Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:

01-12-2009 | Artikelen

Trauma en persoonlijkheidsproblematiek

De toepassing van een integratief model

Auteurs: Johannes Stuyling de Lange, Patricia Dashorst, Trudy Mooren

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 6/2009

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Stichting Centrum ’45 is een zorginstelling die zich richt op de behandeling van psychotraumaklachten als gevolg van oorlog, vervolging en geweld. Het gaat om cliënten met eerste- en tweede-generatieproblematiek, oude en jonge veteranen en vluchtelingen, maar ook cliënten met beroepsgerelateerde traumaproblematiek. Bij al deze doelgroepen zijn regelmatig ook persoonlijkheidsproblemen aanwezig die binnen onze instelling steeds meer aandacht vragen.In dit artikel betogen we hoe in onze visie moet worden omgegaan met de comorbiditeit van trauma- en persoonlijkheidsproblematiek. Eerst gaan we in op de behandeling van psychotraumaklachten en op onze keuze van een persoonlijkheidsmodel voor de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Door beide benaderingen op elkaar te betrekken komen we tot één integratief model voor de indicatiestelling en behandeling van zowel trauma als persoonlijkheidsproblematiek. Dit leidt tevens tot de conclusie dat een op het individu gerichte aanpak de beste is.
Voetnoten
1
In de kliniek zijn cliënten vijf tot zeven dagen per week opgenomen; in de dagkliniek gaat het om deeltijdbehandelingen van een of twee dagen per week. In beide gevallen betreft het multidisciplinaire behandelingen: individuele en groepspsychotherapie, systeemtherapie, creatieve therapie, psychomotorische therapie, sociotherapie, maatschappelijk werk en medicamenteuze behandeling.
 
2
Deze component wordt door Livesley aangeduid met het moeilijk te vertalen begrip construct system, dat het self system en interpersonal system omvat (Livesley, 2003, pp. 21-31), maar ook met de begrippen cognitive structure en self and interpersonal schemata (Livesley, 2007, pp. 229-231). Het zelfbeeld ontwikkelt zich door een samenhangend netwerk van schema’s ‘… culminating in an overarching self-view or autobiographical self’. (p. 231) Op dezelfde wijze ontstaat het beeld van de ander door een samenhangend netwerk van interpersoonlijke schema’s. ‘Schemata are categories used to organize information, interpret experience, and guide action.’ (p. 229)
 
3
Bij het begrip dissociaal ligt het accent meer op het deficit in het gedrag dan op het exces in antisociale gedragingen (Cootjans & Verhavert, 2007, p. 19).
 
4
De opvatting dat een persoonlijkheidsstoornis zich alleen in de vroege jeugd kan ontwikkelen en blijvend van aard is, staat steeds meer ter discussie. Ook gaan er steeds meer stemmen op om as II van de DSM maar helemaal op te heffen en de diagnose persoonlijkheidsstoornis ook op as I te plaatsen (Verheul & Kamphuis, 2007).
 
5
In Centrum ’45 is een nota over Trauma en verslaving opgesteld met richtlijnen voor de behandeling van comorbide verslavingsproblematiek (Nerad, Stuyling de Lange, Poen & Zandvliet, 2005).
 
Literatuur
go back to reference Allen, J.G., Fonagy, P., & Bateman, A.W, (2008). Mentalizing in clinical practice. Washington: AmericanPsychiatric Publishing. Allen, J.G., Fonagy, P., & Bateman, A.W, (2008). Mentalizing in clinical practice. Washington: AmericanPsychiatric Publishing.
go back to reference Bateman, A.W., & Fonagy, P. (2007). Mentaliseren bij de borderline persoonlijkheidsstoornis. Praktische gids voor hulpverleners in de ggz. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Bateman, A.W., & Fonagy, P. (2007). Mentaliseren bij de borderline persoonlijkheidsstoornis. Praktische gids voor hulpverleners in de ggz. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Cootjans, J. & Verhavert, S. (2008). Psychopathie en antisociale persoonlijkheidsstoornis: een actueel probleem voor de samenleving. Tijdschrift Klinische Psychologie , 37, 18-33. Cootjans, J. & Verhavert, S. (2008). Psychopathie en antisociale persoonlijkheidsstoornis: een actueel probleem voor de samenleving. Tijdschrift Klinische Psychologie , 37, 18-33.
go back to reference Deben-Mager, M. (2005). Gehechtheid en mentaliseren. Psychoanalytische Perspectieven, 23, 31-48. Deben-Mager, M. (2005). Gehechtheid en mentaliseren. Psychoanalytische Perspectieven, 23, 31-48.
go back to reference Ee, E. van., Mooren, G.T.M., & Kleber, R.J. (2008). Breaking the cycle: The impact of intergenerational transmission of war trauma on the development of the young child. Onderzoeksvoorstel gesubsidieerd door ZONMW. Oegstgeest/Utrecht: Stichting Centrum ’45/Universiteit Utrecht. Ee, E. van., Mooren, G.T.M., & Kleber, R.J. (2008). Breaking the cycle: The impact of intergenerational transmission of war trauma on the development of the young child. Onderzoeksvoorstel gesubsidieerd door ZONMW. Oegstgeest/Utrecht: Stichting Centrum ’45/Universiteit Utrecht.
go back to reference Gersons, B.P.R., & Olff, M. (2005). Kort eclectisch behandelingsprotocol voor de posttraumatische stress-stoornis. In B.P.R. Gersons & M. Olff. (red.), Behandelingsstrategieën bij posttraumatische stress-stoornisssen (pp.89-90). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Gersons, B.P.R., & Olff, M. (2005). Kort eclectisch behandelingsprotocol voor de posttraumatische stress-stoornis. In B.P.R. Gersons & M. Olff. (red.), Behandelingsstrategieën bij posttraumatische stress-stoornisssen (pp.89-90). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference Groot, E.R. de, Verheul, R., & Trijsburg, R.W. (2008). An integrative perspective on psychotherapeutic treatments for borderline personality disorders. Journal of Personality Disorders, 22, 332-352. (Vertaling: Tijdschrift voor Psychotherapie, 35, 317-341) Groot, E.R. de, Verheul, R., & Trijsburg, R.W. (2008). An integrative perspective on psychotherapeutic treatments for borderline personality disorders. Journal of Personality Disorders, 22, 332-352. (Vertaling: Tijdschrift voor Psychotherapie, 35, 317-341)
go back to reference Hart, O. van der, & Nijenhuis, E. (1999). Fasengerichte behandeling van posttraumatische stress. In P.G. Aarts & W.D. Visser (red.), Trauma. Diagnostiek en behandeling (pp. 245-256). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Hart, O. van der, & Nijenhuis, E. (1999). Fasengerichte behandeling van posttraumatische stress. In P.G. Aarts & W.D. Visser (red.), Trauma. Diagnostiek en behandeling (pp. 245-256). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
go back to reference Herman, J.L. (1992). Trauma and recovery: The aftermath of violence – from domestic abuse to political terror. New York, Basic Books. Herman, J.L. (1992). Trauma and recovery: The aftermath of violence – from domestic abuse to political terror. New York, Basic Books.
go back to reference Jongedijk R.A., Carlier I.V.E., Schreuder B.J.N. & Gersons, B.P.R. (1995). Is er plaats voor de Complexe Posttraumatische Stress Stoornis? PTSS en DES NOS nader beschouwd. Tijdschrift voor Psychiatrie, 37, 43-54. Jongedijk R.A., Carlier I.V.E., Schreuder B.J.N. & Gersons, B.P.R. (1995). Is er plaats voor de Complexe Posttraumatische Stress Stoornis? PTSS en DES NOS nader beschouwd. Tijdschrift voor Psychiatrie, 37, 43-54.
go back to reference Jongedijk, R.A. (2008). De gevolgen van psychotraumatische gebeurtenissen: meer dan PTSS alleen? Cogiscope, 1, 13-17. Jongedijk, R.A. (2008). De gevolgen van psychotraumatische gebeurtenissen: meer dan PTSS alleen? Cogiscope, 1, 13-17.
go back to reference Kate, C. ten, & Muller, N. (2007). Mentaliseren leren om te kunnen rouwen. Tijdschrift voor Psychotherapie, 33, 319-332. Kate, C. ten, & Muller, N. (2007). Mentaliseren leren om te kunnen rouwen. Tijdschrift voor Psychotherapie, 33, 319-332.
go back to reference Linehan, M.M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Press. Linehan, M.M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: Guilford Press.
go back to reference Livesley, W.J. (2003). Practical management of Personality Disorder. New York: Guilford Press. Livesley, W.J. (2003). Practical management of Personality Disorder. New York: Guilford Press.
go back to reference Livesley, W.J. (2007). Common elements of effective treatment, In B. van Luyn, S. Akhtar, & W.J. Livesley (Eds.), Severe personality disorders (pp. 211-223). Cambridge: Cambridge University Press. Livesley, W.J. (2007). Common elements of effective treatment, In B. van Luyn, S. Akhtar, & W.J. Livesley (Eds.), Severe personality disorders (pp. 211-223). Cambridge: Cambridge University Press.
go back to reference Livesley, W.J. (2008). Toward a genetically-informed model of borderline personality disorder. Journal of Personality Disorders 22, 42-71. Livesley, W.J. (2008). Toward a genetically-informed model of borderline personality disorder. Journal of Personality Disorders 22, 42-71.
go back to reference Mooren, T., & Stuyling de Lange, J. (2007). Op zoek naar verbondenheid. De behandeling van vluchtelingen in de kliniek van Centrum ’45. PHAXX, 4, 11-13. Mooren, T., & Stuyling de Lange, J. (2007). Op zoek naar verbondenheid. De behandeling van vluchtelingen in de kliniek van Centrum ’45. PHAXX, 4, 11-13.
go back to reference Nerad, J.M., Stuyling de Lange, J., Poen, A., & Zandvliet, R. (2005). Nota verslavingszorg. Interne publicatie Centrum ’45,Oegstgeest. Nerad, J.M., Stuyling de Lange, J., Poen, A., & Zandvliet, R. (2005). Nota verslavingszorg. Interne publicatie Centrum ’45,Oegstgeest.
go back to reference Sprey, A. (2002). Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen. Diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. Sprey, A. (2002). Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen. Diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
go back to reference Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ (2008). Multidisciplinaire richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut. Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ (2008). Multidisciplinaire richtlijn Persoonlijkheidsstoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference Verheul, R., & Kamphuis, J. (red.) (2007). De toekomst van persoonlijkheidsstoornissen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Verheul, R., & Kamphuis, J. (red.) (2007). De toekomst van persoonlijkheidsstoornissen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
go back to reference IJzendoorn, M.H. van, & Sagi, A. (1999), Cross-cultural patterns of attachment: Universal and contextual dimensions. In J. Cassidy & P.R. Schafer, P.R. (Eds.), Handbook of Attachment. Theory, research, and clinical applications (pp. 713-734). New York: The Guilford Press. IJzendoorn, M.H. van, & Sagi, A. (1999), Cross-cultural patterns of attachment: Universal and contextual dimensions. In J. Cassidy & P.R. Schafer, P.R. (Eds.), Handbook of Attachment. Theory, research, and clinical applications (pp. 713-734). New York: The Guilford Press.
go back to reference Young, J.E., Klosko, J.S., & Weishaar, M.E. (2005). Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Young, J.E., Klosko, J.S., & Weishaar, M.E. (2005). Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Metagegevens
Titel
Trauma en persoonlijkheidsproblematiek
De toepassing van een integratief model
Auteurs
Johannes Stuyling de Lange
Patricia Dashorst
Trudy Mooren
Publicatiedatum
01-12-2009
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 6/2009
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03088349