Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top

2016 | Boek

Inleiding: risicosignalering en zelfmanagement hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Risicosignalering in de zorg

Auteurs: Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
insite
ZOEKEN

Over dit boek

Risicosignalering is belangrijk in het kader van goede en veilige zorg. Het is al een aantal jaren een onderdeel van de Normen Goede Zorg en een aandachtspunt voor de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Zorgorganisaties zijn verplicht risico's te signaleren: de situatie van de cliënt moet in de gaten gehouden worden en zorgproblemen moeten in een vroeg stadium gesignaleerd worden. Risico's signaleren, analyseren en actie ondernemen behoren tot het verpleegkundig en verzorgend vak. Risicosignalering is geen kwestie van lijstjes afvinken, het vergt gedegen kennis en vaardigheden. Deze uitgave helpt verpleegkundigen en verzorgenden om risico’s bij cliënten snel en vakkundig te onderkennen. Vaardigheden die voor risicosignalering belangrijk zijn komen aan bod, zoals goed luisteren, observeren, de juiste vragen te stellen, voorlichting geven en motiveren. Verder biedt de uitgave handvatten om de juiste interventies in te zetten en om de cyclisch te verwerken. Risicosignalering in de zorg helpt verpleegkundigen en verzorgenden in het vergroten van hun deskundigheid op het gebied van risicosignalering. Daarmee leveren ze een bijdrage aan veilige zorg. De uitgave is geschikt voor de dagelijkse praktijk en voor opleiding en nascholing.

Inhoudsopgave

Voorwerk

Deel I Wat is risicosignalering?

Voorwerk
1. Inleiding: risicosignalering en zelfmanagement
Samenvatting
Deze inleiding van het boek start met wat risicosignalering inhoudt, waarom risicosignalering belangrijk is, wie dit doet, welke competenties je daarvoor nodig hebt en wat de methodische stappen zijn (de aanpak). Ook lees je waarom risicosignalering méér is dan het bijhouden van een afvinklijstje.
De tweede paragraaf gaat over preventie, gezondheidsbevordering en gezondheidsvaardigheden en waarom die van belang zijn voor ouderen en chronisch zieken.
De laatste paragraaf gaat over risicosignalering en de relatie met zelfmanagement. Zelfmanagement of zelfredzaamheid is erop gericht dat cliënten minder afhankelijk zijn van professionals. Ook vergroot zelfmanagement ziekte-inzicht, de motivatie om risico’s te verminderen en therapietrouw. Zelfmanagement heeft daardoor een positief effect op de kwaliteit van leven.
Er kan een spanningsveld ontstaan tussen wat goed is voor de cliënt (de gezondheidsbevordering) en de keuzes die de cliënt maakt (zelfmanagement op basis van zijn gezondheidsvaardigheden), met name als die keuzes niet gericht zijn op bevordering van de gezondheid van de cliënt.
Nicolien van Halem, Sjaak Groot
2. Risicosignalering en het zorgproces
Samenvatting
Risicosignalering maakt deel uit van het totale zorgproces. Om de plaats van risicosignalering te begrijpen, besteden we aandacht aan het belang van methodisch werken en de verplichtingen vanuit de overheid om te werken met de Normen Goede zorg en Risicosignalering.
We geven eerst de cyclus van planmatig werken weer en vervolgens geven we aan waar risicosignalering plaatsvindt. Risicosignalering kent zelf ook een cyclus, namelijk verkennen en vaststellen, plannen en doen (‘opvolgen’), evalueren en bijstellen. Beide cycli zijn terug te vinden in het zorgleefplan. Rond het zorgleefplan werken diverse zorgprofessionals samen. Zij zijn met elkaar verantwoordelijk voor de risicosignalering. Voor de beschrijving van het zorgproces is in dit hoofdstuk gebruik gemaakt van het boek van Van Halem et al., Planmatig zorg verlenen uit 2014. Dit boek beschrijft in een stappenplan hoe je je de kunst van het planmatig zorg verlenen eigen kunt maken.
Nicolien van Halem, Sjaak Groot
3. Professioneel handelen
Samenvatting
Professioneel handelen is vakkundig handelen. Je hebt voldoende kennis en vaardigheden en een juiste beroepshouding. In dit hoofdstuk beschrijven we eerst wat vakkundig handelen inhoudt en wat je moet doen om je kennis en vaardigheden op peil te houden. Daarna komt de afweging aan bod tussen professioneel handelen en de wensen van de cliënt. Soms conflicteren deze twee: de cliënt wil iets anders dan wat jij, vanuit professioneel oogpunt, het beste vindt.
Elly van Haaren
4. Observeren
Samenvatting
Observeren doe je met alle zintuigen: ogen, oren, reuk en tastzin. Je ziet de cliënt en zijn omgeving, luistert naar wat hij en zijn naasten te zeggen hebben, ruikt zijn lichaamsgeur en de geur van zijn huis en voelt zijn huid, handdruk, kleding en voorwerpen om hem heen. Op die manier krijg je een indruk van hem en van zijn situatie. Maar goed observeren is niet makkelijk. Het vraagt veel oefening en het moet aan een aantal voorwaarden voldoen. Deze bespreken we in deze paragraaf, evenals de valkuilen.
Observeren kun je op twee manieren doen: ongestructureerd en gestructureerd. Ongestructureerd is zonder gericht doel. Je observeert wel nauwgezet, maar je hebt niet een bepaald doel voor ogen. Je neemt de hele situatie van de cliënt in ogenschouw. Gestructureerde observatie doe je heel doelgericht. Je kijkt bijvoorbeeld bij een cliënt met diabetes of hij zijn eten opeet of onaangeroerd in de koelkast laat staan en bij een cliënt met risico op decubitus of zijn huid gaaf is of rode plekken heeft. Beide vormen van observatie komen in deze paragraaf aan bod.
Observatie zet je in om risico’s te signaleren, maar ook om te beoordelen of je interventies effect hebben. Het is onderdeel van je vak en niet iets dat ‘erbij komt’. Oefen jezelf erin dat je altijd alert bent en dat je zintuigen op scherp staan.
Elly van Haaren
5. Communiceren
Samenvatting
Dit hoofdstuk gaat over de communicatievaardigheden die je nodig hebt om risico’s te signaleren vanuit een vraaggerichte houding. Hoe verzamel je de juiste informatie en hoe kun je de cliënt motiveren om stappen voor zijn gezondheidsbevordering te zetten? Dit vraagt van een zorgverlener goede gesprekstechnieken en rapportagevaardigheden. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens de volgende vaardigheden aan bod: vragen stellen, voeren van een informatief gesprek, voorlichting, instructie en advies geven in het kader van gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO), motiverende gespreksvoering, onderhandelen en rapporteren.
Voor de beschrijving van een aantal vaardigheden is in dit hoofdstuk gebruikgemaakt van beschrijvingen uit Halem van et al., Planmatig zorg verlenen (2014). Dit boek beschrijft hoe je je de kunst van het planmatig zorg verlenen eigen kunt maken.
Nicolien van Halem, Sjaak Groot

Deel II Wat zijn de belangrijkste risico–s in de ouderenzorg?

Voorwerk
6. Inleiding
Samenvatting
In deel II komen de belangrijkste risico’s in de ouderenzorg aan bod. We beschrijven een aantal thema’s (eenzaamheid, huidletsel (decubitus, smetten en skin tears), incontinentie, medicijngebruik, mondzorg, onbegrepen gedrag, ondervoeding en overgewicht, vallen) en ziektebeelden (CVA, delier, dementie, depressie, diabetes, hartfalen en visusstoornissen).
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
7. CVA
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen. In dit hoofdstuk komt het cerebrovasculair accident (CVA) aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
8. Delier
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt het delier aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
9. Dementie
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt dementie aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
10. Depressie
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt depressie aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
11. Diabetes mellitus
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt diabetes mellitus aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
12. Eenzaamheid
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt eenzaamheid aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
13. Hartfalen
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt hartfalen aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
14. Huidletsel: decubitus
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt decubitus aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
15. Huidletsel: smetten en skin tears
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komen smetten en skin tears aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
16. Incontinentie
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt incontinentie aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
17. Medicatiefouten
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt medicatiefouten aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
18. Mondzorg
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt mondzorg aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
19. Onbegrepen gedrag
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt onbegrepen gedrag aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
20. Ondervoeding en overgewicht
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt ondervoeding en overgewicht aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
21. Vallen
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komt vallen aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
22. Visusstoornissen
Samenvatting
Een goede risicosignalering vergt niet alleen vaardigheden maar ook kennis. Kennis van het ziektebeeld of de aandoening, de risico’s, de signaleringsinstrumenten en kennis van de acties die je in gang moet zetten om de risico’s te voorkomen of te verminderen.
In dit hoofdstuk komen visusstoornissen aan de orde.
Elly van Haaren, Nicolien van Halem, Sjaak Groot
Nawerk
Meer informatie
Titel
Risicosignalering in de zorg
Auteurs
Elly van Haaren
Nicolien van Halem
Sjaak Groot
Copyright
2016
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-0953-5
Print ISBN
978-90-368-0952-8
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-0953-5