen met de leden van het team rond het kind.
  • Versterk de deelnemers in hun rol als pleitbezorger van hun kind.
  • Help de deelnemers het moment te herkennen waarop aan trauma gerelateerde problemen vragen om behandeling door een traumatherapeut.
  • Help de deelnemers een plan te ontwikkelen waarin ze de verschillende elementen uit de training kunnen combineren tot een plan voor een duurzaam traumasensitief klimaat.
  • Help de deelnemers de activiteiten om hun eigen veerkracht te behouden en te versterken bewust en actief in te zetten.
Leony Coppens, Carina van Kregten
12. Dankwoord
Samenvatting
Sinds de eerste uitgave in 2012 is er veel gebeurd. Er is meer aandacht gekomen voor de impact van ingrijpende gebeurtenissen op de ontwikkeling van kinderen. De kennis en ervaring bij opvoeders, begeleiders en andere professionals over traumasensitief opvoeden is toegenomen. Er zijn nieuwe resultaten van wetenschappelijk onderzoek, en er is voortschrijdend inzicht. Dat was ons niet gelukt zonder de bijdrage en feedback van velen.
Leony Coppens, Carina van Kregten
13. Casussen
Samenvatting
In dit hoofdstuk zijn enkele Casussen te lezen, die van Layla, Andrea en Jayden.
Leony Coppens, Carina van Kregten
14. Te downloaden online materialen
Samenvatting
In dit hoofdstuk staan alle te downloaden materialen, zoals hand-outs, documenten, kennisclips, bij elkaar
Leony Coppens, Carina van Kregten
Meer informatie
Titel
Traumasensitief opvoeden en begeleiden: een training voor opvoeders
Auteurs
Leony Coppens
Carina van Kregten
Copyright
2025
Uitgeverij
BSL Media & Learning
Elektronisch ISBN
978-90-368-3045-4
Print ISBN
978-90-368-3044-7
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-3045-4