Top

GZ - Psychologie

Gepubliceerd in:

01-12-2011 | Wetenschap

Psychotherapie voor depressie werkt! Maar hoe?

Stand van zaken van onderzoek naar werkingsmechanismen

Auteurs: L.H.J.M. Lemmens, M.J.H. Huibers

Gepubliceerd in: GZ - Psychologie | Uitgave 8/2011

Samenvatting

Depressie is een ernstig en toenemend gezondheidsprobleem. Hoewel uit onderzoek is gebleken dat verschillende vormen van psychotherapie effectief zijn in het behandelen van somberheidklachten, zijn initiële responscijfers onvoldoende en terugvalcijfers hoog. Verbetering van therapieën is nodig. Inzicht in werkingsmechanismen die therapeutische verandering kunnen verklaren, wordt gezien als een cruciale eerste stap in het verbeteren van behandelingen. Toch bestaat er tot nu toe geen evidence based verklaring over waarom en hoe psychotherapie leidt tot een vermindering van depressieve klachten. Hoewel de aandacht voor mechanisme-onderzoek de laatste jaren sterk is toegenomen, staat onderzoek op dit gebied nog in de kinderschoenen. Bevindingen zijn veelbelovend maar zeer zeker niet onbetwistbaar. De praktijk wijst uit dat mechanisme-onderzoek niet gemakkelijk is, en te maken heeft met een aantal theoretische, methodologische en statistische moeilijkheden. In dit artikel wordt de stand van zaken van huidig mechanismeonderzoek besproken en wordt ingegaan op veelvoorkomende moeilijkheden. Verder wordt er aandacht besteed aan wat we kunnen leren uit voorgaand onderzoek en zullen voorwaarden voor gedegen mechanisme-onderzoek aan bod komen. Aspecten als mediatie, temporaliteit en specificiteit spelen hierin een centrale rol.

vorige artikel ‘Psychose is een gestigmatiseerde aandoening, niemand loopt te koop met de symptomen’

volgende artikel Behandelen in de virtuele wereld

Ablon, J. S., & Jones, E. E. (1999). Psychotherapy process in the National Institute of Mental Health Treatment of Depression Collaborative Research Program. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 67, 64-75.CrossRefPubMed

Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: Guilford Press.

Coleman, D., Cole, D., & Wuest, L. (2010). Cognitive and Psychodynamic Mechanisms of Change in Treated and Untreated Depression. Journal of Clinical Psychology, 66, 215-228.CrossRefPubMed

Cuijpers, P., Geraedts, A. S., van Oppen, P., Andersson, G., Markowitz, J. C., & van Straten, A. (2011). Interpersonal Psychotherapy for Depression: A Meta-Analysis. American Journal of Psychiatry.

Cuijpers, P., van Straten, A., Andersson, G., & van Oppen, P. (2008). Psychotherapy for depression in adults: A meta-analysis of comparative outcome studies. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76, 909-922.CrossRefPubMed

DeRubeis, R. J., Evans, M. D., Hollon, S. D., Garvey, M. J., Grove, W. M., & Tuason, V. B. (1990). How Does Cognitive Therapy Work? Cognitive Change and Symptom Change in Cognitive Therapy and Pharmacotherapy for Depression. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 58, 862-869.CrossRefPubMed

Dorrepaal, E., van Nieuwenhuizen, C., Schene, A., & de Haan, R. (1998). De effectiviteit van cognitieve en interpersoonlijke therapie bij depressiebehandeling: een meta-analyse. Tijdschrift voor Psychiatrie, 40, 27-39.

Elkin, I., Shea, M. T., Watkins, J. T., & Imber, S. D. (1989). National Institute of Mental Health Treatment of Depression Collaborative Research Program: General effectiveness of treatments. Archives of General Psychiatry, 46, 971-982.CrossRefPubMed

Furlong, M., & Oei, T. P. S. (2002). Changes to automatic thoughts and dysfuntional attitudes in group CBT for depression. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 30, 351-360.CrossRef

Garrat, G., & Ingram, R. E. (2007). Cognitive Processes in Cognitive Therapy: Evaluation of the Mechanisms of Change in the Treatment of Depression. Clinical Psychology, 14, 224-239.

Haaga, D. A. F. (2007). Could We Speed This Up? Accelerating Progress in Research on Mechanisms of Change in Cognitive Therapy of Depression. Clinical Psychological Practice, 14, 240-243.CrossRef

Hollon, S. D., Jarrett, R. B., Nierenberg, A. A., Thase, M. E., Trivedi, M., & Rush, A. J. (2005). Psychotherapy and Medication in the Treatment of Adult and Geriatric Depression: Which Monotherapy or Combined Treatment? Journal of Clinical Psychiatry, 66, 455-468.CrossRefPubMed

Hollon, S. D., & Ponniah, K. (2010). A review of empirically supported psychological therapies for mood disorders in adults. Depression and Anxiety, 27, 891-932.CrossRefPubMedPubMedCentral

Hollon, S. D., Thase, M. E., & Markowitz, J. C. (2002). Treatment and prevention of depression. Psychological Science and Public Interest, 3, 39-77.CrossRef

Johansson, P., & Høglend, P. (2007). Identifying mechanisms of change in psychotherapy: Mediators of treatment outcome. Clinical Psychology & Psychotherapy, 14, 1-9.CrossRef

Kazdin, A. E. (2007). Mediators and Mechanisms of Change in Psychotherapy Research. Annual Review of Clinical Psychology, 3, 1-27.CrossRefPubMed

Kazdin, A. E. (2009). Understanding how and why psychotherapy leads to change. Psychotherapy Research, 19, 418-428.CrossRefPubMed

Kazdin, A. E., & Nock, M. K. (2003). Delineating mechanisms of change in child and adolescent therapy: methodological issues and research recommendations. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44, 1116-1129.CrossRefPubMed

Keitner, G. I., Ryan, C. E., & Solomon, D. A. (2006). Realistic expectations and a disease management model for depressed patients with persistent symptoms. Journal of Clinical Psychiatry, 67, 1412-1421.CrossRefPubMed

Klerman, G. L., Weissman, M. M., Rounsaville, B. J., & Chevron, E. S. (1984). Interpersonal psychotherapy for depression. New York: Basis Books.

Kolko, D. J., Brent, D. A., Baugher, M., Bridge, J., & Birmaher, B. (2000). Cognitive and Family Therapies for Adolescent Depression: Treatment Specificity, Mediation, and Moderation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, 603-614.CrossRefPubMed

Kraemer, H. C., Wilson, G. T., Fairburn, C. G., & Agras, W. S. (2002). Mediators and Moderators of Treatment Effects in Randomized Clinical Trials. Archives of General Psychiatry, 59, 877-883.CrossRefPubMed

Kwon, S., & Oei, T. P. S. (2003). Cognitive change processes in a group cognitive behavior therapy of depression. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 34, 73-85.CrossRefPubMed

Lemmens, L.H.J.M., Arntz, A., Peeters, F.P.M.L., Hollon, S.D., Roefs, A., & Huibers, M.J.H. (2011). Effectiveness, relapse prevention and mechanisms of change of cognitive therapy vs. interpersonal therapy for depression: study protocol for a randomised controlled trial. Trials, 12, 15-0.CrossRef

Longmore, R. J., & Worrell, M. (2007). Do we need to challenge thoughts in cognitive behavior therapy? Clinical Psychology Review, 27, 173-187.CrossRefPubMed

Mathers, C., Fat, D. M., & Boerma, J. T. (2008). The global burden of disease: 2004 update Geneva: World Health Organization.CrossRef

Mueller, T. I., Leon, A. C., Keller, M. B., Solomon, D. A., Endicott, J., Coryell, W., et al. (1999). Recurrence after recovery from major depressive disorder during 15 years of observational follow-up. The American Journal of Psychiatry, 156, 1000-1006.

Oei, T. P. S., Bullbeck, K., & Campbell, J. M. (2006). Cognitive change process during group cognitive behaviour therapy for depression. Journal of Affective Disorders, 92, 231-241.CrossRefPubMed

Quilty, L. C., McBride, C., & Bagby, R. M. (2008). Evidence for the cognitive mediational model of cognitive behavioural therapy for depression. Psychological Medicine, 38, 1531-1541.CrossRefPubMed

Roelofs, J., & Muris, P. (2005). Psychological treatments of depression. In E. J. L. Griez, D. Faravelli, D. Nutt, J. & J. Zohar (Eds.), Mood disorders: clinical management and research issues. Chichester: John Wiley & Sons.

Van Londen, L., Molenaar, R. P. G., Goekoop, J. G., Zwinderman, A. H., & Rooijmans, H. G. M. (1998). Three- to five-year prospective follow-up of outcome in major depression. Psychological Medicine, 28, 731-735.CrossRefPubMed

Warmerdam, L., van Straten, A., Jongsma, J., Twisk, J., & Cuijpers, P. (2010). Online cognitive behavioral therapy and problem-solving therapy for depressive symptoms: Exploring mechanisms of change. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 41, 64-70.CrossRefPubMed

Weersing, V. R., & Weisz, J. R. (2002). Mechanisms of action in youth psychotherapy. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43, 3-29.CrossRefPubMed

Whisman, M. A. (1993). Mediators and moderators of change in cognitive therapy of depression. Psychological Bulletin, 114, 248-265.CrossRefPubMed

Willemse, Y., & Trijsburg, R. W. (2005). Cognitieve gedragstherapie en interpersoonlijke psychotherapie. Een analyse van kritische succesfactoren. Tijdschrift voor Psychiatrie, 47, 593-602.

Titel: Psychotherapie voor depressie werkt! Maar hoe?
Stand van zaken van onderzoek naar werkingsmechanismen
Auteurs: L.H.J.M. Lemmens
M.J.H. Huibers
Publicatiedatum: 01-12-2011
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: GZ - Psychologie / Uitgave 8/2011
Print ISSN: 1879-5080
Elektronisch ISSN: 1879-5099
DOI: https://doi.org/10.1007/s41480-011-0078-4

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 8/2011

Kleding hier afgeven

Reactie op ‘Hoogbegaafdheid, het label voorbij’

Psychofarmaca in de westerse eerstelijnsgezondheidszorg

‘Samen lunchen in de kantine, die grotendeels gerund wordt door cliënten’

Nieuws

Online screening en zelfhulpbehandeling voor depressie en angst: resultaten uit twee promotietrajecten