Top

Gepubliceerd in:

01-03-2013 | Artikel

Psychotherapie bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperking

Auteur: Richard Vuijk

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 2/2013

Samenvatting

De geboden zorg aan mensen met een verstandelijke beperking en die aan mensen met een psychiatrische aandoening groeit weer langzaam naar elkaar toe. Bijna honderd jaar werd deze zorg vooral in aparte circuits verleend. Er is steeds meer aandacht voor psychische problemen en psychiatrische stoornissen bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit heeft onder meer geleid tot een groeiend aanbod van (psychotherapeutische) behandelingen en de oprichting van gespecialiseerde ggz-teams voor deze doelgroep. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van een mogelijk psychotherapeutisch behandelaanbod voor volwassen cliënten met een lichte verstandelijke beperking (LVB). Tevens wordt beschreven hoe de psychotherapeut kan afstemmen op de cliënt met een LVB, door uit te gaan van en rekening te houden met de specifieke cognitieve, sociale, emotionele en persoonlijkheidskenmerken, passend bij de ontwikkelingsleeftijd van de cliënt.

vorige artikel Inleiding

volgende artikel Procesdiagnose in vier perspectieven

American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (2010). Intellectual disability: definition, classification and systems of supports (11th ed.).Washington:AAIDD.

American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-IV-TR).Washington,DC: APA.

Bannink, F. (2009a). Oplossingsgerichte therapie. In S. Colijn, H. Snijders, M. Thunissen, S. Bögels & W. Trijsburg (red.), Leerboek psychotherapie (pp. 763-773). Utrecht: de Tijdstroom.

Bannink, F. (2009b). Positieve psychologie in de praktijk. Amsterdam: Hogrefe.

Beail,N. (2003). WhatWorks for people with mental retardation? Critical commentary on cognitive-behavioral and psychodynamic psychotherapy research. Mental Retardation, 41, 468-472.PubMedCrossRef

Beail,N. & Jackson, T. (2009). Psychodynamic formulation. In P. Sturme (red.), Clinical case formulation: varieties in approaches.New York:Wiley.

Beijers,M. (1997). Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Leiden: SMD.

Bhaumik, S., Gangadharan, S. & Russell, P.S.S. (2011). Psychological treatments in intellectual disability: the challenges of building a good evidence base. British Journal of Psychiatry, 198, 428-430.PubMedCrossRef

Bode, C. de & Bom, H. (2008). Gewoon leven met ongewone handicaps. Effectief begeleiden van mensen met een verstandelijke handicap met de B2 methodiek. Soest: Nelissen.

Bom, H. (2008). Verstandelijke handicap. In A. Savenije, M.J. van Lawick & E.T.M. Reijmers (red.), Handboek systeemtherapie (pp. 599-607). Utrecht: de Tijdstroom.

Borthwick-Duffy, S.A. (1994). Epidemiology and prevalence of psychopathology in people with mental retardation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 62, 17-27.PubMedCrossRef

Dankers, J. J. & Linden, A.A.M. van der (1994).Om het geluk van de zwakzinnige. De geschiedenis van Dennendal 1969-1994. Den Dolder: Dennendal.

Dekker, M., Douma, J., Ruiter, K. de & Koot, H. (2006). Aard, ernst, comorbiditeit en beloop van gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen bij kinderen en jeugdigen met een verstandelijke beperking. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 21-40). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Delfos, M.F. (2011). Ontwikkeling in vogelvlucht. Ontwikkeling van kinderen en adolescenten (5e dr.). Amsterdam: Pearson.

Didden, R. (2006a). Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking: een inleiding. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 3-20). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Didden, R. (2006b). Gedragsanalyse en cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking: een tussenbalans. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 101-126). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Didden, R., Collin, P. & Curfs, L. (2008). Psychopathologie bij mensen met een verstandelijke beperking. In W. Vandereycken, K. Hoogduin & P. Emmelkamp (red.), Handboek psychopathologie, deel 1. Basisbegrippen (4e dr., pp. 613-637). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Didden, R., Oorsouw,W. van & Korzilius, H. (2006). Psychotherapeutische en gedragsanalytische interventies bij kinderen en volwassenen met een lichte verstandelijke beperking: een meta-analyse. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 249-262). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Didden, R., Stolker, J. J. & Hazel, T. van den (2012). Verstandelijk beperkten. In T. Ingenhoven, A. van Reekum, B. van Luyn & P. Luyten (red.), Handboek borderline persoonlijkheidsstoornis (pp. 443-449). Utrecht: de Tijdstroom.

Dijkstra, I. (2011). Pionieren in de zorg voor licht verstandelijk gehandicapten. Interview Frans-Joris Esmeijer. GZ-psychologie, 1, 6-9.

Došen, A. (1983). Psychische stoornissen bij zwakzinnige kinderen. Lisse: Swets & Zeitlinger.

Došen, A. (2010). Psychische stoornissen, gedragsproblemen en verstandelijke handicap. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Van Gorcum.

Engelhard, I., Rapee, R. & Vincken, M. (2008). Behandeling van een acute stressstoornis na een eenmalige traumatische ervaring. In C. Braet & S. Bögels (red.), Protocollaire behandelingen voor kinderen met psychische klachten (pp. 369-386). Amsterdam: Boom.

Erikson, E. (1959). Identity and the life cycle. New York: International University Press.

Geyskens, T. (2012). Verstandelijke handicap en basale driftproblematiek. Een casus. Tijdschrift voor Psychoanalyse, 18, 177-186.

Graaff, F. de (1999). Mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke handicap. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.

Groef, J. de (2011). Psychoanalyse en handicap. In J. Dirkx, M. Hebbrecht, A.W.M. Mooij & R. Vermote (red.), Handboek psychodynamiek. Een verdiepende kijk op psychiatrie en psychotherapie (pp. 549-555). Utrecht: de Tijdstroom.

Grootenboer, J. (1998). De doelgroep. In S.Windemuller, B.E.B.M. Huskens, J. Grootenboer & J.M. Teeuwisse (red.), Psychotherapie bij licht verstandelijk gehandicapte kinderen en jongeren (pp. 5-11). Assen: Van Gorcum.

Hassiotis, A., Serfaty, M., Azam, K., Strydom, A., Martin, S., Parkes, C., e.a. (2011). Cognitive behaviour therapy (CBT) for anxiety and depression in adults with mild intellectual disabilities (ID): a pilot randomised controlled trial. Internet: www.trialsjournal.com/content/12/1/95.

Kohlberg, L. (1976). Collected papers on moral development and moral education. Cambridge,MA: Centre for Moral Education.

Kraijer,D. & Plas, J. (2006). Handboek psychodiagnostiek en beperkte begaafdheid. Amsterdam: Harcourt Assessment.

Kristeva, J. (2003). Lettre au président de la République sur les citoyens en situation de handicap, à l’usage de ceux qui le sont et de ceux qui ne le sont pas. Parijs: Fayard.

Landelijk Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (2012).Website: www.kenniscentrum-kjp.nl/nl/professionals/themas/lvb/inleiding/lichtverstandelijke-beperking-inleiding.html.

Lietaer, G. (2010). Contouren van het cliëntgericht-experiëntiële paradigma. In G. Lietaer, G. Vanaerschot, J.A. Snijders & R. J. Takens (red.), Handboek gesprekstherapie. De persoonsgerichte experiëntiële benadering (pp.11-24). Utrecht: de Tijdstroom.

Menolascino, F. J. (1970). Psychiatric approach to the mental retardation.New York: Basic Books.

Peters, H. (2009). Psychotherapie bij verstandelijk gehandicapten. In S. Colijn, H. Snijders, M. Thunissen, S. Bögels & W. Trijsburg (red.), Leerboek psychotherapie (pp. 853-864). Utrecht: de Tijdstroom.

Piaget, J. (1953). The child’s Construction of reality. London: Routledge .

Ponsioen, A. (2010). Een kind met mogelijkheden. Een andere kijk op LVG-kinderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Ponsioen, A. & Plas, J. (2008). Verstandelijke beperking. In P. Prins & C. Braet (red.), Handboek klinische ontwikkelingspsychologie (449-475). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Pörtner, M. (1990). Client-centered therapy with mentally retarded persons: Catherine and Ruth. In G. Lietaer, J. Rombouts & R. van Balen (Eds.), Client-centered and experiential psychotherapy in the nineties (pp. 659-669). Leuven: University Press.

Roeden, J. & Bannink, F. (2007). Handboek oplossingsgericht werken met licht verstandelijk beperkte cliënten. Amsterdam: Pearson.

Shapiro, F. (1989). Efficacy of the eye movement desensitization procedure in the treatment of traumatic memories. Journal of Traumatic Stress, 10, 523-526.

Sturmey, P. (2004). Cognitive therapy with people with intellectual disabilities: A selective review and critique. Clinical Psychology and Psychotherapy, 11, 222-232.CrossRef

Szymanski, L.S. (1977). Psychiatric diagnostic evaluation of mentally retarded individuals. Journal of American Academy of Child Psychiatry, 16, 67-87.CrossRef

Teggelaar, J., Bosch, J. van den & Monster, T. (2008). Oplossingsgericht werken met mensen met een verstandelijke handicap.'; Barneveld: Nelissen.

Tharner, G. (2006). Over de toepassing van EMDR bij de behandeling van mensen met een lichte verstandelijke beperking. In R. Didden (red.), In perspectief. Gedragsproblemen, psychiatrische stoornissen en lichte verstandelijke beperking (pp. 145-168). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Twint, B. & Kouwen, B. van (2011). De Affectief Bewuste Benadering. Het op maat begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking. Amsterdam: Boom/Nelissen.

Vandeweerdt, M., Travers, E.& Bauwens (2007). Kom binnen. Therapeutische ontmoetingen met mensen met een verstandelijke handicap. Een praktijkboek voor hulpverleners en therapeuten. Antwerpen: Garant.

Vonk, J. & Hosmar, A. (2009). Emotionele ontwikkeling bij mensen met een beperking. Een denk- en handelingskader voor de praktijk. Leuven: Acco.

Vugts-de Groot, B. (2012).Werken met ontwikkelingsleeftijden. Afstemmen op mensen met een verstandelijke beperking. Amsterdam: Boom/Nelissen.

Willner, P. (2005). The effectiveness of psychotherapeutic interventions for people with learning disabilities: a critical review. Journal of Intellectual Disability Research, 49, 73-85.PubMedCrossRef

Young, J.E., Klosko, J.S.&Weishaar (2005). Schemagerichte therapie. Handboek voor therapeuten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.CrossRef

Zigler, E., Bennett-Gates,D., Hodapp, R. & Henrich, C.C. (2002). Assessing personality traits of individuals with mental retardation. American Journal of Mental Retardation, 107, 181-193.PubMedCrossRef

Titel: Psychotherapie bij volwassenen met een lichte verstandelijke beperking
Auteur: Richard Vuijk
Publicatiedatum: 01-03-2013
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 2/2013
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI: https://doi.org/10.1007/s12485-013-0017-5

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 2/2013

Matching research, need and demand to treatment and resources. 2e internationale congres ESSPD. Amsterdam, 27-29 september 2012

I-dentity, Dag van de Psychotherapie. NVP-congres. Amsterdam, 14 december 2012

Inleiding

Procesdiagnose in vier perspectieven

Fedia Jacobs (2012). Pijnlijke verrijking, rouw en herboren relaties in de slagschaduw van oorlogsgeweld. Zeist: Voetspoor. 120 p., €14,95

Een krakkemikkige oplossing voor een niet-bestaand probleem