Het unitwater van de praktijk wordt beschouwd als proceswater, waarvoor een legionellabeheersplan, een risicobeheersplan en een inventarisatierisico verplicht is. In de Tweede Kamer is onlangs aangedrongen op stroomlijning van het legionellabeleid, omdat 'het beleid ten aanzien van legionellabeheersing realistischer, effectiever en proportioneler moet'. De werkgroep 'Herziening Richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijk' richt haar pijlen daarom nu vooral ook op drinkwaterkwaliteit in de mondzorgpraktijk.
Legionellose
Nadat zich in Bovenkarspel in 1999 en in Amsterdam in 2006 uitbraken van de legionairsziekte (veteranenziekte) voordeden, is er veel aandacht voor water, de legionairsziekte en de legionellabacterie.
Legionellabacteriën veroorzaken legionellose, een acute infectie van de luchtwegen, een ernstige pneumonie, de zogenoemde veteranenziekte die tot de meldingsplichtige luchtweginfectieziekten gerekend wordt. Besmetting vindt plaats door inademing van de bacterie. Het drinken van besmet water leidt niet tot besmetting. Ook Pontiac koorts, een griepachtige aandoening, komt voort uit een legionellabesmetting.
Per jaar worden gemiddeld enkele honderden gevallen van legionellose geregistreerd met een incidentie van ongeveer 2 gevallen op 100.000 inwoners. Er bestaan 50 legionellasoorten, die niet allemaal even gevaarlijk zijn.
Preventie van de verspreiding van legionellabacteriën wordt door de overheid gecontroleerd door regelmatig de installaties te testen die zijn aangesloten op het waternet, zoals die van ziekenhuizen, kampeerterreinen en badinrichtingen. Deze prioritaire instellingen zijn verplicht om regelmatig controle op legionella uit te voeren. Een tandheelkundige praktijk is geen prioritaire instelling en valt daarom niet onder deze regelgeving.
Proceswater
Het water in de behandelunit mag dan niet onder de drinkwaterwet vallen, het is wel proceswater (het wordt bedrijfsmatig in een installatie gebruikt) en valt als zodanig onder de Arbowetgeving van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, hetgeen betekent dat er een legionella- en risicobeheersplan en een inventarisatierisico verplicht is.
Een tandheelkundige unit is verbonden aan vele meters nauwe leidingen, waarin de stroomsnelheid zeer laag is en buiten werktijd stil staat. In combinatie met het materiaal van de leidingen en de temperatuur van het unitwater leidt dit tot een zeer snelle en onvermijdelijke groei van biofilm in de leidingen. Deze bestaat uit bacteriën die zijn ingebed in een niet-cellulaire matrix. Hieruit komen bacteriën vrij die het water uit de verschillende tappunten contamineren. De American Dental Association is van mening dat contact met microbiologisch verontreinigd water niet in overeenstemming is met de verwachting van veiligheid van de patiënt en de moderne tandheelkundige praktijk.
De werkgroep 'Herziening Richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken', de WIP-commissie, van de KNMT stelt daarom dat er gestreefd moet worden naar waterkwaliteit die voldoet aan de eisen van drinkwater, waarbij een grens gehanteerd wordt van <100 kve/ml voor het aantal aerobe heterotrofe bacteriën.
Een interne desinfectie-unit of een standaard schoonmaakprotocol blijkt niet altijd de juiste waterkwaliteit te garanderen. Sinds kort wordt daarom gebruik gemaakt van een systeem dat de drinkwaterkwaliteit meet. Dit systeem maakt gebruik van een 3M Petrifilm die ontwikkeld is voor het testen van de totale bacteriële belasting in water.
Ook kan de legionellatest uitgevoerd worden met een specifieke en gevoelige PCR-techniek (polymerase chain reaction).
Stand van zaken nu
Uit 324 watermonsters van 112 tandheelkundige praktijken is gebleken dat het water vaak niet te voldoet aan de eisen die worden gesteld ten aanzien van het aantal legionellaspecies. Slechts 27% van de onderzochte praktijken voldeed aan de wettelijk gestelde norm, het aantal monsters/praktijken met de pathogene species L.pneumophila was echter beperkt: in geen van de praktijken werd een aantal gevonden dat boven de norm lag. Niet alleen het water uit de meerfunctiespuit, ook het water uit de spoelglasvuller en het roterend instrument bevat zeer frequent een hoeveelheid bacteriëen dat boven de drinkwaternorm van < 100 kve/ml ligt.
Er is geen direct bewijs dat besmet water unitwater een gezondheidsruisico vormt voor de patiënt en het tandheelkundig personeel. Ethische en wettelijke eisen dwingen echter wel om maatregelen aan te scherpen ten aanzien van de waterkwaliteit in het kader van de infectiepreventie in de tandheelkundige praktijk.
Bron: TP, april 2016