Top

2009 | hbo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Sociologie voor gezondheidszorg en verpleegkunde

Auteurs: Jan Stapel, Rob Keukens

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Sociologie houdt zich bezig met een analyse van de invloed van sociale en maatschappelijke factoren op menselijk gedrag. Sociologie voor gezondheidszorg en verpleegkunde geeft antwoorden op vragen als: Wat is het verband tussen gezondheid en sociale klasse? Wat zijn de sociale aspecten van preventie? Wat is de positie van de verpleegkundige in een instituut of ziekenhuis? Wat zijn de voor- en nadelen van marktwerking in de gezondheidszorg? In de nieuwe druk is aandacht voor recente maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen daarvan voor de gezondheidszorg en het verpleegkundig beroep. Relevant cijfermateriaal is geactualiseerd.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Inleiding

Samenvatting

Deel I is een inleiding op het sociologisch vakgebied om het referentiekader te verduidelijken van waaruit naar allerlei zaken wordt gekeken. Deze inleiding is in 2004 helemaal nieuw opgezet en begint met een beschrijving van het vakgebied sociologie. Vervolgens wordt een aantal relevante sociologische begrippen uitgewerkt. Daarbij is uitgegaan van de drie aspecten van het sociale, die Wilterdink en Van Heerikhuizen (2003, herziene druk 2007) onderscheiden: mensen zijn op elkaar gericht (interactie), worden door elkaar gevormd (cultuur) en zijn van elkaar afhankelijk (interdependentie).

Jan Stapel, Rob Keukens

Deel I

Voorwerk

1 Wat is sociologie?

Samenvatting

Aan studenten die net beginnen met een opleiding tot verpleegkundige wordt vaak gevraagd waarom zij voor deze opleiding hebben gekozen. Veel studenten antwoorden dan: ‘Ik wil mensen helpen.’

Jan Stapel, Rob Keukens

2 Mensen zijn op elkaar gericht: interactie

Samenvatting

Het eerste aspect van het sociale heeft te maken met het feit dat mensen op elkaar gericht zijn. Het begrip interactie duidt daarop. Vanuit een beschrijving van dat begrip komen hier allerlei verwante begrippen aan de orde zoals identiteit, collectieve definitie van de situatie, referentiekader en etikettering en stigmatisering.

Jan Stapel, Rob Keukens

3 Mensen worden door elkaar gevormd: cultuur

Samenvatting

Het tweede aspect van het sociale heeft te maken met het feit dat mensen door elkaar worden gevormd. Het begrip cultuur duidt daarop. Vanuit een beschrijving van het begrip cultuur komen hier allerlei verwante begrippen aan de orde zoals waarden, normen, afwijkend gedrag, institutie en institutionalisering, roltheorie en socialisatie. Ten slotte gaan we uitgebreid in op de multiculturele samenleving.

Jan Stapel, Rob Keukens

4 Mensen zijn van elkaar afhankelijk: interdependentie

Samenvatting

Het derde aspect van het sociale heeft te maken met het feit dat mensen van elkaar afhankelijk zijn. Deze afhankelijkheid wordt aangeduid met het begrip interdependentie. Dit begrip wordt hier verder uitgewerkt.

Jan Stapel, Rob Keukens

5 Maatschappelijke ontwikkelingen

Samenvatting

De in de voorgaande hoofdstukken uitgewerkte begrippen zijn instrumenten waarmee sociologen allerlei maatschappelijke ontwikkelingen en verschijnselen kunnen beschrijven en analyseren.

Jan Stapel, Rob Keukens

Deel II

Voorwerk

Deel IIa

6 Zelfzorg en mantelzorg in sociologisch perspectief

Samenvatting

In 1977 verscheen Het verschijnsel zorg. Een inleiding tot de zorgkunde van Hattinga Verschure. Deze publicatie was een van de eerste in Nederland waarin het verschijnsel zorg uitgebreid werd beschreven. Hier ligt het startpunt van een theoretische onderbouwing van het begrip zorg in al zijn aspecten.

Jan Stapel, Rob Keukens

7 Professionele zorg in sociologisch perspectief

Samenvatting

In 1953 kostte de gezondheidszorg ongeveer 340 miljoen euro (3,1% van het Bruto Binnenlands Product, = bbp). Met name vanaf eind jaren zestig vindt er een explosieve stijging van de uitgaven plaats.

Jan Stapel, Rob Keukens

8 Preventie

Samenvatting

Preventie is lange tijd zeer ondergewaardeerd geweest in de gezondheidszorg. Dat is af te leiden uit de verdeling van de kosten van gezondheidszorg over curatieve en preventieve zorg.

Jan Stapel, Rob Keukens

9 Positie en rol van de zorgvrager

Samenvatting

Het hoort bij de professionalisering van het verpleegkundig beroep om een eigen begrippenkader te ontwikkelen waarmee de verpleegkundige werkelijkheid beschreven kan worden.

Jan Stapel, Rob Keukens

10 Verplegen en sociale ongelijkheid

Samenvatting

Mensen verschillen in allerlei opzichten van elkaar. Zij zijn niet alleen ongelijk, maar hebben ook ongelijke kansen in de samenleving. Dat komt bijvoorbeeld tot uiting in de toegang tot allerlei verworvenheden: onderwijs, gezondheidszorg, overheidsvoorzieningen.

Jan Stapel, Rob Keukens

Deel IIb

11 De medicalisering van de samenleving en de rol van de gezondheidszorg

Samenvatting

De jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw vormen een belangrijk breekpunt in de geschiedenis. In de westerse wereld ontstaat een brede beweging die vindt dat allerlei oude waarden, normen en instituties op de helling moeten.

Jan Stapel, Rob Keukens

12 De verzorgingsstaat

Samenvatting

Voorzieningen als een ziekenhuis of een psychiatrisch centrum maken deel uit van een dicht netwerk van hecht in elkaar grijpende voorzieningen op het gebied van de gezondheidszorg.

Jan Stapel, Rob Keukens

13 Kwaliteit van zorg

Samenvatting

Tegenwoordig is het heel gewoon om te spreken over kwaliteit van zorg. Tot in de jaren negentig van de twintigste eeuw werd die term nauwelijks gebruikt, wat vanzelfsprekend niet wil zeggen dat er geen kwaliteit van zorg werd geleverd.

Jan Stapel, Rob Keukens

Deel IIc

14 Positie en rol van de verpleegkundige

Samenvatting

Wanneer een willekeurige steekproef uit de Nederlandse bevolking gevraagd zou worden naar een beschrijving van het verpleegkundig beroep, zouden vrij veel mensen waarschijnlijk min of meer vergelijkbare antwoorden geven. Mensen hebben blijkbaar bepaalde opvattingen over wat ze van een verpleegkundige mogen verwachten.

Jan Stapel, Rob Keukens

15 Professionalisering van het verpleegkundig beroep

Samenvatting

Beschouwden we in het voorgaande hoofdstuk het verpleegkundig beroep vanuit de begrippen positie en rol van de verpleegkundige, in dit hoofdstuk gaat het vooral om verplegen als beroep en de pogingen van verpleegkundigen om de positie van dat beroep te versterken.

Jan Stapel, Rob Keukens

Nawerk

Titel: Sociologie voor gezondheidszorg en verpleegkunde
Auteurs: Jan Stapel
Rob Keukens
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-313-7730-5
Print ISBN: 978-90-313-6181-6
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-7730-5