Skip to main content
Top
Gepubliceerd in:

24-02-2017 | Artikel

Samen Beter: in de afwezigheid van vertrouwen is er geen capaciteit tot verandering

Auteur: Saskia Knapen

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 2/2017

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

Evolutionair bezien is een persoonlijkheidsstoornis geen stoornis, maar een adaptatie aan een onveilig vroegkinderlijk milieu. In een onveilig milieu is de kans op overleven groter als men waakzaam is en anderen niet te gemakkelijk vertrouwt. Dit wantrouwen is dus eigenlijk een kracht en geen zwakte en daarom ook heel moeilijk te veranderen. De expliciete inspanning van de therapeut om de wereld te zien vanuit het standpunt van een patiënt is een belangrijke manier om het vertrouwen te herstellen. Een warme, authentieke en empathische houding is daarvoor van groot belang. Deze biedt uiteindelijk mogelijkheden om het vertrouwen in de sociale wereld als leeromgeving (epistemisch vertrouwen) te herstellen en erodeert het wantrouwen. Het is dus niet wát patiënten leren dat het meeste betekenis heeft, maar hóe zij het leren: het potentieel van de therapeutische relatie om de capaciteit om te leren van sociale situaties weer tot leven te wekken. De verandering wordt vervolgens vooral bewerkstelligd door wat daarna buiten de therapie weer geleerd kan worden, in de eigen sociale omgeving van de patiënt. De therapie zal dus meer succesvol zijn naarmate de omgeving van de patiënt meer goedaardig is en interventies zoveel mogelijk plaatsvinden in de context van positief betrokken familie en naasten. Door het concreet zichtbare karakter van sociaalpsychiatrische interventies bieden zij een unieke kans om de (goede) intenties van de therapeut te illustreren en daarmee het (epistemisch) vertrouwen te doen groeien. Een werkwijze volgens F‑ACT PS voegt op deze wijze iets tastbaars en waardevols toe, wat psychotherapie alleen niet kan bieden.
Literatuur
go back to reference Agrawal, H., Gunderson, J., Holmes, B., & Lyons-Ruth, K. (2004). Attachment studies with borderline patients: a review. Harvard Review of Psychiatry, 12, 94–104.CrossRefPubMedPubMedCentral Agrawal, H., Gunderson, J., Holmes, B., & Lyons-Ruth, K. (2004). Attachment studies with borderline patients: a review. Harvard Review of Psychiatry, 12, 94–104.CrossRefPubMedPubMedCentral
go back to reference Allen, J. G., Fonagy, P., & Bateman, A. W. (2008). Mentaliseren in de klinische praktijk. Utrecht: Nieuwezijds. Allen, J. G., Fonagy, P., & Bateman, A. W. (2008). Mentaliseren in de klinische praktijk. Utrecht: Nieuwezijds.
go back to reference Bateman, A. W., & Krawitz, R. (2013). Borderline personality disorder, an evidence based guide for generalist mental health professionals. Oxford: Oxford University Press.CrossRef Bateman, A. W., & Krawitz, R. (2013). Borderline personality disorder, an evidence based guide for generalist mental health professionals. Oxford: Oxford University Press.CrossRef
go back to reference Bond, G. R., Drake, R. E., & Becker, D. R. (2012). Generalizability of the Individual Placement and Support (IPS) model of supported employment outside the US. World Psychiatry, 11, 32–39.CrossRefPubMedPubMedCentral Bond, G. R., Drake, R. E., & Becker, D. R. (2012). Generalizability of the Individual Placement and Support (IPS) model of supported employment outside the US. World Psychiatry, 11, 32–39.CrossRefPubMedPubMedCentral
go back to reference Bosch, W. van den, & Kaasenbrood, A. (2013). Mozes en de berg. Tijdschrift voor Psychotherapie, 39, 242–254.CrossRef Bosch, W. van den, & Kaasenbrood, A. (2013). Mozes en de berg. Tijdschrift voor Psychotherapie, 39, 242–254.CrossRef
go back to reference Bowlby, J. (1984). Attachment and loss. Bd. 1. Londen: Penguin. Bowlby, J. (1984). Attachment and loss. Bd. 1. Londen: Penguin.
go back to reference Bowlby, J. (1988). A secure base: Clinical applications of attachment theory. Londen: Routledge. Bowlby, J. (1988). A secure base: Clinical applications of attachment theory. Londen: Routledge.
go back to reference Coates, S., & Target, M. (1998). Having a mind of ones own and holding the other in mind. Psychoanalytic Dialoges, 8, 115–148.CrossRef Coates, S., & Target, M. (1998). Having a mind of ones own and holding the other in mind. Psychoanalytic Dialoges, 8, 115–148.CrossRef
go back to reference Csibra, G., & Gergely, G. (2011). Natural pedagogy as evolutionary adaptation. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 366, 1149–1157.CrossRef Csibra, G., & Gergely, G. (2011). Natural pedagogy as evolutionary adaptation. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 366, 1149–1157.CrossRef
go back to reference Fonagy, P. (2014). What I changed my mind about? Rome: ESSPD. Fonagy, P. (2014). What I changed my mind about? Rome: ESSPD.
go back to reference Fonagy, P. (2015). Theoretical aspects of psychotherapy for personality disorders. Montreal, Canada: ISSPD. Fonagy, P. (2015). Theoretical aspects of psychotherapy for personality disorders. Montreal, Canada: ISSPD.
go back to reference Fonagy, P., & Allison, E. (2014). The role of mentalizing and epistemic trust in the therapeutic relationship. Psychotherapy (APA), 51, 372–380.CrossRef Fonagy, P., & Allison, E. (2014). The role of mentalizing and epistemic trust in the therapeutic relationship. Psychotherapy (APA), 51, 372–380.CrossRef
go back to reference Fonagy, P., Target, M., & Gergely, G. (2000). Attachment and borderline personality disorder: A theory and some evidence. Psychiatric Clinics of North America, 23, 103–122.CrossRefPubMed Fonagy, P., Target, M., & Gergely, G. (2000). Attachment and borderline personality disorder: A theory and some evidence. Psychiatric Clinics of North America, 23, 103–122.CrossRefPubMed
go back to reference Fonagy, P., Gergely, G., & Target, M. (2007). The parent-infant dyad and the construction of the subjective self. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48, 288–328.CrossRefPubMed Fonagy, P., Gergely, G., & Target, M. (2007). The parent-infant dyad and the construction of the subjective self. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48, 288–328.CrossRefPubMed
go back to reference Fonagy, P., Luyten, P., & Allison, E. (2015). Epistemic petrification and the restoration of epistemic trust: A new conceptualization of borderline personality disorder and its psychosocial treatment. Journal of Personality Disorders, 29, 575–609.CrossRefPubMed Fonagy, P., Luyten, P., & Allison, E. (2015). Epistemic petrification and the restoration of epistemic trust: A new conceptualization of borderline personality disorder and its psychosocial treatment. Journal of Personality Disorders, 29, 575–609.CrossRefPubMed
go back to reference Gabbard, G., & Wilkinson, S. (1994). Management of countertransference with borderline patients. Arlington: American Psychiatric Press. Gabbard, G., & Wilkinson, S. (1994). Management of countertransference with borderline patients. Arlington: American Psychiatric Press.
go back to reference Hendin, H. (1981). Psychotherapy and suicide. American Journal of Psychotherapy, 35, 469–480.PubMed Hendin, H. (1981). Psychotherapy and suicide. American Journal of Psychotherapy, 35, 469–480.PubMed
go back to reference Knapen, S. R. Y. (2013a). FACT voor ernstige persoonlijkheidsstoornissen. Ervaringen met de combinatie met MBT. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 68, 20–28. Knapen, S. R. Y. (2013a). FACT voor ernstige persoonlijkheidsstoornissen. Ervaringen met de combinatie met MBT. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 68, 20–28.
go back to reference Knapen, S. R. Y. (2013b). Een veilige relatie heeft grenzen nodig. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 68, 262–270. Knapen, S. R. Y. (2013b). Een veilige relatie heeft grenzen nodig. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 68, 262–270.
go back to reference Knapen, S., Leeuw, M. de, Meinderts, R., & Fokkert, M. (2016). Van onbehandelbaar naar behandelbaar? Tijdschrift voor Psychotherapie, 42, 86–103.CrossRef Knapen, S., Leeuw, M. de, Meinderts, R., & Fokkert, M. (2016). Van onbehandelbaar naar behandelbaar? Tijdschrift voor Psychotherapie, 42, 86–103.CrossRef
go back to reference Nicolaï, N. (2016). Emotieregulatie als basis van het menselijk bestaan. De kunst van het evenwicht. Leusden: Diagnosis. Nicolaï, N. (2016). Emotieregulatie als basis van het menselijk bestaan. De kunst van het evenwicht. Leusden: Diagnosis.
go back to reference Ross, C. (1997). Dissociatieve identity disorder: diagnosis, clinical features and treatment of multiple personality. New York: Wiley. Ross, C. (1997). Dissociatieve identity disorder: diagnosis, clinical features and treatment of multiple personality. New York: Wiley.
go back to reference Wallin, D. J. (2007). Gehechtheid in psychotherapie. Amsterdam: Nieuwezijds. Wallin, D. J. (2007). Gehechtheid in psychotherapie. Amsterdam: Nieuwezijds.
go back to reference Weisner, T. (2014). The socialization of trust: plural caregiving and diverse pathways in human development across cultures. In H. Otto & H. Keller (red.), Different faces of attachment: cultural variations on a universal human need. Cambridge: Cambridge University Press. Weisner, T. (2014). The socialization of trust: plural caregiving and diverse pathways in human development across cultures. In H. Otto & H. Keller (red.), Different faces of attachment: cultural variations on a universal human need. Cambridge: Cambridge University Press.
Metagegevens
Titel
Samen Beter: in de afwezigheid van vertrouwen is er geen capaciteit tot verandering
Auteur
Saskia Knapen
Publicatiedatum
24-02-2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 2/2017
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI
https://doi.org/10.1007/s12485-017-0177-9

Andere artikelen Uitgave 2/2017

Tijdschrift voor Psychotherapie 2/2017 Naar de uitgave

OriginalPaper

Inleiding