Skip to main content
Top

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

3. Taxeren van veiligheidsrisico’s en zorgbehoeften als richtlijn voor cliënten met antisociaal of verward gedrag

Auteurs : Dr. J. E. (Joan) van Horn, M. J. (Mara) Eisenberg, MSc, J. C. (Juliette) Hutten, MSc, Dr. Y. H. A. (Yvonne) Bouman, Dr. F. C. A. (Frida) van der Veeken, Prof. dr. S. (Stefan) Bogaerts

Gepubliceerd in: Praktijkboek antisociaal gedrag en persoonlijkheidsproblematiek

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Behandelaren in de reguliere geestelijke gezondheidszorg krijgen steeds vaker te maken met cliënten met psychopathische trekken of een antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASPS), die al dan niet gepaard kan gaan met agressie of verward gedrag. Dit kan leiden tot een zekere terughoudendheid om met deze cliënten een behandelrelatie aan te gaan. Kennis over forensische theorieën/modellen en instrumenten voor het beoordelen van veiligheidsrisico’s en zorgbehoeften kan deze drempel mogelijk verlagen. Het Risk-Need-Responsivity-model biedt handvatten om het behandelbeleid en de behandelinhoud vorm te geven op basis van risicotaxatie-uitkomsten, bijvoorbeeld met de FARE (Forensisch Ambulante Risico Evaluatie). Ook werken met personen met verward en agressief gedrag vereist kennis over de doelgroep en van instrumenten om de veiligheid en de zorgbehoefte op adequate wijze in te kunnen schatten. Deze bijdrage biedt een overzicht van instrumenten om (acute) veiligheidsrisico’s en zorgbehoeften van (agressieve) cliënten met antisociaal en/of verward gedrag in te schatten.
Literatuur
go back to reference Andrews, D. A., & Bonta, J. (2006). The psychology of criminal conduct (4th ed.). Newark, NJ: LexisNexis. Andrews, D. A., & Bonta, J. (2006). The psychology of criminal conduct (4th ed.). Newark, NJ: LexisNexis.
go back to reference Andrews, D. A., & Dowden, C. (2006). Risk principle of case classification in correctional treatment: A meta-analytic investigation. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 50(1), 88–100.CrossRef Andrews, D. A., & Dowden, C. (2006). Risk principle of case classification in correctional treatment: A meta-analytic investigation. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 50(1), 88–100.CrossRef
go back to reference Andrews, D. A., Zinger, I., Hoge, R. D., Bonta, J., Gendreau, P., & Cullen, F. T. (1990). Does correctional treatment work? A clinically relevant and psychologically informed meta-analysis. Criminology, 28(3), 369–404.CrossRef Andrews, D. A., Zinger, I., Hoge, R. D., Bonta, J., Gendreau, P., & Cullen, F. T. (1990). Does correctional treatment work? A clinically relevant and psychologically informed meta-analysis. Criminology, 28(3), 369–404.CrossRef
go back to reference Boerebach, N. (2015). Corporatiemonitor verwarde personen. Den Haag. Boerebach, N. (2015). Corporatiemonitor verwarde personen. Den Haag.
go back to reference Bonta, J., & Andrews, D. A. (2016). The psychology of criminal conduct. London, UK: Routledge. Bonta, J., & Andrews, D. A. (2016). The psychology of criminal conduct. London, UK: Routledge.
go back to reference Bonta, J., & Andrews, D. A. (2017). The psychology of criminal conduct. London, UK: Routledge. Bonta, J., & Andrews, D. A. (2017). The psychology of criminal conduct. London, UK: Routledge.
go back to reference Bouman, Y. H. A., & Wismeyer, C. E. (2011). Level of Service/Case Management Inventory (LS/CMI). Geautoriseerde vertaling Nijmegen: Kairos. Bouman, Y. H. A., & Wismeyer, C. E. (2011). Level of Service/Case Management Inventory (LS/CMI). Geautoriseerde vertaling Nijmegen: Kairos.
go back to reference Bowers, L., McFarlane, L., Kiyimba F., & Clark, N. (2000). Factors underlying and maintaining nurses’ attitudes to patients with severe personality disorder. Final Report to National Forensic Mental Health R&D. London: Home Office. Bowers, L., McFarlane, L., Kiyimba F., & Clark, N. (2000). Factors underlying and maintaining nurses’ attitudes to patients with severe personality disorder. Final Report to National Forensic Mental Health R&D. London: Home Office.
go back to reference Bullens, R. A. R., Van Horn, J. E., Van Eck A., & Das, J. (2014). J-SOAP D versie III. De Nederlandse vertaling en bewerking van de J-SOAP II (Juvenile Sex Offender Protocol II). Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten. Bullens, R. A. R., Van Horn, J. E., Van Eck A., & Das, J. (2014). J-SOAP D versie III. De Nederlandse vertaling en bewerking van de J-SOAP II (Juvenile Sex Offender Protocol II). Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten.
go back to reference Centraal Bureau voor de Statistiek (2015). Veiligheidsmonitor 2014. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek. Centraal Bureau voor de Statistiek (2015). Veiligheidsmonitor 2014. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
go back to reference Coid, J., Yang, M., Ullrich, S., Roberts, A., & Hare, R. D. (2009). Prevalence and correlates of psychopathic traits in the household population of Great Britain. International Journal of Law and Psychiatry, 32, 65–73.CrossRef Coid, J., Yang, M., Ullrich, S., Roberts, A., & Hare, R. D. (2009). Prevalence and correlates of psychopathic traits in the household population of Great Britain. International Journal of Law and Psychiatry, 32, 65–73.CrossRef
go back to reference De Graaf, R., Ten Have, M., & Van Dorsselaer, S. (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking: NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut. De Graaf, R., Ten Have, M., & Van Dorsselaer, S. (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking: NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut.
go back to reference De Graaf, R., Ten Have, M., Van Gool, C., & Van Dorsselaer, S. (2012). Prevalentie van psychische aandoeningen en trends van 1996 tot 2009; resultaten van NEMESIS-2 [Prevalence of mental disorders, and trends from 1996 to 2009. Results from NEMESIS-2]. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54(1), 27–38. De Graaf, R., Ten Have, M., Van Gool, C., & Van Dorsselaer, S. (2012). Prevalentie van psychische aandoeningen en trends van 1996 tot 2009; resultaten van NEMESIS-2 [Prevalence of mental disorders, and trends from 1996 to 2009. Results from NEMESIS-2]. Tijdschrift voor Psychiatrie, 54(1), 27–38.
go back to reference De Ruiter, C. (2009). B–SAFER: Gestructureerde beoordeling van het risico van relationeel geweld. Maastricht University: C. de Ruiter. Zie: www.corinederuiter.eu. De Ruiter, C. (2009). B–SAFER: Gestructureerde beoordeling van het risico van relationeel geweld. Maastricht University: C. de Ruiter. Zie: www.​corinederuiter.​eu.
go back to reference De Ruiter, C., & Hillege, S. (2012). Nederlandse vertaling EARL-21G. Consultatie versie. Utrecht: C. de Ruiter. De Ruiter, C., & Hillege, S. (2012). Nederlandse vertaling EARL-21G. Consultatie versie. Utrecht: C. de Ruiter.
go back to reference De Ruiter, C., & De Jong, E. M. (2006). CARE-NL. Richtlijn voor gestructureerde beoordeling van het risico van kindermishandeling. Utrecht: C. de Ruiter. De Ruiter, C., & De Jong, E. M. (2006). CARE-NL. Richtlijn voor gestructureerde beoordeling van het risico van kindermishandeling. Utrecht: C. de Ruiter.
go back to reference De Vogel, V., De Ruiter, C., Bouman, Y., & De Vries Robbé, M. (2007). Handleiding bij de SAPROF. Richtlijnen voor het beoordelen van beschermende factoren voor gewelddadig gedrag. Versie 1. Utrecht, The Netherlands: Forum Educatief. De Vogel, V., De Ruiter, C., Bouman, Y., & De Vries Robbé, M. (2007). Handleiding bij de SAPROF. Richtlijnen voor het beoordelen van beschermende factoren voor gewelddadig gedrag. Versie 1. Utrecht, The Netherlands: Forum Educatief.
go back to reference De Vries, S., Spruit, A., & Stams, G. J. J. M. (2016). Een verkennend literatuuronderzoek naar de omvang en aard van de problematiek bij verwarde personen. Amsterdam. De Vries, S., Spruit, A., & Stams, G. J. J. M. (2016). Een verkennend literatuuronderzoek naar de omvang en aard van de problematiek bij verwarde personen. Amsterdam.
go back to reference De Vries Robbé, M., Geers, M., Stapel, M., Hilterman, E., & De Vogel, V. (2014). Structured assessment of protective factors for violence risk – Youth version. SAPROF Youth version. Richtlijnen voor het beoordelen van beschermende factoren voor gewelddadig gedrag bij jeugd. Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten. De Vries Robbé, M., Geers, M., Stapel, M., Hilterman, E., & De Vogel, V. (2014). Structured assessment of protective factors for violence risk – Youth version. SAPROF Youth version. Richtlijnen voor het beoordelen van beschermende factoren voor gewelddadig gedrag bij jeugd. Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten.
go back to reference Djadoenath, A., & Decoene, S. (2015). De antisociale-persoonlijkheidsstoornis en psychopathie in de reguliere ambulante geestelijke gezondheidszorg. In W. Canton, D. Van Beek, L. Claes, L. Gijs, I. Jeandarme & E. Klein Haneveld (Red.), Handboek psychopathie en de antisociale persoonlijkheidsstoornis (pag. 199–220). Utrecht: De Tijdstroom. Djadoenath, A., & Decoene, S. (2015). De antisociale-persoonlijkheidsstoornis en psychopathie in de reguliere ambulante geestelijke gezondheidszorg. In W. Canton, D. Van Beek, L. Claes, L. Gijs, I. Jeandarme & E. Klein Haneveld (Red.), Handboek psychopathie en de antisociale persoonlijkheidsstoornis (pag. 199–220). Utrecht: De Tijdstroom.
go back to reference Egan, S. J., Haley, S., & Rees, C. S. (2014). Attitudes of clinical psychologists towards clients with personality disorders. Australian Journal of Psychology, 66(3), 175–180.CrossRef Egan, S. J., Haley, S., & Rees, C. S. (2014). Attitudes of clinical psychologists towards clients with personality disorders. Australian Journal of Psychology, 66(3), 175–180.CrossRef
go back to reference Gemeente Utrecht (2016). Regionale aanpak Midden-West Utrecht personen met verward gedrag. Utrecht. Gemeente Utrecht (2016). Regionale aanpak Midden-West Utrecht personen met verward gedrag. Utrecht.
go back to reference GGD/GHOR Nederland (2015). Factsheet Inventarisatie meldpunten OGGz. Utrecht. GGD/GHOR Nederland (2015). Factsheet Inventarisatie meldpunten OGGz. Utrecht.
go back to reference Hanson, R. K., & Harris, A. J. R. (2000). Where should we intervene? Dynamic predictors of sexual offense recidivism. Criminal Justice and Behavior, 27, 6–35.CrossRef Hanson, R. K., & Harris, A. J. R. (2000). Where should we intervene? Dynamic predictors of sexual offense recidivism. Criminal Justice and Behavior, 27, 6–35.CrossRef
go back to reference Hildebrand, M., & De Ruiter, C. (2001). SARA (versie 2) Beoordelen van het risico van huiselijk geweld. Utrecht: Dr. Henri van der Hoeven Stichting. Hildebrand, M., & De Ruiter, C. (2001). SARA (versie 2) Beoordelen van het risico van huiselijk geweld. Utrecht: Dr. Henri van der Hoeven Stichting.
go back to reference Hildebrand, M., De Ruiter, C., & Ligthart, L. (2011). Nederlandse vertaling EARL-20B versie 2. Utrecht: C. de Ruiter. Hildebrand, M., De Ruiter, C., & Ligthart, L. (2011). Nederlandse vertaling EARL-20B versie 2. Utrecht: C. de Ruiter.
go back to reference Koch, M., Van den Berg, J. W., & Smid, W. J. (2014). Acute-2007 Scorehandleiding. Geautoriseerde Nederlandstalige vertaling Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten. Koch, M., Van den Berg, J. W., & Smid, W. J. (2014). Acute-2007 Scorehandleiding. Geautoriseerde Nederlandstalige vertaling Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten.
go back to reference Koekkoek, B. (2016). Verwarde personen in Nederland: Hoe we omgaan met mensen met psychische stoornissen. Houten: LannooCampus. Koekkoek, B. (2016). Verwarde personen in Nederland: Hoe we omgaan met mensen met psychische stoornissen. Houten: LannooCampus.
go back to reference Kuppens, J., & Beke, B. (2008). RiHG. Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld, versie 2.1. Arnhem: Advies- en Onderzoeksgroep Beke. Kuppens, J., & Beke, B. (2008). RiHG. Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld, versie 2.1. Arnhem: Advies- en Onderzoeksgroep Beke.
go back to reference ’t Lam, K., Lancel, M., & Hildebrand, M. (2009). Handleiding bij de Short-Term Assessment of Risk and Treatability (START): Richtlijnen bij het beoordelen van korte termijn risico’s en behandelmogelijkheden. Assen: GGZ Drenthe. ’t Lam, K., Lancel, M., & Hildebrand, M. (2009). Handleiding bij de Short-Term Assessment of Risk and Treatability (START): Richtlijnen bij het beoordelen van korte termijn risico’s en behandelmogelijkheden. Assen: GGZ Drenthe.
go back to reference Lammers, S., & Philipse, M. (2003). Nederlandse bewerking van de Level of Service Inventory-revised (LSI-r). Concept-vertaling. Lammers, S., & Philipse, M. (2003). Nederlandse bewerking van de Level of Service Inventory-revised (LSI-r). Concept-vertaling.
go back to reference Martinson, R. (1974). What works? Questions and answers about prison reform. The Public Interest, 35, 22–54. Martinson, R. (1974). What works? Questions and answers about prison reform. The Public Interest, 35, 22–54.
go back to reference Ministerie van Justitie (2011). Landelijke instrumentarium jeugd strafrechtketen (LIJ). Den Haag: Ministerie van Justitie. Ministerie van Justitie (2011). Landelijke instrumentarium jeugd strafrechtketen (LIJ). Den Haag: Ministerie van Justitie.
go back to reference Neumann, C. S., & Hare, R. D. (2008). Psychopathic traits in a large community sample: Links to violence, alcohol use, and intelligence. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76, 893–899.CrossRef Neumann, C. S., & Hare, R. D. (2008). Psychopathic traits in a large community sample: Links to violence, alcohol use, and intelligence. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76, 893–899.CrossRef
go back to reference Plasterk, R. H. A. (2017). Antwoord op schriftelijke kamervragen van lid Beckerman (SP) over een toename van meldingen over verwarde huurders (d.d. 29 juni 2017). Plasterk, R. H. A. (2017). Antwoord op schriftelijke kamervragen van lid Beckerman (SP) over een toename van meldingen over verwarde huurders (d.d. 29 juni 2017).
go back to reference Smid, W. J., Koch, M., & Van den Berg, J. W. (2014). Static-99R Scorehandleiding (herziene uitgave 2014) geautoriseerde Nederlandstalige vertaling. Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten. Smid, W. J., Koch, M., & Van den Berg, J. W. (2014). Static-99R Scorehandleiding (herziene uitgave 2014) geautoriseerde Nederlandstalige vertaling. Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten.
go back to reference Van Beek, D., De Doncker, D., & De Ruiter, C. (2001). Static-99. Nederlandse geautoriseerde vertaling. Utrecht: Forum Educatief, Dr. Henri van der Hoevenstichting. Van Beek, D., De Doncker, D., & De Ruiter, C. (2001). Static-99. Nederlandse geautoriseerde vertaling. Utrecht: Forum Educatief, Dr. Henri van der Hoevenstichting.
go back to reference Van den Berg, J. W., Smid, W. J., & Koch, M. (2014). Stable-2007 scorehandleiding. Nederlandse geautoriseerde vertaling Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten. Van den Berg, J. W., Smid, W. J., & Koch, M. (2014). Stable-2007 scorehandleiding. Nederlandse geautoriseerde vertaling Utrecht: De Forensische Zorgspecialisten.
go back to reference Van der Put, C. E., & Assink, M. (2018). Misvattingen in de Nederlandse visie op risicotaxatie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 60(8), 508–510. Van der Put, C. E., & Assink, M. (2018). Misvattingen in de Nederlandse visie op risicotaxatie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 60(8), 508–510.
go back to reference Van Everdingen, C. (2015). Verwarde mensen op straat. De uitkomsten van een beeldvormend onderzoek onder dak- en thuislozen in de laagdrempelige opvang in twee grote steden. Sittard. Van Everdingen, C. (2015). Verwarde mensen op straat. De uitkomsten van een beeldvormend onderzoek onder dak- en thuislozen in de laagdrempelige opvang in twee grote steden. Sittard.
go back to reference Van Horn, J. E., Eisenberg, M. J., Bouman, Y. H. A., Van den Hanenberg, F. J. A. C., Van der Put, C. E., & Bogaerts, S. (2016). Forensisch Ambulante Risico Evaluatie (FARE). Utrecht: Kwaliteit Forensische Zorg. Van Horn, J. E., Eisenberg, M. J., Bouman, Y. H. A., Van den Hanenberg, F. J. A. C., Van der Put, C. E., & Bogaerts, S. (2016). Forensisch Ambulante Risico Evaluatie (FARE). Utrecht: Kwaliteit Forensische Zorg.
go back to reference Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2008). Handleiding Waagschaal volwassenen. Utrecht: De Waag. Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2008). Handleiding Waagschaal volwassenen. Utrecht: De Waag.
go back to reference Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2009). Handleiding Waagschaal volwassenen. Utrecht: De Waag. Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2009). Handleiding Waagschaal volwassenen. Utrecht: De Waag.
go back to reference Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2012a). Risicotaxatie-instrument voor de Ambulante Forensische GGZ – RAF GGZ jeugd. Handleiding. Versie 2012. De Waag: Utrecht. Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., & Mulder, J. (2012a). Risicotaxatie-instrument voor de Ambulante Forensische GGZ – RAF GGZ jeugd. Handleiding. Versie 2012. De Waag: Utrecht.
go back to reference Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., Scholing, A., & Mulder, J. (2012b). Risicotaxatie-instrument voor de Ambulante Forensische GGZ – RAF GGZ volwassenen. Handleiding. Versie 2012. De Waag: Utrecht. Van Horn, J. E., Wilpert, J., Eisenberg, M., Scholing, A., & Mulder, J. (2012b). Risicotaxatie-instrument voor de Ambulante Forensische GGZ – RAF GGZ volwassenen. Handleiding. Versie 2012. De Waag: Utrecht.
go back to reference Veiligheidshuis Fryslân (2016a). Checklist persoonsgerichte aanpak op maat. Leidraad en werkdocument bij een casus. Veiligheidshuis Fryslân (2016a). Checklist persoonsgerichte aanpak op maat. Leidraad en werkdocument bij een casus.
go back to reference Veiligheidshuis Fryslân (2016b). Signalenkaart. (Verkregen 26-04-2017). Veiligheidshuis Fryslân (2016b). Signalenkaart. (Verkregen 26-04-2017).
go back to reference Ward, T., & Brown, M. (2004). The good lives model and conceptual issues in offender rehabilitation. Psychology, Crime & Law, 10, 243–257. Ward, T., & Brown, M. (2004). The good lives model and conceptual issues in offender rehabilitation. Psychology, Crime & Law, 10, 243–257.
go back to reference Wisse, E. (2016). Onderzoek naar de aanpak van verwarde personen in Zwolle. Zwolle. Wisse, E. (2016). Onderzoek naar de aanpak van verwarde personen in Zwolle. Zwolle.
go back to reference Zijlmans, J. (2017). De Relatie tussen Houding en Emoties van Behandelaren en de Intentie tot het Behandelen van Cliënten met een Antisociale Persoonlijkheidsstoornis. Ongepubliceerde masterscriptie. Tilburg: Tilburg University. Zijlmans, J. (2017). De Relatie tussen Houding en Emoties van Behandelaren en de Intentie tot het Behandelen van Cliënten met een Antisociale Persoonlijkheidsstoornis. Ongepubliceerde masterscriptie. Tilburg: Tilburg University.
Metagegevens
Titel
Taxeren van veiligheidsrisico’s en zorgbehoeften als richtlijn voor cliënten met antisociaal of verward gedrag
Auteurs
Dr. J. E. (Joan) van Horn
M. J. (Mara) Eisenberg, MSc
J. C. (Juliette) Hutten, MSc
Dr. Y. H. A. (Yvonne) Bouman
Dr. F. C. A. (Frida) van der Veeken
Prof. dr. S. (Stefan) Bogaerts
Copyright
2020
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2295-4_3