TP topics 2013-2014

Voorwerk

Mallenpraxis

Opwastechniek en dieptrekmallen bij extreme slijtage

Samenvatting

De toepassing van dieptrekmallen is in 1986 voor het eerst beschreven door de collega’s Kya Wabeke en Cor Huisman bij een jonge patiënte met CMD-klachten na orthognathische chirurgie. Deze casus is eerder in TP beschreven en bleek een zeer bruikbare en succesvolle techniek: ook na 20 jaar blijkt bij de patiënt nog geen herbehandeling nodig. In onderstaand artikel wordt de maltechniek gebruikt om het vlak van occlusie aan te geven en vast te leggen bij extreme occlusale slijtage met beethoogteverlies als gevolg van horizontaal bruxisme.

Hans van Pelt

It clicks! So what?

Diagnose, counseling, behandeling, verwijzing

Samenvatting

Bijna twintig jaar geleden, in 1994, verscheen het proefschrift ‘On Temporomandibular Joint Sounds’ dat ik samen met psycholoog Rob Spruijt schreef op basis van een aantal dentale en psychologische studies. Liever had ik ons boekje de titel van dit artikel gegeven, maar dat vond onze promotor te frivool. Later verschenen in Nederland nog twee proefschriften over knappende kaken, in 2003 van de hand van James Huddleston Slater (JHS) en in 2010 het onderzoek van Stanimira Kalaykova (SK); ik zal trachten hun gedachtegoed te vervlechten in deze bijdrage. Waarom nu aandacht voor kaakgewrichtsgeluiden? Omdat het een fenomeen betreft dat bij ongeveer de helft van onze patiënten kan voorkomen, en de kennis hiervan onder tandartsen niet algemeen is.

Kya Wabeke

Restaureren met een visie

Handgemodelleerd en opgebakken perskeramiek

Samenvatting

Tandtechniek heeft het laatste decennium sterke ontwikkelingen meegemaakt. De opkomst van cad-cam heeft voor veel beweging gezorgd in strategie, communicatie, opleiding en techniek binnen het laboratorium. Een belangrijke vraag is of hier een juiste weg is ingeslagen.

Stephan van der Made, Jappe Buijs

Telescoopkronen van titanium

Betaalbare overkappingsprothese zonder implantaten

Samenvatting

Een groot prothetisch probleem is de behandeling van de bijna onbetande bovenkaak tegenover een volledig betande onderkaak. Wanneer de bovenkaak onbetand is en er sprake is van ernstige resorptie zijn implantaten alleen mogelijk na opbouw van de kaak met bot. Daarvoor moeten dan de resterende elementen worden opgeofferd. De overkappingsprothese op telescoopkronen biedt uitkomst en het toepassen van gefreesd titanium in plaats van gegoten edelmetaal maakt deze oplossing weer betaalbaar.

Hans van Pelt, Harrie van den Broek, Fred, Annemarie Ribôt

Gebitsrehabilitatie: een digitale benadering

Mogelijkheden, beperkingen en oplossingen (deel 1)

Samenvatting

De behandeling van gebitsslijtage met direct composiet kan een lastige klus zijn (met name in het front), omdat er vaak al flink wat tandmassa verloren is gegaan. Voor een fraai en tevens minimaal invasief resultaat is er de ‘sandwich approach’. Helaas is deze relatief duur, want zowel facing als ‘backing’ worden door de tandtechnicus gemaakt. Een efficiëntere aanpak zou de cad-cam-techniek kunnen zijn, waarbij moderne tandtechnische mogelijkheden worden aangewend om slijtvaste composieten te vervaardigen. In onderstaande bijdrage zal uiteengezet worden hoe bij een patiënt digitaal een beetverhoging tot stand is gebracht en de anatomie is hersteld.

Erik-Jan Muts, Harrie van den Broek

Microabrasie

Esthetische behandeling bij fluorose

Samenvatting

Tijdens de glazuurontwikkeling kunnen in de anorganische component van het glazuur ernstige verkleuringen ontstaan. Direct na doorbraak van de tanden is dan al sprake van een esthetisch probleem. Microabrasie van glazuur is een minimaalinvasieve] techniek voor esthetische behandeling van deze oppervlakkige defecten.

Joanne de Roos, Hans van Pelt

Cemmy, 4 jaar: zuigflescariës

Finger press technique bewijst nut

Samenvatting

Regelmatig krijgen wij patiënten verwezen met zuigflescariës. Het betreft vaak zeer jonge patiënten met sterk aangetaste dentities die niet eenvoudig te behandelen zijn. Ook Cemmy, 4 jaar jong en angstig, is met zuigflescariës naar ons verwezen. In deze casus wordt de voorname rol van de preventie tijdens de behandeling beschreven, gecombineerd met onder andere de finger press technique. Dit is een goede en relatief eenvoudige techniek mits deze juist wordt geïndiceerd.

J.W.F. Parrée

Waarom endo’s falen

Is 100% genezing na een endo haalbaar?

Samenvatting

Endodontische behandelingen behoren gemiddeld tot de minst betrouwbare en voorspelbare behandelingen in de tandheelkundige praktijk. Wie niet regelmatig geconfronteerd wordt met het falen van een op het eerste gezicht perfect uitgevoerde endo, doet niet regelmatig een endo. Op de oorzaken van het falen wil ik in dit artikel wat dieper ingaan.

H.J. van Mill

To see or not to see

Licht en vergroting in de tandheelkunde

Samenvatting

Het gebruik van vergroting in de tandheelkunde heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. De loepbril en de behandelmicroscoop hebben talrijke voordelen. Beide vergroten zij het beeld, maar daarmee houdt elke gelijkenis op. De ergonomische voordelen, het leerproces, het toepassingsgebied en de kosten zijn voor de loepbril en de microscoop volkomen verschillend.

M.M.L.F. Smulders

Endokronen

Een adhesieve indirecte restauratie zonder wortelstift

Samenvatting

Het opbouwen van een avitaal element met een minimale hoeveelheid resterend tandweefsel blijft een uitdagende restauratieve klus. De endokroon is een adhesieve indirecte restauratie die retentie verkrijgt in de pulpakamer van endodontisch behandelde elementen. De gedachte hierachter is om zo veel mogelijk tandweefsel te behouden voor de preparatie. Door het vervaardigen van een endokroon kan het toepassen van een wortelstift voorkomen worden. Dit bespaart niet alleen tijd en geld, maar levert uiteindelijk ook een restauratie met zeer goede mechanische eigenschappen op.

Chris Estl

Minimaal invasief of non-invasief?!

Hoe minder hoe liever - maar dat kan niet altijd

Samenvatting

Iedereen vraagt zich wel eens af hoe minimaal invasief hij kan werken. We willen zoveel mogelijk weefsel behouden, maar de tandtechnicus moet wel genoeg ruimte hebben om het werkstuk te kunnen maken. Aan de hand van een casus wordt deze delicate balans beschreven.

Jappe Buijs

Tandheelkundige slaapgeneeskunde

Een nieuwe discipline

Samenvatting

Diagnostiek en behandeling van snurken en het obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot een uitermate multidisciplinaire ‘tak van sport’. Hierbij is ook een prominente rol weggelegd voor de tandarts. ‘Snurkproblemen’ werden van oudsher vooral door KNO-artsen behandeld. Longartsen waren daarentegen minder geïnteresseerd in het snurken en richten zich vooral op de behandeling van slaapapneu. Daarin is de afgelopen jaren verandering gekomen: de tandarts kan deel uitmaken van het behandelteam.

Paul Goedegebuure, Aarnoud Hoekema

De frontrelatie belicht

Multidisciplinair samenwerken als ‘a guide to freedom’

Samenvatting

De diagnostiek en behandeling van mensen met een ongunstige frontrelatie en/of verregaande gebitsslijtage bij wie het fenomeen ‘restricted envelope of function’ vroeger of later voorkomt, hoort thuis binnen een multidisciplinair samenwerkingsverband.

In deze bijdrage staan een orthodontist en een prosthodontist stil bij de noodzaak van vroege interventie en bij verschillende behandelmogelijkheden aan de hand van casuïstiek van patiënten in opklimmende leeftijd.

R.M. Mulié, K.B. Wabeke

‘Open’ genezing van parodontale botdefecten

Botherstel na zeroflap

Samenvatting

De zeroflap is een combinatie van bestaande chirurgische technieken. Toepassing van de zeroflap heeft als doel een pocketreductie te realiseren tot normale sulcusdiepte, met volledig botherstel in parodontale 3-wandige botdefecten of 3-wandige gedeelten van het totale defect, en met minimaal een opvulling van de helft van het 2-wandige defectgedeelte.

C. Kuit

Het torquegevaar

Recessie in het onderfront na ortho-draadspalk

Samenvatting

Het optimaal functioneren van de mond is van wezenlijk belang voor het functioneren van het individu in de westerse maatschappij. Orthodontie biedt daarin de mogelijkheid zowel het aangezicht als het kauwstelsel naar onze maatstaven te perfectioneren. Het is daarom des te frustrerender als na jaren relaps optreedt die niet zelden gepaard gaat met gingivarecessies. Is de angst voor verlies van gebitselementen dan ongegrond?

G.E. Rhemrev

Immediate dentin sealing

Extra hechtsterkte voor partiële indirecte restauraties

Samenvatting

Ook al proberen we minimaal invasief te beslijpen, ook bij partiële keramische restauraties bestaat de kans dat we een dentine-expositie krijgen. Vanuit verschillende onderzoeken weten we dat de hechting aan glazuur betrouwbaar is, ook op de lange termijn, als men zich aan de juiste voorbehandelingen houdt. Daarom wordt bij de preparatie van partiële restauraties zoveel mogelijk gezond glazuur gespaard. De hechting aan dentine is minder voorspelbaar, wat te verklaren is door haar hoge gehalte aan water en collageen. Hierdoor is het lastig om met hydrofobe hechtlakken een duurzaam resultaat te verkrijgen voor de adhesieve verbinding van partiële indirecte restauraties.

Joanne de Roos, Carline van den Breemer, Jappe Buijs, Marco Gresnigt

Samen sterk!

Multidisciplinaire aanpak van complexe problematiek

Samenvatting

Behandeling van forse parodontale afbraak in het front leidt naast een gezond gereduceerd parodontium nogal eens tot een gecompromitteerde esthetische situatie. Patiënten met discipline-overstijgende problematiek worden gezien op het multidisciplinair spreekuur van het Centrum voor Tandheelkunde en Mondhygiëne van het UMCG. Een parodontoloog, een orthodontist en een prothetisch/esthetisch tandarts zijn aanwezig op dit spreekuur.

Renske Thomas, Krista Janssen, Marco Gresnigt

De gouden onlay

Niet duur. wel duurzaam.

Samenvatting

Een leven lang je eigen gebit en lage onderhoudskosten. Dat is de wens van onze cliënten. De patiënt als kritische consument en de zorgverzekeraar rekent mee op de achtergrond. Het is de realiteit in 2014 en daarna.

Dit is de eerste van een reeks beschouwingen waarin een aanzet wordt gegeven om onze behandelingen als een product te zien. Een product dat als doel heeft het gebit duurzaam te conserveren of te restaureren. Dit product heeft net als zeer vele andere producten ook beperkingen ten aanzien van bijvoorbeeld de levensduur. Dat is een gegeven. Hoe ‘evidence based’ zijn de behandelopties, hoeveel energie wordt in een behandeling gestoken en kunnen we daar een duurzaamheidslabel aan hangen?

Hans van Pelt

Speeksel: smeerolie voor de mond

Gebitsslijtage bij droge mond

Samenvatting

Speeksel wordt ook wel als smeerolie voor de mond beschouwd. Wanneer een motor zonder olie komt te staan, loopt deze vast. Bij het wegvallen van voldoende bescherming vanuit het speeksel gaat het na verloop van tijd ook mis in de mond. Veranderingen in de kwaliteit en kwantiteit van het speeksel kunnen een belangrijke rol spelen bij extreme gebitsslijtage. Daarom presenteer ik u ditmaal vanuit het Nederlands Speekselcentrum een klinische casus waarin deze relatie tussen speeksel en slijtage goed naar voren komt. Graag neem ik u mee naar de rol die speeksel kan spelen, de diagnostiek, strategie en behandeling hiervan. Want: de motor blijft lopen, totdat de bron van de smering is opgedroogd.

Casper P. Bots

Gefaseerd keramiek

Van een minimaal naar een non-invasieve techniek

Samenvatting

Tandslijtage is een meer en meer voorkomend probleem met vaak op lange termijn moeilijke en dure consequenties. De noodzaak tot classificatie van de mate van slijtage dringt zich op. De vraag is wanneer we ingrijpen. In dit artikel wordt een specifieke case uitgebreid toegelicht. Dit vanuit een weefselsparend oogpunt dat met de jaren evolueerde van een minimaal invasieve naar een non-invasieve techniek. Het doel is een maximaal esthetisch resultaat te bekomen in combinatie met een maximaal mogelijke bescherming en behoud van het gebit op lange termijn. Het is een vernieuwende techniek die voortgevloeid is uit de klinische kennis van de auteur en wetenschappelijk literatuur uit verschillende domeinen. Het succes op lange termijn moeten we afwachten en verder onderzoek is noodzakelijk.

Paule Peeters

Het Protaper NiTi-systeem

Waarom is dit het meest gebruikte systeem ter wereld?

Samenvatting

Er zijn veel roterende NiTi-vijlsystemen op de markt en het worden er in rap tempo meer. Om de zoveel tijd lezen we in de vakbladen over een nieuw, revolutionair vijlontwerp dat de eigenschappen van alle vorige systemen zou doen verbleken. Toch willen wij hier, louter uit persoonlijk enthousiasme, een lans breken voor het Protapersysteem. Het werd 13 jaar geleden geïntroduceerd en blijft voorlopig nog het meest gebruikte ter wereld. Geestelijk vaders van het systeem zijn met name de endodontisten Clifford J.Ruddle, Pierre Machtou en John West. Zij zijn destijds geïnspireerd door de ideeën en concepten van prof. dr. Herbert Schilder, hoofd van de afdeling Endodontie van de Universiteit van Boston.

H.J. van Mill, Eva Tromp

Gehoekt en toch verschroefd!

Nieuwe inbus-/torxschroevendraaier enorme aanwinst

Samenvatting

In het vorige nummer van TP beschreef collega Frank Andriessen de voordelen van verschroeven van een kroon ten opzichte van cementeren. Maar niet altijd is verschroeven mogelijk omdat het implantaat onder een hoek staat. De afgelopen twee jaar is echter een concept ontwikkeld om het schroefkanaal met een hoek ten opzichte van de abutmentschroef vorm te geven middels speciaal hiervoor ontwikkelde inbus-/torxschroevendraaiers. In dit artikel wil ik laten zien dat met het gehoekte schroefgat de indicatie om implantaatprothetiek te verschroeven enorm verruimd kan worden. Dit vereenvoudigt de klinische procedures, reduceert de kans op cementgerelateerde implantaatcomplicaties en verlaagt ook de kosten van het prothetische gedeelte.

Giles de Quincey, Bjørn Ginsberg

Gefaseerd keramiek (2)

Van een minimaal- naar een non-invasieve techniek

Samenvatting

In het eerste deel van deze casus (zie artikel efaseerd keramiek) werd een behandeling van een 35-jarige patiënt die zich in onze praktijk meldde met esthetische klachten, uitgebreid toegelicht. De problematiek was slijtage van de incisale randen en zeer transparant glazuur van het bovenfront, hoektanden en premolaren met cervicale letsels, gelig verkleurde tanden en reeds een behoorlijke slijtage van de dorsale elementen. De patiënt kreeg een home-bleaching. Cervicale letsels werden met composiet hersteld en vier lithiumdisilicaatfacetten werden vervaardigd op de fronttanden in de bovenkaak. De restauratie van de bovenkaak verliep voorspoedig en tot tevredenheid van de patiënt. Drie jaar na het eind van deze behandeling blijkt dat de slijtage, voornamelijk in de onderkaak, duidelijk is toegenomen, ondanks de nachtsplint, aangepaste voedingsgewoonten en poetsmethode. De patiënt wil een vervolgbehandeling. Door de initieel goede resultaten van keramische facings, is de mond in een later stadium verder opgebouwd met gelijkaardige restauraties. Het doel is nu een maximaal esthetisch en functioneel herstel op een minst invasieve wijze te bekomen.

Paule Peeters

Onbegrepen pijn

Kiespijn: bezint eer ge met boor of tang begint

Samenvatting

Iedere tandarts heeft wel eens een onbegrepen pijnklacht meegemaakt in zijn of haar carrière. Dat is niet gek, want pijn is een subjectief begrip. Pijn is niet te zien op röntgenbeelden of op welke andere wijze dan ook. De tandarts kan slechts afwijkingen vaststellen. In de meeste gevallen is behandeling van de afwijking voldoende om de pijn te laten verdwijnen.

J.J.R. Huddleston Slater

Altered passive eruption

Reconstructieve plastische parodontale chirurgie

Samenvatting

De invloed van de gingiva op de esthetiek begint steeds meer aandacht te krijgen. De gingiva en mucosa blijken een essentieel onderdeel te zijn voor een fraai en duurzaam resultaat bij behandelingen van implantologische of restauratieve aard. Daarmee krijgt de parodontologie een hoofdrol waar ze te maken krijgt met de vorm van de gingiva en de wijze waarop de elementen uit het tandvlees komen. Recessies, maar ook overmatige gingiva, kunnen storende factoren zijn voor een mooie esthetiek. Ook deficiënties van de mucosa rond implantaten komen veel voor. In een serie bijdragen voor TP wil ik aan de hand van een aantal casussen de mogelijk- en onmogelijkheden van diverse indicaties bespreken. Ook zullen combinatiegevallen van reconstructieve chirurgie en restauratieve tandheelkunde aan bod komen.

Haakon Kuit