Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
Inleiding op psychiatrie en psychiatrische verpleegkunde hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2020 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7. Stemmingsstoornissen

Auteurs : M. Clijsen, drs. W. Garenfeld

Gepubliceerd in: Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Stemmingsstoornissen zijn aandoeningen die de kwaliteit van leven sterk beïnvloeden. De gemoedstoestand van de patiënt is daarbij langdurig ontregeld op een manier die niet te vergelijken is met normale humeurschommelingen. Deze stoornissen vallen uiteen in diverse depressieve en bipolaire varianten. Met name de depressieve stoornis en de persisterende depressieve stoornis (dysthymie) komen veel voor. Sociale factoren spelen een belangrijke rol bij stemmingsstoornissen en andersom hebben ze vaak veel sociale gevolgen. In dit hoofdstuk is uitgegaan van de classificatie volgens DSM-5 en komen verschillende verklaringsmodellen aan de orde, kenmerken en symptomen, alsook de verpleegkundige behandeling en begeleiding van mensen met een stemmingsstoornis. Ook is er veel aandacht voor bejegening en de werkrelatie, daar stemmingsstoornissen niet alleen veel impact kunnen hebben op de patiënt, maar ook op de verpleegkundige. Bij farmacotherapie is een belangrijke rol weggelegd voor de verpleegkundige (controle van medicatie en therapietrouw, alertheid op bijwerkingen).
vorige hoofdstuk Stress, trauma en dissociatie
volgende hoofdstuk Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen
Literatuur
Alexopoulos, G. S., Abrams, R. C., Young, R. C. & Shamoian, C. A. (1988). Cornell scale for depression in dementia. Biological Psychiatry, 23, 271–284.
APA (American Psychiatric Association) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington DC: APA. Nederlandse uitgave: APA (2014). Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen: DSM-5 (Vert. Hengeveld, M. W.). Amsterdam Boom Uitgevers.
Ballesteros, J. (2005). Orphan comparisons and indirect meta-analysis: A case study on antidepressant efficacy in dysthymia comparing tricyclic antidepressants, selective serotonin reuptake inhibitors, and monoamine oxidase inhibitors by using general linear models. Journal of Clinical Psychopharmacology, 2, 127–131.CrossRef
Beck, A. T., Kovacs, M., & Weissman, A. (1979). Assessment of suicidal intention: The Scale for Suicide Ideation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(2), 343–352.CrossRef
Beck, A. T., Ward, C. H., Mendelsohn, M., et al. (1961). An inventory for measuring depression. Archives of General Psychiatry, 4, 561–571.CrossRef
Beck, A. T., Weissman, A., Lester, D. & Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The hopelessness scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861–865.
Bergfeld, I. O. (2018). Exciting circuits: Deep brain stimulation for depression. Academisch proefschrift. Amsterdam: AMC-UvA.
Biggs, W. S., & Demuth, R. H. (2011). Premenstrual syndrome and premenstrual dysphoric disorder. American Family Physician, 84(8), 918–924.PubMed
Carreno, F. R., & Frazer, A. (2017). Vagal nerve stimulation for treatment-resistant depression. Neurotherapeutics, 14(3), 716–727.CrossRef
Chiesa, A., & Serretti, A. (2011). Mindfulness based cognitive therapy for psychiatric disorders: A systematic review and meta-analysis. Psychiatry Research, 187(3), 441–453.CrossRef
Claes, S. (2016). Depressie: Stress, immuniteit en (epi)genetica. In A. H. Schene, B. G. C. Sabbe, Ph. Spinhoven & H.G. Ruhé (Red.), Handboek depressieve stoornissen (pag. 157–170). Utrecht: De Tijdstroom.
Claessens, H. (2012). Suïcidepreventiekaart. Antwerpen: Domus Medica/Vereniging van huisartsen.
Cohen, J. (1997). Assessment and treatment of dysthymia. The development of the Cornell Dysthymia Rating Scale. European Psychiatry, 12, 190–193.CrossRef
Copeland, W. E., Angold, A., Costello, E. J. & Egger, H. (2013). Prevalence, comorbidity, and correlates of DSM-5 proposed disruptive mood dysregulation disorder. American Journal of Psychiatry, 170(2), 173–179.
Cross-Disorder Group of the Psychiatric Genomics Consortium (2013). Identification of risk loci with shared effects on five major psychiatric disorders: A genome-wide analysis. Lancet, 20(381/9875), 1371–1379.
Cutcliffe, J. R., & Barker, P. (2004). The nurses’ global assessment of suicide risk (NGASR): Developing a tool for clinical practice. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 11, 393–400.CrossRef
De Beus, E., & Rookmaaker, M. B. (2013). Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithiumgebruik. Beek: Nederlandse federatie voor Nefrologie. Geraadpleegd op www.​nefro.​nl.
De Graaf, R., Ten Have, M., & Van Dorsselaer, S. (2010). De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking: NEMESIS-2: Opzet en eerste resultaten. Utrecht: Trimbos-instituut.
De Wit, C. A. M. (1987). Depressievragenlijst en Korte Depressievragenijst Voor Kinderen (DVK en KDVK). Lisse: Swets Zeitlinger.
Dumont, M., & Provost, M. A. (1999). Resilience in adolescents: Protective role of social support, coping strategies, self-esteem, and social activities on experience of stress and depression. Journal of Youth and Adolescence, 28/3, 343–363.
First, M. B., Spitzer, R. L., Gibbon, M., et al. (1996). Structured clinical interview for DSM-IV Axis I disorders. New York: Biometrics Research Department, New York State Psychiatric Institute. (Ned versie: Van Groenestijn, M. A. C., G. W. Akkerhuis, R. W. Kupka, et al. (1998). Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.).
Ford, O., Lethaby, A., Roberts, H., et al. (2012). Progesterone for premenstrual syndrome. Cochrane Database of Systematic Reviews, 14(3).
Freeman, E. W., Rickels, K., Yonkers, K. A., et al. (2001). Venlafaxine in the treatment of premenstrual dysphoric disorder. Obstetrics and Gynecology, 98(5–1), 737–744.PubMed
Goldstein, M. J., & Miklowitz, D. J. (1990). Behavioral family treatment for patients with bipolar affective disorder. Behavior Modification, 4, 457–489.
Hamilton, M. (1960). A rating scale for depression. Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry, 23, 56–62.CrossRef
Heisel, M. J., & Flett, G. L. (2006). The development and initial validation of the Geriatric Suicide Ideation Scale. American Journal of Geriatric Psychiatry, 14, 742–751.CrossRef
Herbert, J. (2013). Cortisol and depression: Three questions for psychiatry. Psychological Medicine, 43(3), 449–469.CrossRef
Hoes, M. J. A. J. M. (1995). Historiografie: Capita over soma en psyche vanaf de oudheid. Arnhem: Ciba Geigy BV.
Komossa, K., Depping, A. M., & Gaudchau, A. (2010). Second-generation antipsychotics for major depressive disorder and dysthymia. Cochrane Database of Systematic Reviews, 8(12), CD008121.
Kupka, R. (2008). Beloop op korte en lange termijn. In R. Kupka, E. A. M. Knoppert-van der Klein & W. Nolen (Red.), Handboek bipolaire stoornissen (pag. 77–99). Utrecht: De Tijdstroom.
Lebenluft, E. (2011). Severe mood dysregulation, irritability, and the diagnostic boundaries of bipolar disorder in youths. American Journal of Psychiatry, 168(2), 129–142.CrossRef
Lefaucheur, J. P., André-Obadia, N., Antal, A., et al. (2014). Evidence-based guidelines on the therapeutic use of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS). Clinical Neurophysiology, 125(11), 2150–2206.CrossRef
Lohoff, F. W. (2010). Overview of the genetics of major depressive disorder. Current Psychiatry Reports, 12(6), 539–546.CrossRef
Marchant, W. R. (2012). Mindfulness-based stress reduction, mindfulness-based cognitive therapy, and zen meditation for depression, anxiety, pain, and psychological distress. Journal of Psychiatric Practice, 18(4), 233–252.CrossRef
Marjoribanks, J., Brown, J., O’Brien, P. M. & Wyatt, K. (2013). Selective serotonin reuptake inhibitors for premenstrual syndrome. Cochrane Database of Systematic Reviews, 7, 6.
Montgomery, S. A., & Åsberg, M. (1979). A new depression scale designed to be sensitive to change. British Journal of Psychiatry, 134, 382–389.CrossRef
Nolen, W. A., Schulte, P. F. J., & Kupka, R. W. (2008a). Farmacotherapie. In R. Kupka, E. Knoppert-van der Klein & W. A. Nolen (Red.), Handboek bipolaire stoornissen (pag. 209–240). Utrecht: De Tijdstroom.
Nolen, W. A., Kupka, R. W., Schulte, P. F. J., et al. (2008b). Richtlijn bipolaire stoornissen. Richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Utrecht: De Tijdstroom.
Ormel, H., Penninx, B., & Spijker, J. (2016). Epidemiologie van depressie. In A. H. Schene, B. G. C. Sabbe, Ph. Spinhoven & H. G. Ruhé. (Red.), Handboek depressieve stoornissen (pag. 21–41). Utrecht: De Tijdstroom.
Parker, G. (2000). Classifying depression: Should paradigms lost be regained? American Journal of Psychiatry, 157(8), 1195–1203.CrossRef
Parker, G., McCraw, S., & Fletcher, K. (2012). Cyclothymia. Depression and Anxiety, 29(6), 487–494.
Pierce, D. W. (1977). Suicidal intent in self-injury. British Journal of Psychiatry, 130, 377–385.CrossRef
Poos, M. J. J. C., Schoemaker, C., Spijker, J., et al. (2014). Hoe vaak komen stemmingsstoornissen voor en hoeveel mensen sterven er aan? In N. Hoeymans, J. Van Loon, P. Achterberg, M. M. Harbers, F. R. J. Den Hertog, Hbm. Hilderink, et al. Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV): Nationaal Kompas Volksgezondheid. Bilthoven: RIVM.
Post, R. M., Roy-Byrne, P. P., & Uhde, T. W. (1988). Graphic representation of the life course of illness in patients with affective disorder. American Journal of Psychiatry, 145(7), 844–848. (Nederlandse versie: G. W. Akkerhuis & W. A. Nolen (1995). NIMH-LCM-[Clin.prosp.1/3,retrosp.3;Self prosp.1,retrosp.3]. Utrecht: Altrecht GGZ).
Ramaekers, D. (2011). The relation between daily events, positive affect and reward experience and the role of self-efficacy and self-esteem: A distinction between a depressed and a non-depressed group. [Werkstuk Empirisch Afstudeeronderzoek Gezondheidspsychologie] (S58337). Heerlen: Open Universiteit Nederland/Faculteit psychologie.
Regeer, E., & Kupka, R. (2008). Epidemiologie. In R. Kupka, E. Knoppert-van der Klein & W. A. Nolen (Red.), Handboek bipolaire stoornissen (pag. 53–76). Utrecht: De Tijdstroom.
Sadock, B. J., Sadock, V. A. & Ruiz, P. (2012). Kaplan and Sadock’s comprehensive textbook of psychiatry (9th ed.) (pag. 228–230). Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams Wilkins.
Sansone, R. A., & Sansone, L. A. (2009). Dysthymic disorder: Forlorn and overlooked? Psychiatry( Edgemont), 6(5), 46–50.
Shea, S. C. (1998). The chronological assessment of suicide events: A practical interviewing strategy for the elicitation of suicidal ideation. Journal of Clinical Psychiatry, 59(Suppl 20), 58–72.PubMed
Spijker, J., Bockting, C. L. H., Meeuwissen, J. A. C., et al. (2013). Multidisciplinaire richtlijn depressie (3e druk). Utrecht: Trimbos-instituut.
Stringaris, A., Baroni, A., Haimm, C., et al. (2010). Pediatric bipolar disorder versus severe mood dysregulation: Risk for manic episodes on follow-up. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 49, 397–405.
Sundblad, C., Hedberg, M. A., & Eriksson, E. (1993). Clomipramine administered during the luteal phase reduces the symptoms of premenstrual syndrome: A placebo-controlled trial. Neuropsychopharmacology, 9(2), 133–145.CrossRef
Tourian, L., LeBoeuf, A., Breton, J. J., et al. (2015). Treatment options for the cardinal symptoms of disruptive mood dysregulation disorder. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 24(1), 41–54.
Van Bemmel, A. L., Beersma, D. G. M., & Van den Hoofdakker, R. H. (1999). Slaap en depressie. In J. A. Den Boer, J. Ormel, H. M. Van Praag, H. G. M. Westenberg & D’haenen, H. (Red.), Handboek stemmingsstoornissen (pag. 193–203). Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom.
Van den Broek, W. W., Birkenhäger, T. K., De Boer, D., et al. (2010). Richtlijn elektroconvulsietherapie. Richtlijnen Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Utrecht: De Tijdstroom.
Van Heeringen, K., & Kerkhof, A. (2016). Depressie en suïcidaal gedrag. In A. H. Schene, B. G. C. Sabbe, Ph. Spinhoven & H. G. Ruhé (Red.), Handboek depressieve stoornissen (pag. 565–580). Utrecht: De Tijdstroom.
Van Heesch, F. (2014). Inflammation-induced depression. Studying the role of proinflammatory cytokines in anhedonia. Academisch proefschrift. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Van Hemert, A. M., Kerkhof, A. J. F. M., De Keijser, J., et al. (2012). Multidisciplinaire richtlijn diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag. Utrecht: De Tijdstroom.
Van Leusden, J. W. R., & Sellaro, R. (2015). Colzato Transcutaneous Vagal Nerve Stimulation (tVNS): A new neuromodulation tool in healthy humans? Frontiers in Psychology, 6, 102.PubMedPubMedCentral
Van ’t Land, H., Schoemaker, C., & De Ruiter, C. (2008). Trimbos zakboek psychische stoornissen (2e druk). Utrecht: De Tijdstroom.
Verweij, G., & Houben-van Herten, M. (2013). Depressiviteit en antidepressiva in Nederland: Bevolkingstrends. Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
Vonk, R. (2008). Genetica. In R. Kupka, E. Knoppert-van der Klein & W. A. Nolen (Red.), Handboek bipolaire stoornissen (pag. 103–124). Utrecht: De Tijdstroom.
Whitfield, G., & Williams, C. (2003). The evidence base for cognitive behavioural therapy in depression: Delivery in busy clinical settings. BJPsych Advances, 9, 21–30.
WHO (World Health Organization) (2013). ICD-10-CM-Draft. International statistical classification of diseases and related health problems (10th revision). St Louis: Elsevier/Saunders.
WHO (World Health Organization) (2017). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Geneva: World Health Organization.
Wing, J. K., Babor, T., Brugha, T., et al. (1990). SCAN: Schedules for clinical assessment in neuropsychiatry. Archives of General Psychiatry, 47(6), 589–593. (Nederlandse versie: Giel, R., & Nienhuis, F. J. (2001). SCAN 2.1. Amsterdam: Pearson Assessment and Information B.V.)
Yesavage, J. A., Brink, T. L., Rose, T. L., et al. (1983). Development and validation of a geriatric depression screening scale: A preliminary report. Journal of Psychiatric Research, 17, 37–49.CrossRef
Yonkers, K. A., O’Brien, P. M., & Eriksson, E. (2008). Premenstrual syndrome. Lancet, 371(9619), 1200–1210.CrossRef
Zheng, K., Wang, H., Li, J., et al. (2019). Structural networks analysis for depression combined with graph theory and the properties of fiber tracts via diffusion tensor imaging. Neuroscience Letters, 16(694), 34–40.CrossRef
Zung, W. W. K, & Durham, N. C. (1965). A self rating depression scale. Archives of General Psychiatry, 12, 56–62.
Metagegevens
Titel
Stemmingsstoornissen
Auteurs
M. Clijsen
drs. W. Garenfeld
Copyright
2020
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen

Print ISBN: 978-90-368-2373-9

Elektronisch ISBN: 978-90-368-2374-6

Copyright: 2020

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2374-6_7